Merhaba.Değerli Bülent ustam,bu konuda yorum yapan hemen hemen de herkes de (Sn. toyer,sn. by lent ve ben) haklıdır,açıklaması ise şu şekildedir; izninizle de çok gerekli olan bir detayı buradan vermek istiyorum.
Bir diyodu siz ac. de kullanırken ac. trafonun ac. sekonder çıkış sarımına seri olarak bağladığınızda P-N birleşimine göre işaretli kısım P ucu yani artıdır,N ucu ise eksidir.Çünkü 220 vac / 2*12 çıkışlı bir trafonun sekonder çıkışından 2 diyot ve bir elektrolitik kondansatörle regülesiz basit bir adaptör yaparken, bu diyodun + işaretli (Çizgi olan tarafını) ucunu elektrolitik bir kondansatörün + işaretli olan ucuna lehimlersiniz ki kondansatör ters bağlanıp da ısınıp bozulmasın veya patlamasın..Ac kısmında olay tam olarak da böyledir.
Dc. kısmına geldiğimizde mevcut dc. bir kaynakla birebir kullanmak istediğimizde ise durum çok değişiyor.(Ölçü aleti ile ölçümde veya 0.65-0.70 volt dc.'lik bir gerilim düşümü=silisyum diyotlarla yapmak istediğimizde veya komütasyon (koruma) diyodu olarak kullanmak istediğimizde)
Önce ölçü aleti ile bir diyodu ölçmek isteyelim.İşaretin olduğu kısımdan yapılan probun + ucuyla yapılan (dijital avometre ile olan omaj ölçümünde) bir değer de göremeyiz.Çünkü pilden zayıflatılmış olarak gelen dc.ucunun artısı ile diyodun işaretli + ucu probla birleştirilirse,bu ayni yükler birbirlerini tam iteceğinden (+ uç +’yı- uç da –‘yi) omajda hiçbir bir değer okunamaz.Ters yönde bu probla yer değiştirdiğimizde diyodun yapısına göre (Hızlı diyotlarda daha küçük değerler) sayısal bir değer okuruz ekrandan.Ama bu demek değildir ki diyodun + ucu işaretin aksi tarafında olan uçdur,bunu söyleyemeyiz bu durumda,artı uç yine işaretli olan kısımdadır.
Elimizde dc. çıkışı olan bir güç kaynağı var ve örneğin psu ile +12 volt dc. den,örneğin biz +5 volt dc.ye kadar bir voltaj düşürme işini (Diyotlar ısınacağı için çok da sağlıksız bir yöntemdir) seri bağlı diyotlarla yapacağız.İşte bu diyotları seri bağlı olarak yapılandırırken sn toyer’in de bahsettiği gibi işareti sanki aksi yönündeymiş gibi farzederek (Çünkü düz yönde + + ,- - karşı karşıya gelecek ve bir akım da geçemeyecektir) seri bağlantıları öyle yaparak +-+-+-+ şeklinde ilk baştaki diyodun psu’dan gelen + ucuna mutlaka da – yani işaretin ters tarafında kalan tarafını bağlayarak + 5 volta kadar bu seri bağlantıların sonunda bir dc. voltajı almış oluyoruz.
Komütasyon (Devreyi ters bağlantıya karşı tam koruma için) diyodu + işaretli kısmı +’ya yani çizgili kısmı devredeki + uca,diğer ucu ise COMM yani – uca bağlıyoruz.ters bir bağlantı yanlışlıkla olduğunda devrenin girişteki cam sigortası (Örneğin bir araba teybinde) diyottan geçen ters akımla hemen atarak devreyi tam korumuş oluyor.Veya röle-transistör bağlantısında transistörleri bobin ters akımlarından tam korumak için yine böyle bir komitasyonlu koruma yöntemine de benzer olarak başvuruyoruz.
Zenerli yapılan örneğin voltaj regülasyonu bağlantılarında ise zener yine benzer şekilde komütasyondaki gibi + uca + - uca – gelecek şekilde yani işaretli uç + ya tam gelecek şekil de bağlıyoruz.Ama burada normal diyottaki bağlantı gibi ters akımlarda devreyi koruma görevi yapmıyor zener,kendi özel iç bileşimine bağlı olarak örenğin 5 voltun üzerinde dc. akımı ,diyot gövdesinden - uca doğru (ters yönde de) geçtiğinde tam iletime geçip bir tarnsistör eşliğinde tam bu direnci devreye sokup bir kıyım işini yaparak voltajı + 5 voltta da sabit tutmaya çalışıyor örneğin. Zenerdeki durum da komütasyon (Koruma) halindekinden bu yanıyla biraz daha da farklıdır.
Yani sonuç olarak da şunu söylemek istiyorum;üreticiler diyot üzerindeki bu işareti sadece ve sadece de ac akımdaki redresör olayları (Adaptör,güç kaynakları veya bir komütasyon,vb.) tam gözetip bu işareti ona göre de koymuş olmalıdırlar bana göre.Ama dc. ile arada seri diyotla iletim yapılacağı kabulünde (Dijital bir avometre ile ölçüm yaparken bu pilden gelen + ve – uçlara karşı da) ise tam tersi olarak da bu işaretin ters olarak farzedilip sadece de bu şekilde mutlaka kullanılması gerektiğini, tek taraflı olarak düşünmüşlerdir diye düşünüyorum.
Konunun son olarak tam olarak da pekiştirilmesi için yine ac. kısmına geri dönüyorum.Ac'den gelen bu ac akımını seri olarak diyodun içinden akıtıp geçirdiğinizde, + ucundan,yani P ucundan,çizgi olan ucundan,bir avometreyle dc. kısmıyla yapılan çıkış voltajı ölçümünde, kırmızı renkli bu + prob ucu, bu işaretli kısımda, bu dc. değeri sayısal olarak gösterirken de ayrıca bu displayde - işaretini hiç okumazsınız, ("Prob uçlarını yanlış=ters ölçüyorsunuz!" türünden cihazın bize verdiği bir uyarıyı).Yani bu + kırmızı renkteki prob ucuyla yaptığınız ölçümle de polaritenin doğruluğuna bu şekilde tam şahit olursunuz ac-dc doğrultmayla diyodun + (işaretli) ucunda e.m.k. olarak bir dc. potansiyel farkının tam oluşması ve ölçülmesi işleminde.
Son olarak sizin ustanızla bu tür bir tartışmaya girmenizin temel nedeni, çok farklı 2 ayrı da olay da var burada ve her ikisinde de çok farklı polarlanma durumları ortaya çıkıyor örneklerden de gördüğünüz üzere.
Ac den dc'ye kendi verdiğimiz akımı diyot çıkışında dc. olarak ölçerken ac.nin dc yarım alternansı zaten diyottan geçip bu işaretli uçtan çıktığı için hiç de şaşırmıyoruz.Ama dc. ile diyottan bir akım geçirdiğimizde veya avometre uçları ile yine dc. uygulayarak bir ölçüm yaparken haklı olarak bir karmaşa içine de girmiş oluyoruz.Çünkü P-N birleşiminin ayni ac-dc dönüşünde çıktığı şekliyle + ucun yine + işaretli bu uçtan bağlandığında yine diyodun iletimde olabileceğini bir yanılsama ile de düşünebiliyoruz. Bu anormal olan bir durum da değildir aslında normaldir.
Diyodun tek yönde örneğin 597 ohm gibi tek yönde olan öbür yönde hiç olamayan omaj ölçüm değerini biz probun + ucuyla diyodun sanki + (işaretli olan) bu ucundan bir yanılsama ile de tam temas ettirdiğimizde sanki tam olarak da okuyabileceğimizi düşünüyoruz.Bu yanılsamalar çok da normaldir,anormal de değildir.Ustanıza bu yorumu bu şekliyle anlatırsanız eğer,sanırım bu konuya tamamıyle de hakim olabilecektir.Sizin zaten onun düşüncesinin tam aksi yönünde de ben düşündüğünüzü,ama onun düşüncesini bizlerle sırf paylaşma amaçlı olarak,yani bu amaçla belirttiğinize de inanıyorum Bülent ustam. Kolay gelsin. Saygılarımla.
Son düzenleme: