Çok güzel bir soru sormuşsunuz,forumda birçok kere yazılıp cevaplanmaya da çalışıldı,ben hepsini birleştirip derleyerek genel şekliyle,teorik ve kendi deneylerimi de içine katarak bu sorunuzu cevaplandırmaya çalışayım isterseniz.
Elektrik yüklü ve topraklanmamış olan tüm elektrik kaynakları (Statik veya normal elektrik) toprağa (Sıfır düzeyine) göre elektrik geçiş potansiyeline de sahiptir.Ama burada çarpılmanın şiddetli veya hafif,zararsız olması gibi 2 durum ortaya çıkıyor.Bir uç direk toprakla irtibatlanmışsa,bu durumda da çarpılmalar daha şiddetli ve ölümcül de oluyor.İzolasyon trafolarının bu nedenle bir uçları topraksız ve 2 ucu faz çıkışı olan,ayni monofaze jeneratör veya ups çıkışının iki ucunun da topraksız olan şekli gibidirler.Bunun mantıki veya teorik açıklaması oldukça basittir.
Normal şebeke elektriği faz ve nötr şeklinde bir ucu topraklı olarak (3 fazlı trafonun topraklanmış yıldız noktası) ve topraklanmamış faz ucu şeklinde evimize gelir.Burada faza temasımızda faz en yakın yerden devresini tamamlamak için nötürü arayacaktır.Nötür de toprağın içinde gizlidir,yani zaten trafo merkezlerinde,santral çıkışında bir ucunu toprağa verildiğinden,sadece yerdeki toprak veya bina içindeki beton zemin (Temel topraklama ile topraktan kendi içine bu nötürü alır) şebeke elektriğinde,çarpılmaya karşı çok daha tehlikeli ve öldürücü risktedir.
İzolasyon trafosunun,monofaze jeneratör ve upslerin boşta kalan uçlarından birine dokunduğumuzda ise,her ki faz ucu devresini tamamlamak için nötr aramaz,çünkü nötr yerde değildir.Ancak elektrikle yüklü her iki ucunda da saniyede 50 hz. frekansta (Döngü ile) + ve kutuplar oluşmaktadır.Bu yükler karşıt elektrik yükü olduklarında + ve yüklerin biribirini çekip nötr hale getirebilmesi nedeniyle,temas eden yüzeylerden (İnsanın yere basan ayakları,büyük kütleli ve iletken eşyalar,vb.) belirli bir şiddette akmak isterler.Ancak burada bu yüklerin akım akma miktarı (Amper) ,topraklanmış ve nötürünü arayan fazın,toprağa göre tam 220 volt ac. fark göstermesindeki oranında da değildir.Sebebi ise,siz kendiniz de ölçüp denerseniz mutlaka göreceksiniz,bu topraklanmamış olanları birer uçlarının,toprak hattına göre potansiyel farkı 0 volt ac.dir.Ama,bir elinizde kontrol kalemiyle dokunduğunuzda metal nesnenin yerle temasından,bir toprak yüzeyi alıyorsa kontrol kalemi bir miktar kadar da yanacaktır.Yanması da jeneratörün uçlarında hazır bekleyen + ve yüklerin,topraklanmış
Suni bir yüzeye göç etmeye çalışması nedeniyle,çok düşük amperde bile yanan neon lambayı yakmasıdır.Toprak hattına göre avometre ile ac. voltaj ölçümünde sürekli 0 volt okursunuz.
Geçen akımların az olması,çarpıcı,öldürücü olması da,ohm. kanununa göre,I=V/R formülü ile teorik olarak açıklanabilir.Topraklanmamış olanda toprakla faz arası 0 volt idi,direnç R dersek,I=0/R I=0 amper teorik olarak çıkar.O zaman kontrol akleminin 2 faz ucuyla yanmasını nasıl açıklarız? Kontrol akleminden çok düşük oranda geçen,vücudumuza zarar vermeyecek riskte geçebilen (Risk > 30 mA) + ve zıt elektrik yükleridir.
Topraklanmış şebeke elektriğini de bu formüle koyalım.Burada V=220 volt ac.,zaten toprağa (Normal,iyi yapılan bir toprak hattına göre) her zaman vardı ve bunu da zaten ölçmüştük.
Geçen akım I=220/R olur,yani 0 hiçbir zaman da olmaz.0 olması için alttaki Rnin sonsuz olması,hiçbir değer göstermemesi de gerekir.Bu da hiçbir fiziki temasın olmadığı bir şart anlamına gelecektir bizim için ve suni topraklama yüzeyi oluşturacak diğer metal,iletken olan eşya yüzeyleri için.Max. Inın geçmesi,Rnin küçük omaj değerine bağlıdır.Yani bizim yerle temas eden ayağımız,kolumuz,elimizin temas yüzeyine,basıncına,yaşlık-kuruluğuna,iletken metal yüzeylerin yüzey alanına,arada kullanılan yalıtkanların iletkenlik oranına,basınç oranına (Ağırlık) vb. pek çok etmene de direk bağlıdır.
Örneğin R= 7333.33 ohm. olduğunda I=220/7333.33 I=0.030 A yani çarpma-öldürme riski olabilen 30 mA akım şiddeti de geçmiş olur.R= 0.1 ohm. olduğunda,I=220/0.1 I=2200 amper geçer ki,bu şu da demektir:Topraklama direnci 0.1 ohm ölçülen bir evin toprak hattının,direk 220 volt ac.nin,direk faz ucu ile olan bir kısa devresinde bu şiddetteki bir akımın( Amperin) bu tesisattan geçecek olması da demektir.Kolay gelsin.
Sn.Binbaşı, O zaman benim şöyle bir sorum olacak;
Bir enerji santralimiz var,Ve 3 faz Elektrik üretiyoruz.Yıldız noktasını bir noktada birleştirip öylece bırakıyoruz.Yani topraklama yapmıyoruz.Faz çıkışlarından bir tanesinden enerjiyi alıp,motorda L1 e girip çıkışı (N) toprağa bağlıyoruz.Bu motor çalışır mı?Devamında başka sorularım olacaktır.Sayfayı takip edebilirseniz sevinirim...
Bunu anlamadım.Biraz daha açabilir misiniz?Direk şebeke nötr kablosundan mı bahsediyorsunuz?M
Ama siz toprağa verilecek nötürü uzun hatlarla,kablolarla bu L1 motor sargısının çıkış ucuna direk bağlarsanız bir sorun olmaz,yani bu defa topraklanmış bir yerden nötürü almaz da direk by-pass yapmanızla (Doğrudan kabloyla verip,toprağı hiç de kullanmadan) motoru çalıştırmış olursunuz,fark yalnızca bu olacaktır.
Bir başka bakış açısıyla bu yük akışına sebep olan yine elektronların devresini tamamlama isteğinden kaynaklı?(Dengede olan jenaratör içindeki elektronlardan 1 tanesi,motor içindeki iletkenden koparılıp harekete zorlanıyor, elektron motora kadar geliyor,sonra motordan geçip toprağa giriyor.Ama ilk andada yani ilk elektron jenaratör içindeki iletkenden kopup ilerlemeye başladığında topraktan da 1 elektron jenaratör içine havadan geçerek topraktan eksilmişti.Bu sonsuz sayıdaki elektronlar toprağı ve havayı iletken kablo gibi kullanıp devrelerini tamamlama eğilimindeler değil mi?)çünkü faz nötürü almak için topraktaki nötürü arayacak ve bulamayacaktır.Ama ayni topraklanmamış bir monofaze jeneratörün fazındaki gibi + ve - yüklerden dolayı bir miktar yük de toprağa akıp yine geçecektir.Ama bu yük motoru çalıştırmayacak kadar çok cüzi bir yük (Amper) değerinde kalacağından bir mekanik hareket motorda hiç sağlanamayacaktır.
Bunu anlamadım.Biraz daha açabilir misiniz?Direk şebeke nötr kablosundan mı bahsediyorsunuz?
Sn. Binbaşı aslında atladığım bir nokta yok ve bütününü de anladım.Şu anda soracağım soru için acaba "bilmediğim birşey varmı?" yı sorgulamaktı amacım.Toprak cinsine göre değişmekle birlikte Km'de 0,005 ohm direnç göstermektedir.Evet,kabanda üretilen enerji topraklanmakta ama biz çıkan 3 fazdan dolayı enerji dönüşünü toprak üzerinden değil,fazlar arası 120 derece elektriksel açı olmasından ötürü RST fazlarının 2 sinden enerjiyi çeker,1 inden göndeririz.Daha açık ifade ile R ve S fazı enerji gönderirken T fazı notr kablosu gibi görev alır ve bu sn 50 kez olur.her bir faz için 50/3 kez olur.3 fazı birleştirisek 3*120=360 yani bir tam tur eder -ki,jenaratörün bir tam turunu ifade eder.3 fazın birleştirildiği noktada gerilim 0 V Tur.Bu bilgiler benim bilgimdir,ve yanlış varsa lütfen düzeltiniz.Şimdi benim bu bildiklerim üzerinden,Enerji üretimi ve dağıtımında kullanılan Topraklamada amaç fazlar arası dengesizliği giderme amaçlıdır.%100 düzeltmez ama yinede kayda değer bir düzeltme yapar oluşan dengesizlikte.Toprak,fazlardaki dengesizliği nasıl düzeltiyor?Tekrar ilginiz için teşekkürler...Evet,tabiki şebeke nötr hattından direk bahsetmekteyim burada.(Ama topraklanmamış olan bir nötr hattından.)Toprakladığınızda,bu nötr hattı toprağın içinde gizlenir,yani toprakta nötr hattının bir ucu da santralden bize kadar gizli toprağın içinde gelir normalde.Ama nötr ucunu,toprağa santralde (Örneğin,Keban barajında) biz toprağa vermezsek nötürü nasıl alırız,havadan 3 kablo yerine 4 kablo taşıyarak,bir kablodan (Havai hattan) tasarruf yapmadan da taşırız.Sanırım bu noktayı kaçırdığınız için motorun bir ucunu sargı sonunda toprağa vermekle,toprağa verilmeyen nötür yüzünden devrenin tamamlanamayacağını sırf bu noktayı atladığınızdan dolayı belki olayın bütününü de tam anlamakta zorluk çekiyorsunuz.
Elektrikle yüklü cisimlerin toprakla buluşmasında bir yükün toprağa akmasındaki gibi,motorun nötr ucunun da toprağa olan bu bağlantısında bir yük toprağa da geçer.Ama düşünün toprak-faz arası bu durumda sadece 0 volt ac. dir.(Oysa topraklansaydı,toprak-faz arası 220 volt,faz-nötr arası yine 220 volt ac. olurdu, bunu çok iyi de biliyorsunuz) Bu yüzden de çok düşük bir yük toprağa geçebilecektir,nedeni de toprakla faz arasının sadece 0 volt düzeyinde,büyük akım geçişine engel olan I=V/R ohm. yasası yüzünden de,herhangi bir fark (Potansiyel) de bulunmamasındandır.Kolay gelsin.
Sn. Binbaşı aslında atladığım bir nokta yok ve bütününü de anladım.Şu anda soracağım soru için acaba "bilmediğim birşey varmı?" yı sorgulamaktı amacım.Toprak cinsine göre değişmekle birlikte Km'de 0,005 ohm direnç göstermektedir.Evet,kabanda üretilen enerji topraklanmakta ama biz çıkan 3 fazdan dolayı enerji dönüşünü toprak üzerinden değil,fazlar arası 120 derece elektriksel açı olmasından ötürü RST fazlarının 2 sinden enerjiyi çeker,1 inden göndeririz.Daha açık ifade ile R ve S fazı enerji gönderirken T fazı notr kablosu gibi görev alır ve bu sn 50 kez olur.her bir faz için 50/3 kez olur.3 fazı birleştirisek 3*120=360 yani bir tam tur eder -ki,jenaratörün bir tam turunu ifade eder.3 fazın birleştirildiği noktada gerilim 0 V Tur.Bu bilgiler benim bilgimdir,ve yanlış varsa lütfen düzeltiniz.Şimdi benim bu bildiklerim üzerinden,Enerji üretimi ve dağıtımında kullanılan Topraklamada amaç fazlar arası dengesizliği giderme amaçlıdır.%100 düzeltmez ama yinede kayda değer bir düzeltme yapar oluşan dengesizlikte.Toprak,fazlardaki dengesizliği nasıl düzeltiyor?Tekrar ilginiz için teşekkürler...
Konuyu çok farklı yerlere getirmişsiniz,bu nedenle bravo demeliyim ben size.Böyle bir şey yoktur,benim şimdiye kadar bildiğim kadarıyla.Yani toprağın fazlar arasındaki bu dengesizliği gidermesi olayı şeklinde bir fonksiyonu da olamaz,ama siz yeni bir Elektrik teorisi de ayrıca üretmişseniz o da ayrı bir konudur.
Alternatör bir tam (360 tam derece) döndüğünde fazlar arasında 120 derece faz farkı oluşur.(6 faz olsaydı 60 derece fark olurdu,12 faz olsaydı 30 derece fark olurdu) ama bu farklı açıların toplamı 50/ 3 şeklinde de değildir hiçbir şekilde,her faz için ayrı ayrı bağımsız 50 hz. her fazdan bağımsız olarak çıkar,bu 3 sargının birbirinden bağımsız faz uçlarından (Ama nötr noktası tabiki ortaktır),yani faz farklarının toplamı 360 dereceye de bu şekilde tamamlanmaz,bu 3 fazı ayrı ayrı toplarsak biz.R,S,T fazlarının üçünden de enerji eşit olarak gönderilir,biri nötr gibi de davranamaz,böyle bir rolü olamaz,böyle bir şey de yoktur.Nötr olmadığında üçgen bağlantıda asenkron motora 3 faz eşit şekilde girer,verilen güç aşağıda yazdığımız güç formülüne göre açığa çıkar bu motor sargılarında.Yıldız bağlantıda nötr noktası da vardır artık ve bunun için nötr de gerekir,toprak hattının ömajı (direnci) sıfır ve toprağa da nötür verilmişse (Nötür topraklanmışsa eğer),toprak da bu nötürün tam yerine geçecek şekilde yine bağlanarak 4. kablonun da yine yerini alacaktır bu durumda.
3 fazlı güç formülünde; P=1.73*V*I.Cos fi formülüne göre,3 fazın bileşke toplam gücü bu şekilde hesaplanıp elde edilir,3 fazın ayrı ayrı matemetiksel bir güç toplamının,motor sargılarında,makinelerdeki 3 fazın eşit olarak güç toplamı şeklinde de değildir bu çıkan güç formülü,fazlar arasındaki açı farkından dolayı trigonometrik bir hesapladır bu çıkan sonuç,yani matematikle gelen sonuçtur tam olarak anlayacağınız şekliyle.
Peki fazlar arası dengesizlik nasıl oluşur? 2 şartla, 1-fazlardan birinde aşırı bir yüklenme olacak, 2-Bu 3 fazın nötr ucu olan bağlantı noktasında nötr barası gevşemiş olması şartı oluşmalıdır ki bu şartlarda her fazdan farklı geçen faz akımları,tam ortada tam birbirlerini nötür hale getiremez ve nötr-toprak arasında küçük de olsa bir voltaj farkı görülür,bu durumda da yere basarken ayaklarımız,biz nötüre dokunursak da çarpılabiliriz değil mi?Buraya kadar da mutabık mıyız biz? Evet
Demek ki fazlar arasındaki bu dengesizlik nasıl gideriliyor,yine tekrarlayalım,fazların birleşim yeri olan nötr barası tam mekanik bir temasla (Basınçla) sıkılıp bu noktaların arasında,iki iletkenin hafif temasıyla oluşacak suni bir direnç yapılmayarak sağlanır.Bu durumda fazlar arasında dengesiz bir yüklenme bile olsa,nötürün toprağa göre hiçbir potansiyeli (voltaj farkı) kalmaz,yani toprak-nötr=0 olur.Yani fazlar arasındaki dengesiz yüklenmeyle nötr noktasında toprağa göre hiçbir fark olmaması da böyle sağlanır ancak,toprağa nötr ucunu verip,toprakta uzun bir yolculuk ederken,sonra tekrar topraktan bir şekilde de alıp kullanırken hiç değildir.Kolay gelsin.
ama siz yeni bir Elektrik teorisi de ayrıca üretmişseniz o da ayrı bir konudur.
Yeni bir elektrik teorisi üretme gibi bir niyetim yoktu.Üniversitede verilen eğitimin sorgulamasını yapıyorum şu an.
ama bu farklı açıların toplamı 50/ 3 şeklinde de değildir hiçbir şekilde,her faz için ayrı ayrı bağımsız 50 hz. her fazdan bağımsız olarak çıkar
Bunu yanlış yazdım.Kafamda başka şeyler düşünürken dalgınlığıma geldi.Motor devir hesabını ifade etme niyetindeydim.
R,S,T fazlarının üçünden de enerji eşit olarak gönderilir,biri nötr gibi de davranamaz,böyle bir rolü olamaz,böyle bir şey de yoktur.
Yanlız bu söylediğinize katılmıyorum.Enerji 2 fazdan gelirken 1 fazdan döner ve bu dönüş 120 derecelik faz farkından kaynaklanır.Enerji gönderen 2 fazla dönüşü sağlanan 1 faz Genaratörün açısına göre sürekli değişir.
Geri kalan bilgilere katılıyorum.Teşekkürler bu arada üşenmeden cevapladığınız için...
Merhaba.Bana göre şimdiye kadar öğrendiğiniz tüm Elektrik bilgileriniz de biraz eksiktir,sistemli olarak hepsini yeniden gözden geçirmelisiniz,50/3 hz.'i ben ne kitaplarda gördüm,ne de hiçbir elektrikçiden de işittim,bunu bilmeyerek yazdığınızı da ben pek sanmıyorum,bilmediğiniz için yazmışsınız sanıyorum ben yine de.Elektrik konusunda biraz daha konuları gözden geçirmeye,eğitime,öğrenmeye ihtiyacınız da vardır,en basitten karmaşığa doğru adım adım kaynaklardan ilerleyip giderek eksiklerinizi tamamlayın.Burada forumda tüm bunları bizim ağzımızdan dinleyerek de tamamlayamazsınız,ancak takıldığınız bazı noktaları burada tamamlarsınız.
Sil yani baştan yaparak,3 fazlı generatörleri,3 fazlı akımları,fazlar ve aralarında oluşan bu açı farklarını,faz-faz,faz-nötr,nötr-toprak elektrik voltajı,3 fazlı sistemlerdeki güç durumunu,enerji dağıtımındaki ince noktaları,hassasiyetleri de çok iyi öğrenmeniz mutlaka da lazımdır.Tüm öğrendikleriniz sizde yanlış çağrışımları yaptırıyor,farklı düşüncekleri ortaya çıkarıyor,göründüğü şekliyle ortaya çıkan tablo da budur,bu durumu ister kabul edersiniz,ister etmezsiniz,bu sizin bileceğiniz bir şeydir.Özel mesaj kısımında ayrıca sizin ısrarla üzerinde durduğunuz bu tartışma konularından birini yine de açıklamaya çalıştım.Bunu da dikkatlice okursanız,kesin bir sonuca daha kolay ulaşır,daha sağlam kanıtlara dayanan bir bilgiye de yaklaşmış olursunuz.
Biz sizin iyiliğinizi düşünerek tüm bu nasihatları burada yapmaktayız.Dost olmasak belki de "Aman ne iyi de öğrenmişsiniz" de der,bu şekilde de kestirip başımızdan savmış da olurduk,ama böyle de demiyoruz ve böyle de davranmıyoruz.Çünkü her şey sizin iyiliğiniz ve gelecekteki başarılarınız,menfaatleriniz içindir.Kolay gelsin.Saygılarımla.
We use cookies and similar technologies for the following purposes:
Do you accept cookies and these technologies?
We use cookies and similar technologies for the following purposes:
Do you accept cookies and these technologies?