Akım Trafosu Nedir?
Akım trafoları ölçü devrelerinin vazgeçilmezlerindendir. Akım trafoları ölçme ve koruma devrelerinde, maliyeten veya güvenlikten dolayı doğrudan bağlantının mümkün olmadığı durumlarda kullanılmaktadır.
Peki Nasıl Çalışır Akım Tafoları
Akım trafoları en basitinden 3 bölümden oluşurlar.
- Demir Nüve
- Primer Sargısı
- Sekonder Sargısı
Demir nüve üzerine sarılmış iki sargıdan meydana gelmektedir. Ölçülmesi istenilen sisteme seri bağlanan sekonder sargısından çekilen akımın meydana getirdiği manyetik alan nüvede manyetik alan meydana getir ve sekonder sargısında bir gerilim endüklenir. Aynı trafoların çalışma prensibinde olduğu gibi fakat buradaki en büyük fark sekonder devresi kısa devre olarak çalışır ve çıkış akımları kullanılacak ölçme ve koruma elemanları için sınırlandırılmıştır.
Çeşitleri:
Kullanılan Gerilme Göre
AG Akım Trafoları: Fazlar arası 400V olan gerilimlerde kullanılırlar.
OG Akım Trafoları: Fazlar arası 3 – 36 kV olan gerilimlerde kullanılırlar
İzolasyon Şekline Göre
Yağlı Tip : İzolasyon malzemesi yalıtkan yağdır ve yüksek gerilim de kullanılır.
Kuru Tip : İzolasyon malzemesi olarak reçine, zift ,kağıt kullanılır ve AG ve OG de kullanılırlar.
Yapılışlarına Göre
Sargılı Tip: Bu tip akım trafolarında primer tek iletkenden değil sarımlardan oluşmaktadır. Bu tip akım trafoları çift primer veya çift sekonderden oluşa bilir.
Bara Tipi: Bu tip akım trafolarında primer sargısı yoktur onun yerine şebekedeki faz iletkeni sargı görevi görür.
Akım Trafosu Şeçimi
Akım trafosu seçimi yapılırken sistemin ve kullanım amacının tam bilinmesi önemlidir.
- Ölçme için mi kulanılacak yoksa koruma için mi kullanılacak ?
- Dahili tip mi, harici tip mi olacak?
- Kullanlacak sistemdeki faz faz arası gerilim ne ?
- Dönüştürme oranı ne olacak ?
Bu sorulara cevap vererek ihtiyaçlar belirlenerek akım trafosu seçilir.
Örnek vermek gerekirse 1250A Ana şalteri bulunan bir tesise ölçme için seçilmiş bir akım trafosu.
Çevirim Oranı 1250/5
Dahili Tip
Sınıfı (kl) : 0.5
Çalışma Frekansı: 50- 60
Çalışma Gerilimi : 400 V
Akım Trafosu Bağlantısı
UYARI: Akım transformatörlerinin sekonder sargılarının bir ucu emniyet açısından topraklanmalıdır. Bunun nedeni işletmede oluşabilecek arızalar sonucunda akım transformatörünün primer sargısı ile sekonder sargısı arasında oluşabilecek bir kısa devre sonucunda , sekonder alıcıların ve çalışan personelin zarar görmesini engellemek içindir. Bu nedenle, primer bağlantısı yapılmadan önce sekonder terminaller ölçü aletlerine bağlanmalıdır. Eğer sekonder sargı kullanılmayacak ise, kısa devre edilmeli ve tedbir olarak topraklanmalıdır. Bunun nedeni ters manyetik olan oluşmasından dolayı nüve doyuma ulaşıp hem ısınma hemde primer ucunda yüksek gerilim meydana gelerek sistem ve insan sağlığı için tehdit oluşturabilir.
