1. DOĞRU VE ALTERNATİF AKIMIN KARŞILAŞTIRILMASI
Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak iki şekilde üretilir. Bugün
kullanılan elektrik enerjisinin %90’ından fazlası alternatif akım olarak
üretilmektedir. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bunları sıra ile inceleyelim.
Elektrik enerjisinin uzak mesafelere ekonomik olarak iletilmesi için yüksek
gerilimlere ihtiyaç vardır. Belirli bir güç, mesafe ve kayıp için iletim hattının
kesiti, kullanılan gerilimin karesi ile ters orantılı olarak değişir. Doğru akımın
elde edilmesinde kullanılan dinamolar (D.A. jeneratörü) yüksek gerilimli olarak
yapılamazlar. Komütasyon zorluklarından dolayı, ancak 1500 volta kadar D.A
üreten genaratörler yapılabilmiştir. Alternatif akım üreten alternatörlerden ise
230, 6300, 10500 ve 20000 volt gibi yüksek gerilimler elde edilebildiği gibi,
transformatör denilen statik makinelerle bu gerilimleri 60 kV, 100 kV ve daha
yüksek gerilimlere yükseltmek de mümkündür. Elektrik enerjisinin taşınması
yüksek gerilimli alternatif akımlarla yapılır. Hattın sonundaki transformatörlerle
bu yüksek gerilim, kullanma gerilimine dönüştürülür.
Cıva buharlı redresörlerle yüksek gerilimli alternatif akımı, yüksek gerilimli
doğru akıma çevirerek enerjiyi taşımak ve hattın sonuna inverterlerle düşük
gerilimli alternatif akıma çevirmek mümkün olduğu halde, uygulamada fazla
kullanılmamaktadır.
Büyük güçlü ve yüksek devirli DA jeneratörleri komütasyon zorluklarından
dolayı yapılamazlar. Alternatörler ise, büyük güçlü ve yüksek devirli olarak
yapılabilirler. Böylece elde edilen enerjinin kilovat saat başına maliyeti ve
işletme masrafları düşük olur. Alternatörler 200000 kVA, 400000 kVA gücünde
yapılabilirler.
Sanayide sabit hızlı yerlerde alternatif akım motoru (endüksiyon motoru),
doğru akım motorundan daha verimli çalışır. Endüksiyon motoru, D.A.
motorundan daha ucuz, daha sağlam olup, bakımı da kolaydır. D.A.
motorunun tek üstünlüğü, devir sayısının düzgün olarak ayar edilebilmesidir.
Doğru akımın tercih edildiği veya kullanılmasının gerekli olduğu yerler de
vardır. Elektrikli taşıtlar, galvano teknik (maden kaplamacılığı) ve madenlerin
elektrikle arıtılması tüm elektronik sistemler ve haberleşme sistemlerinde D.A
ALTERNATİF AKIM DEVRE ANALİZİ Topak
3
kullanılır. Bu gibi yerlerde doğru akım genellikle, alternatif akımın D.A’a
çevrilmesi ile elde edilir.(MERSİN ÜNİVERSİTESİ ' NDE YAPILAN BİR ÇALIŞMADAN ALINTIDIR)