Aktif Paratoner

Aktif paratonerler belirli bir çapta etki alanı oluşturarak yıldırım düşmesinden kaynaklanacak zararların önlenmesini amaçlamaktadır.
Radyoaktif paratonerlerin çevresel zararlarının göz önünde bulundurularak yasaklanması sebebi ile geliştirilen paratoner sistemleridir.
Halihazırda günümüzde

• Piezoelektrik Kristalli Paratoner
• Elektrostatik Paratoner

olmak üzere iki tipi kullanılmaktadır.

Radyoaktif Paratoner

Piezoelektrik paratoner

Doğada bulunan piezoelektrik kristalleri ile üretilmekte olup yıldırım boşalmalarından etkilenmedikleri ve bakım gerektirmedikleri için tercih edilmektedirler. Piezoelektrik kristalleri, elektrik enerjisini mekanik enerjiye, mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren kristal yapılardır. Piezoelektrik paratonerler piezoelektrik kristallerinin basınca maruz kalmaları sonucu elektrik üretmeleri, buna bağlı olarak üzerinde yüksek gerilim oluşması sonucu etrafında meydana gelen arkların havada elektrik iyonizasyonuna sebep olması prensibi ile çalışır. Oluşan iyonizasyonun etkisi ile oluşan yıldırım zararsız bir şekilde toprağa ,iletilerek çevresel faktörler yıldırımdan korunmuş olur.

Tasarımları Atom Enerjisi Kurumu tarafından yapılan paratonerler bozulmayan doğal kristallerden yapıldıkları için uzun ömürlüdürler.

Elektrostatik paratonerler

Havanın o anki durumuna göre elektrik alan şiddetinin arttırılması ile yeryüzü ile yıldırımın birleşmesini engelleyerek sorunsuzca toprağa verir. Bir aktif yakalama ucu ve yalıtılmış iyon yayma jeneratörü ile meydana getirilmiştir. İyon jeneratörü bulunan bir koruyucu küre içinde yıldırımlı havalarda yüksek iyonlaşma oluşturan bir disk bulunmakta ve havanın durumuna göre pozitif veya negatif iyon dengesi sağlayarak her iki tip yıldırımlarda yüksek koruma sağlamaktadır. Küredeki elektronik mekanizma çok yüksek yıldırım akımlarına bile dayanabilecek şekilde tasarlanmıştır. Su geçirmez özelliği ile uzun ömürlü bir kullanım sağlamaktadır.

Paratoner Montajında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Paratoner montajlarında en önemli hususlardan birisi topraklamanın en iyi şekilde yapılması ve kesinlikle 10Ω dan yüksek olmaması gerekmektedir.
Bunun yanı sıra iletim kablosunun taşıma direğine uzaklığı, köşe kıvrım çaplarının yanlış hesaplanması ve iletken yakınındaki metallerin göz ardı edilmesi sonucu yan atlamalar meydana gelebileceğinden bu hususlara azami dikkat etmek gerekmektedir.

Korunacak alanın hesaplanmasındaki hatalar da paratonerin istenilen görevi yerine getirmemesine yol açacağını unutmamak gerekir.

Radyoaktif Paratonerler, Aktif Paratonerler, Faraday Kafesi gibi yıldırımdan korunma tesisatları ile elektrik ve topraklama tesisatlarının NF C 17-100 ve NF C 17-102 standartları gereği yılda en az bir defa kontrol edilmelidir.