daglar
Üye
- Katılım
- 20 Ara 2007
- Mesajlar
- 31
- Puanları
- 1
- Yaş
- 40
konular
1. gİrİŞ
2. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİnİn amaÇlari
3. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİ
3.1. konvansİyonel sİstemler
3.2. adreslenebİlİr sİstemler
3.2.1. dİjİtal adreslenebİlİr sİstemler
3.2.2. analog areslenebİlİr sİstemler
4. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİnİ oluŞturan ekİpmanlar
4.1. algilayicilar
4.1.1. İyonİzasyon duman dedektÖrlerİ
4.1.2. optİk duman dedektÖrlerİ
4.1.3. sabİt sicaklik dedektÖrlerİ
4.1.4. sicaklik artiŞ hizi dedektÖrlerİ
4.1.5. iŞin tİpİ duman dedektÖrlerİ
4.1.6. alev dedektÖrlerİ
4.2. butonlar
4.3. alarm cİhazlari
4.3.1. seslİ alarm cİhazlari
4.3.2. iŞikli alarm cİhazlari
4.4. kontrol panellerİ
4.5. tekrar panellerİ
4.6. adresleme Ünİtesİ
4.7. adreslİ kontrol Ünİtesİ
4.8. hat İzolatÖrÜ
5. cİhazlarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.1. algilayicilarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.2. butonlarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.3. alarm cİhazlarinin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.4. kontrol panellerİnİn seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.5. tekrar panellerİnİn seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
6. yangin bÖlgelerİnİn oluŞturulmasi esaslari
( konvansİyonel sİstemler İÇİn )
7. yangin Çevrİmlerİnİn oluŞturulmasi esaslari
( analog adreslenebİlİr sİstemler İÇİn )
8. konvansİyonel tİp yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnİn tesİsİ aŞamasinda uyulmasi gereken Şartlar
9. adreslenebİlİr tİp yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnİn tesİs aŞamasinda uyulmasi gereken Şartlar
10. yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnde kullanilacak kablolar
_________________________________________________
1. GİRİŞ
Ülkemizde “ Yangın Algılama ve Uyarma Sistemlerinin projelendirilmesi ve uygulanması” konusunda henüz TSE veya başka kuruluşlarca hazırlanmış bir standart ya da yayın bulunmadığı için EMO İzmir Şubesi tarafından bu esaslar hazırlanmıştır. Bugün çeşitli amaçlara hizmet etmek üzere projelendirilen yapılar için yapılan elektrik projeleri içerisinde yer alan Yangın Algılama ve Uyarma Sistemlerinin standartlara ve amacına uygun projelendirilmesi ve tesis edilmesine olanak tanınması hedeflenmektedir.
2. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI
2.1. CAN GÜVENLİĞİ
Yangınlar genelde duman ile birlikte başlar ve insan hayatını tehdit eden en önemli nedenlerden birisi kaçış yollarında görme güçlüğüdür. İnsanlar 10 metreden daha uzağını göremedikleri bir yolda ilerlemek istemezler. Yangın algılama ve uyarma sistemlerinin en önemli amacı kaçış yollarındaki görme mesafesi 20 metrenin altına düşmeden uyarı yaparak, insanların emniyetli bölgelere kaçmalarını sağlamaktır.
2.2. MAL GÜVENLİĞİ
Yangın algılanıp ihbar edilmediği takdirde büyür ve söndürülmesi güç yada imkansız hale gelebilir. Yangın algılama ve uyarı sistemi her nekadar yangının oluşmasını önleyemez ise de, yangının başlangıç zamanı ile etkin söndürme önlemleri alındığı zaman arasını kısaltarak, zararın azaltılmasını sağlar.
3. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİ
3.1. KONVANSİYONEL SİSTEMLER
Bu sistemler en genel anlamda yangın algılayıcılarının ve ihbar butonlarının bölgelere ( zone ) ayrılması ve bölgelere ait yangın mesajlarının kontrol paneline iletilip, sesli ve ışıklı alarm cihazlarının aktif olması prensibi ile çalışırlar. Bu sistemlerde bir yangın bölgesinde birden çok algılayıcı ve ihbar butonu bulunabilir. Yangın durumunda bir bölgede bulunan algılayıcılardan yada ihbar butonlarından hangisi aktif olursa olsun, kontrol panelinde sadece o bölgeye ait alarm mesajı gösterilir. Hangi cihazın aktif olduğunu kontrol panelinden öğrenmek mümkün değildir.
Genellikle bağımsız bölüm sayısı az olan ve geniş mekanlardan oluşan binalarda kullanılır.
3.2. ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
3.2.1. DİJİTAL ADRESLENBİLİR SİSTEMLER
Bu sistemlerde algılayıcılar ve ihbar butonları aktif olduklarında kendi adreslerini de kontrol paneline iletirler. Bu sayede yangın ihbarı alınan algılayıcı yada ihbar butonunun tam adresi belirlenmiş ve müdehale kolaylaşmış olur.
3.2.2. ANALOG ADRESLENBİLİR SİSTEMLER
Bu tip sistemlerde algılayıcılar, ihbar butonları, sesli ve ışıklı alarm cihazları, zone adres modülleri, korna adres modülleri ve adresli röle modülleri tek bir çevrim üzerine bağlanır. Bir sistem birden fazla çevrimden oluşabilir. Çevrimlerin, kablo mesafesi ve adresli cihaz adedi yönünden kullanılan sistemin özelliğine göre sınırları vardır. Adresli sistemde çevrime bağlı her cihazın bir adresi vardır ve her cihaz kontrol paneli ile haberleşir. Bu sistemlerde yangın durumuna karar verme yetkisi algılayıcıların değil, kontrol panelinindir. Algılayıcılar (dedektörler) ortamdaki fiziksel büyüklükleri, elektrilsel işarete dönüştürdükten sonra sürekli değişim gösteren bu değerleri, kontrol paneli bağlantı kurduğunda analog bir bilgi olarak panele bildirirler. Kontrol paneli kısa aralıklarla elemanlara bir işaret göndererek bu elemanlardan aldığı bilgileri hafızasına kaydeder. Bu değerler hafızasındaki değerlerle karşılaştırılarak değişim durumu incelenir. Bu değişim ön alarm, alarm yada arıza bilgilerinden hangisine denk geliyorsa kontrol paneli buna göre kararını verir. Genellikle bağımsız bölüm sayısı çok olan ( otel, hastane, bakım evi, işmerkezi, okul v.b. ) bina uygulamalarında kullanılır.
4. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNİ OLUŞTURAN EKİPMANLAR
4.1. ALGILAYICILAR
4.1.1. İYONİZASYON DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Dedektörde biri referans hücresi, diğeri her yönden duman girişine izin veren ancak toz ve böcek girişine karşı korumalı duman örnekleme hücresi olmak üzere iki karşılaştırma hücresi bulunur. Içine giren dumanın iyonizasyon akımını değiştirmesi prensibiyle algılama yapar. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.2. OPTİK DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Bu tip dedektörler içerisinde ışık yayılma prensibine göre çalışırlar. Dedektör içinde belirli aralıklarla yanan infrared ışık kaynağı bulunur, yangın dumanının yeterli yoğunlukta bu ışığa girmesi ile ışık kırılarak bir fotosel üzerine düşer ve algılamaya sebep olur. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.3. SABİT SICAKLIK DEDEKTÖRLERİ
Bu tip dedektörler, ortam sıcaklığını algılayan termistörü belirli bir değere geldiğinde alarm oluşturur. 60, 75, 80 ve 100ºC gibi sabit sıcaklık değerlerinde çalışanları vardır. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.4. SICAKLIK ARTIŞ HIZI DEDEKTÖRLERİ
Çevresindeki hava sıcaklığının belirli bir zaman aralığındaki artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde olması durumunda alarm oluşturan dedektörlerdir. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.5. IŞIN TİPİ DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Modüle edilmiş kızılötesi ışın yayınlayan bir verici ve bunu algılayacak şekilde ayarlanan bir alıcıdan oluşur. Işına giren duman alıcıya giden kızılötesi ışık miktarının azalmasına neden olur ve dedektör alarm durumuna geçer.
4.1.6. ALEV DEDEKTÖRLERİ
Mor ötesi veya kızıl ötesi ışınları algılama prensibi ile çalışır. Dedektörde ayrıca alevin titreşim frekansını ölçen bir devre bulunur.
4.2. İHBAR BUTONLARI
Yandan bakıldığında görülen profil alanı 750 mm² ‘den az olmayan, cam bölgesi yuvarlak veya dikdörtgen yapıda, sıva üstü montaja uygun camın kırılması ile alarma geçen, camı kırmadan ve kapağını açmadan test imkanı veren cihazlardır.
4.3. ALARM CİHAZLARI
4.3.1. SESLİ ALARM CİHAZLARI
Elektronik yapıda, en az 90 dB ses gücüne ve 500 Hz ile 1000 Hz arası çalışma frekanslarına sahip, nominal çalışma gerilimi 24 V DC olan cihazlardır.
4.3.2. IŞIKLI ALARM CİHAZLARI
Çok yüksek ışık seviyesinde çalışabilen, harici kulanıma uygun, az akım çeken, çalışma gerilimi 24 V DC, çakma frekansı dakikada 60-100 olan cihazlardır.
4.4. KONTROL PANELLERİ
Kontrol panelleri algılayıcılardan ve ihbar butonlarından gelen bilgileri değerlendirip gerekiyorsa sesli ve ışıklı alarm cihazlarını aktif eden, elektrik kesilmeleri durumunda içerisinde bulunan akü grubundan sistemi besleyebilen, elektrik geldiğinde akü grubunu şarj edebilen aşağıda yer alan özelliklere sahip cihazlardır.
KONTROL PANELİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ
• Kontrol Panelinin içerisinde 220 V AC, 50 Hz giriş gerilimi ve frekansı ile çalışan ve sistemi 24 V DC ile besleyen bir güç kaynağı bulunur. Aynı güç kaynağı akü şarj ünitesi ile bakımsız tip aküleri şarj eder.
• Yedek enerji kaynağı olarak sistemi en az 12 saat süreyle besleyecek olan bakımsız tip aküler için kontrol paneli içerisinde yeterli boşluk bulunur.
• Kontrol Paneli algılayıcılardan gelen bilgileri değerlendirip, otomatik olarak sesli ve ışıklı uyarıcıları aktif eder. Aynı zamanda kendi içinde bulunan sesli alarm cihazı da aktif olur.
• Kontrol Paneli üzerinde aşağıda belirtilen kontroller bulunur.
. Alarm susturma butonu.
. Reset butonu.
. Alarm Test butonu.
. Her bir bölge için ayrı ayrı bölge devre dışı butonları.
• Kontrol Paneli üzerinde aşağıda belirtilen ışıklı göstergeler bulunur.
. Ţebeke durumu
. Her bölge için alarm göstergesi
. Her bölge için arıza göstergesi
• Kontrol Panelinde aşağıdaki çıkışlar bulunur.
. En az iki adet korna devresi çıkışı
. Yardımcı alarm çıkışı
. Arıza çıkışı
. Tekrar paneli enerji çıkışı
ANALOG ADRESLENEBİLİR KONTROL PANELLERİNİN ÖZELLİKLERİ
Kontrol paneli, hızı saniye en az 32 adres cihazını tarayacak şekilde çevrimi kontrol etmelidir. Tarama, panelin cihaza dijital dilde soru sorması ve adres ciihazının cevap vermesi şeklinde olmalı, cevap; duman yoğunluğu, cihaz tipi ve adres teyidini içermelidir. Her hangi bir adresten dijital değeri set değerin üzerinde bir sinyal alındığında kontrol paneli adresi birkaç kez tarayarak gelen bilginin doğruluk derecesini teyid etmelidir. Yangın koşulunun birkaç kez teyidinden sonra kontrol paneli alarm çıkışını vermelidir. Teyid, 2 saniye aralılarla 2-3tarama ile yapılmalıdır.
Sistem, dijital haberleşme tekniğini kullanmalıdır. Buna bağlı olrak çevrime bağlı her cihaz analog sinyali dijitale çevirerek, panelle haberleşmeyi sağlayacak düzene sahip olmalıdır. Bu işlem, sistemin güvenilirliğini arttırdığı gibi daha karmaşık yapıda bir kontrol panelinin gerekliliğini ortadan kaldırmaktadır. Kontrol paneli içinde yer alan ve aşağıda belirtilen elemanlar panel trafından izlenmeli ve arıza halinde genel arıza çıkışına sinyal iletilebilmelidir.
• Güç kaynağı arızası
• RAM / ROM / EPROM / EEPROM / hafıza arızası
• Mikroişlemci arızası
• Cihaz (hardware) / Yazılım (software) arızası
• Haberleşme arızası
4.5. TEKRAR PANELLERİ
Tekrar Paneli standart kontroller dışında sistemin çalışmasına ilişkin bir fonksiyon kontrolü içermeyen, sadece Kontrol Panelinden gelen yangın ihbarını bölge belirterek gösteren cihazlardır.
4.6. ADRESLEME ÜNİTESİ
Analog adreslenebilir sistemlerde kullanılan bu cihazlar, konvansiyonel algılayıcıların yada ihbar butonlarını izleyip ve normal – alarm – açık devre gibi bilgilerini çevrim üzerinden kontrol paneline iletirler. Bir adresleme ünitesine en fazla 20 adet konvansiyonel algılayıcı yada ihbar butonu bağlanabilir.
4.7. ADRESLENEBİLİR KONTROL ÜNİTESİ
Analog adreslenebilir sistemlerde kullanılan bu cihazlar, konvansiyonel korna, flaşör ve zil gibi alarm cihazlarını kontrol panelinden aldığı talimatla harekete geçirirler. Çalışabilmek için harici bir güç kaynağına ve akü grubuna ihtiyaçları vardır.
4.8. HAT İZOLATÖRÜ
Hattaki gerilim düşümünün belirli değerin altına inmesiyle otomatik olarak açan, aralarında bağlı bulunan algılayıcı grubunda veya hattaki herhengi bir arızadan dolayı tüm çevrimin etkilenmesini önleyen koruyucu bir ünitedir.
_________________________________________________
5. CİHAZLARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
5.1. ALGILAYICILARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
5.1.1. ALGILAYICILARIN SEÇİMİ
DEDEKTÖR TİPİ KULLANILDIĞI YERLER
İyonizasyon Duman Küçük partiküllü siyah dumana ve yanma gazlarına duyarlıdır.
En geniş çapta kullanılan tip duman dedektörüdür.
Yavaş yavaş duman çıkararak yangın oluşabilecek ortamlarda
Kullanılırlar.
Örneğin; Otel odaları, ofisler, koridorlar v.b.
Optik Duman Büyük partiküllü beyaz dumana daha duyarlıdır. PVC yalıtım
Malzemesi gibi özellikle bu tip duman çıkaran maddelerin
bulunduğu yerlerde kullanılır.
Örneğin; Bilgi İşlem Merkezleri, Elektrik Odaları, Kablo şaftları,
jeneratör odaları v.b.
Sabit Sıcaklık Çevresindeki hava sıcaklığı belirli bir değere ulaştığında alarm
verir. Bu sabit değer 60 ile 1000 C arası seçilir. Sıcaklığı
430 C 'yi geçen ortamlarda sabit sıcaklık dedektörlerinin çalışma
sıcaklıkları ortam sıcaklığının 300 'den fazla üzerinde
olmamalıdır. Isı dedektörlerinin küçük yangınlarda büyük
zararların olduğu ortamlarda kullanılması uygun değildir.
Kullanıldıkları yerler örneklenecek olursa; Kazan daireleri,
ütü odaları v.b.
Sıcaklık Artış Hızı Bulunduğu ortamın hava sıcaklığının belirli bir zaman
aralığındaki artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde olması
durumunda alarm veren bir dedektördür.
Çabuk ısı yayan yangınların çıkabileceği yangınlarda kullanılır.
Örneğin; Mutfak, Buhar Kazanlarının bulunduğu odalar,
fırın, kapalı otoparklar v.b.
Işın Tipi Diğer dedektör tiplerinin algılama, montaj ve bakımının zor
olduğu, geniş hacimli ve yüksek tavanlı ortamlarda kullanılır.
Örneğin; Depolar, hangarlar, saraylar, tarihi yapılar v.b.
Alev Tipi Alev dedektörleri tüterek yanan yangınları algılayamadıkları için
genel amaçlı dedektörler olarak algılanmazlar. Bunlar duman ve
ısı dedektörleri ile birlikte destekleyici olarak kullanılırlar.
Alev dedektörünün yerleştirildiği nokta koruduğu her noktadan
direk görülebilmelidir.
Yanıcı sıvı ve patlayıcı madde depoları, uçak hangarları,
akaryakıt dolum tesisleri gibi ortamlarda kullanılırlar.
5.1.2. ALGILAYICILARIN YERLEŞİMİ VE TESİSİ
• Dedektörler odaların, malzeme istifleri, raflar, ekipmanlar ve üst kenarları tavandan itibaren tavan yüksekliğinin %10’u kadar çıkıntı yapan inşaat konstrüksiyonları tarafından oluşturulan her bölmesine yerleştirilmelidir.
• Asansör boşlukları, katlar arası kapalı boşluklar, merdiven boşlukları tepe noktalarında dedektör ile korunmalıdır.
• Kapalı merdivenler her sağanlığa dedektör konularak korunmalıdır.
• Işıklıklar dedektör ile korunmalıdır.
• Dedektör yüksek seviyede vibrasyon ya da darbe etkisi olan yerlere monte edilmemelidir.
• Duman tipi dedektörler ile korunan odanın alanı ile, algılayıcı cihazları arasındaki mesafe ve cihazlarla duvar arsındaki mesafe, cihazların teknik prospektüslerindeki değerleri aşmamak kaydıyla aşağıdaki tabloya göre tesbit edilir.
İHBAR CİHAZININ BİR CİHAZLA KONTROL MAKSİMUM MESAFE ( m )
YERLEŞİM YÜKSEKLİĞİ ( m ) EDİLEN ALAN ( m2 ) CİHAZLAR ARASI CİHAZLA DUVAR ARASI
3.5 ' e kadar 85 ' e kadar 9.0 4.5
3.5 - 6.0 70 ' e kadar 8.5 4.0
6.0 - 10.0 65 ' e kadar 8.0 4.0
10.0 - 12.0 55 ' e kadar 7.5 3.5
• Sıcaklık tipi dedektörler ile korunan odanın alanı ile, algılayıcı cihazları arasındaki mesafe ve
cihazlarla duvar arsındaki mesafe, cihazların teknik prospektüslerindeki değerleri aşmamak
kaydıla aşağıdaki tabloya göre tesbit edilir.
İHBAR CİHAZININ BİR CİHAZLA KONTROL MAKSİMUM MESAFE ( m )
YERLEŞİM YÜKSEKLİĞİ ( m ) EDİLEN ALAN ( m2 ) CİHAZLAR ARASI CİHAZLA DUVAR ARASI
3.5 ' e kadar 25 ' e kadar 5.0 2.5
3.5 - 6.0 20 ' e kadar 4.5 2.0
6.0 - 9.0 15 ' e kadar 4.0 2.0
• Koridorlara dedektörler yerleştirilirken, koridor genişliği 5 metreden büyükse dedektörlerin yerleşimi yukarıdaki tablolara göre yapılır. Eğer koridor genişliği 5 metreden küçükse;
Duman dedektörleri için dedektörler arası mesafe,
S = 7.5 + ( 5 – W ) / 2 ( S : dedektörler arası mesafe, W : koridor genişliği )
formülüne göre,
Sıcaklık dedektörleri için dedektörler arası mesafe,
S = 5.3 + ( 5 – W ) / 2 ( S : dedektörler arası mesafe, W : koridor genişliği )
formülüne göre hesaplanır.
• Işın tipi duman dedektörlerinin yerleşimi ve tesisi
Minimum Maksimum
Işın Tipi Duman Dedektörünün Taban Mesafesi 2.7 m 25 m
İki Paralel Işının Biribirine Mesafesi -------- 14 m
Işın Mesafesi 10 m 100 m
Işının Tavana Olan Mesafesi 0.3 m 0.6 m
Işının Yanındaki Paralel Duvara Mesafesi ------- 8 m
5.2. BUTONLARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Her katta çıkış yollarında, özellikle merdiven sahanlıkları ve açık havaya açılan kapı yanlarında Yangın İhbar Butonları bulunmalıdır. Yangın İhbar Butonlarına ulaşmak için katedilecek mesafe 30m’yi geçmemelidir. Yangın tehlikesi yüksek olan yerlerde yada hastane, bakım evi gibi yerlerde bu mesafe azaltılmalıdır.
Yangın ihbar butonları, kolay ulaşılabilir, iyi aydınlatılmış noktalarda yerden 1.4 m yükseğe monte edilmelidir.
5.3. ALARM CİHAZLARININ SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Bir binanın her bir yangın bölgesinde en az bir Elektronik Korna bulunmalıdır. Elektronik Kornalar binanın tüm bölümlerinde 65 dB ( Bu değer yatak başlarında 75 dB olmalıdır) ses siddetinde uyarı verebilecek sayıda ve tipte seçilmelidir.
Çevre gürültüsünün çok yüksek olduğu ya da işitme özürlü kişilerin bulunduğu yerlerde ışıklı alarm cihazları ( flaşör ) kullanılmalıdır.
5.4. KONTROL PANELLERİNİN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Kontrol Paneli çıkış katında olacaktır. Kontrol paneli seçilirken sistemin ihtiyacı olan bölge sayısı belirlenip ( 6 ), en az bu bölge sayısına sahip bir panel seçilmelidir.
5.5. TEKRAR PANELİNİN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Yangın Alarm Sistemi Kontrol Paneli, Yangın kontrolünü ve müdehalesini yapacak olan güvenlik görevlilerinin bulunduğu odada değil ise bu odaya 1 adet Tekrar Paneli konulacaktır. Tekrar Paneli ile Kontrol Paneli’nin haberleşmesi için sistemin ihtiyacı olan kablo detayı projede belirtilecektir.
6. YANGIN BÖLGELERİNİN OLUŞTURULMASI
( KONVANSİYONEL SİSTEMLER İÇİN )
Yangından korunacak bina uygun büyüklük ve sayıda kolayca ayırt edilebilen bölgelere ayrılmalıdır. Bölgelerin belirlenmesinde uyulması gereken hususlar şunlardır:
• Binanın toplam taban alanı 300 m² ‘den az ise, tüm bina tek bir yangın bölgesi olarak kabul edilebilir.
• Her hangi bir yangın bölgesinin alanı 2000 m² ‘yi aşmamalıdır.
• Bir yangın bölgesi normalde bir katı içermelidir. Ancak özel yangın riski bulunan yerler (aydınlıklar, merdiven boşluğu, asansör boşluğu, mutfak, kazan dairesi v.b.), ayrı birer yangın bölgesi olarak kontrol edilmelidir.
• Bir yangın bölgesi dahilinde, yangın yerinin belirlenmesi için bir kişi tarafından kat edilmesi gereken yol 30 m’yi geçmemelidir. Bu kısıtlamayı sağlayabilmek için odacıklardan oluşan binalarda ( Otel, Hastane, Okul, İşmerkezi v.b. ) her oda önünde paralel ihbar göstergesi kullanılmalıdır.
• Toplam taban alanı ne olursa olsun biribirinden ayrılmış her bina en az bir yangın bölgesi olarak tanımlanmalıdır.
• Yangın alarm butonları algılayıcılar ile aynı yangın bölgesine bağlanabilirler.
• Bir yangın bölgesine en fazla 20 adet algılayıcı bağlanabilir.
_________________________________________________
7. YANGIN ÇEVRİMLERİNİN ( LOOP ) OLUŞTURULMASI ESASLARI
( ANALOG ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER İÇİN )
• Adresli algılayıcılar, adresli ihbar butonları, adresli kornalar, hat izolatörleri, adresleme modülleri ve adresli kontrol üniteleri aynı çevrim üzerine bağlanabilir. Kontrol panelinin bir çevrimine en fazla 126 adres cihazı bağlanabilir. Toplam adresli cihaz adedi belirlendikten sonra bir çevrime bağlanabilecek cihaz adedine bölünerek sistemin ihtiyacı olan çevrim sayısı belirlenir ve bulunan değerdeki çevrim sayısına sahip bir kontrol paneli seçilir.
• Çevrimin toplam uzunluğu 1500 m’yi geçmeyecek uzunlukta olmalıdır. Eğer bu uznluğu geçme durumu söz konusu ise bir çevrime sınır sayıdan daha az sayıda adres cihazı bağlanmalıdır.
• 20 adres cihazında bir izolatör kullanılmalıdır.
8. KONVANSİYONEL TİP YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMLERİNİN TESİSİ
AŢAMASINDA UYULMASI GEREKEN ŢARTLAR
• Kablolar, 10. maddede belirtilen esaslara göre seçilip tesis edilecektir.
• Her bölgedeki elemanlara hiç bir buat bağlantısı yapılmadan direk dedektörden dedektöre ya da butona geçerek tesisat yapılacaktır.
• Korna hatları Kontrol Panelinden hat sonuna kadar kollara ayrılmadan götürülmelidir. Bir sistemde Kontrol Paneli’nin içerdiği Korna çıkışı adedi kadar korna hattı bulunacaktır.
• Kontrol Panelinden varsa Tekrar Paneline belirtilen özellikte ve cihazların özelliklerine bağlı olarak uygun adette kablo çekilecektir.
• Algılayıcılar koruyacağı alanı ortalayacak şekilde tavana monte edilecektir.
• Yangın Alarm Butonları yerden 140 cm yüksekliğe, sıva üstü ya da yarım sıva üstü monte edilecektir.
• Her yangın bölgesi hattının sonunda sistemin ihtiyacına uygun hat sonu elemanı olacaktır.
9. ANALOG ADRESLENEBİLİR TİP YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMLERİNİN
TESİSİ AŞAMASINDA UYULMASI GEREKEN ŞARTLAR
• Kablolar, 10. maddede belirtilen esaslara göre seçilip tesis edilecektir.
• Çevrim kablosu dallara ayrılmadan adres cihazlarını dolaşmalı ve en son adres cihazından kontrol paneline direk gelmelidir.
• Kontrol Panelinden varsa Tekrar Paneline belirtilen özellikte ve cihazların özelliklerine bağlı olarak uygun adette kablo çekilecektir.
• Algılayıcılar koruyacağı alanı ortalayacak şekilde tavana monte edilecektir.
• Yangın Alarm Butonları yerden 140 cm yüksekliğe, sıva üstü ya da yarım sıva üstü monte edilecektir.
10. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNDE KULLANILACAK KABLOLAR
Kablo tesisatı bir yangın algılama ve uyarma sistemi için en önemli unsurlardan birisidir. Gereksiz ek ve bağlantılardan kaçınılmalı ve kablo güzergahı yangın riski düşük olan bölgelerden geçirilmelidir. Rutubetli ve korozif ortamlarda veya yeraltında PVC kılıflı kablolar kullanılmalıdır. Yangın tesisatına ilişkin kablolar diğer kablolarla karıştırılmamalı ve hiçbir şekilde başka tesisatla birlikte aynı çok damarlı kablo içerisinden götürülmemelidir. Kablo boşluklarında, yükseltilmiş döşeme ve asma tavanlarda yangın kabloları boru vaya kanal içerisine izole edilmemişse, diğer kablolardan en az 30 cm uzak tutulmalıdır. Yüksek elektriksel girişim beklenen yerlerde ve yukarıda belirtilen önlemlerin yeterli düzeyde alınamadığı düşünülüyorsa ekranlı kablolar kullanılmalıdır.
_________________________________________________
Düzenleme: BuRçin.
1. gİrİŞ
2. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİnİn amaÇlari
3. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİ
3.1. konvansİyonel sİstemler
3.2. adreslenebİlİr sİstemler
3.2.1. dİjİtal adreslenebİlİr sİstemler
3.2.2. analog areslenebİlİr sİstemler
4. yangin algilama ve uyarma sİstemlerİnİ oluŞturan ekİpmanlar
4.1. algilayicilar
4.1.1. İyonİzasyon duman dedektÖrlerİ
4.1.2. optİk duman dedektÖrlerİ
4.1.3. sabİt sicaklik dedektÖrlerİ
4.1.4. sicaklik artiŞ hizi dedektÖrlerİ
4.1.5. iŞin tİpİ duman dedektÖrlerİ
4.1.6. alev dedektÖrlerİ
4.2. butonlar
4.3. alarm cİhazlari
4.3.1. seslİ alarm cİhazlari
4.3.2. iŞikli alarm cİhazlari
4.4. kontrol panellerİ
4.5. tekrar panellerİ
4.6. adresleme Ünİtesİ
4.7. adreslİ kontrol Ünİtesİ
4.8. hat İzolatÖrÜ
5. cİhazlarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.1. algilayicilarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.2. butonlarin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.3. alarm cİhazlarinin seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.4. kontrol panellerİnİn seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
5.5. tekrar panellerİnİn seÇİmİ, yerleŞİmİ ve tesİsİ
6. yangin bÖlgelerİnİn oluŞturulmasi esaslari
( konvansİyonel sİstemler İÇİn )
7. yangin Çevrİmlerİnİn oluŞturulmasi esaslari
( analog adreslenebİlİr sİstemler İÇİn )
8. konvansİyonel tİp yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnİn tesİsİ aŞamasinda uyulmasi gereken Şartlar
9. adreslenebİlİr tİp yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnİn tesİs aŞamasinda uyulmasi gereken Şartlar
10. yangin algilama ve İhbar sİstemlerİnde kullanilacak kablolar
_________________________________________________
1. GİRİŞ
Ülkemizde “ Yangın Algılama ve Uyarma Sistemlerinin projelendirilmesi ve uygulanması” konusunda henüz TSE veya başka kuruluşlarca hazırlanmış bir standart ya da yayın bulunmadığı için EMO İzmir Şubesi tarafından bu esaslar hazırlanmıştır. Bugün çeşitli amaçlara hizmet etmek üzere projelendirilen yapılar için yapılan elektrik projeleri içerisinde yer alan Yangın Algılama ve Uyarma Sistemlerinin standartlara ve amacına uygun projelendirilmesi ve tesis edilmesine olanak tanınması hedeflenmektedir.
2. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNİN AMAÇLARI
2.1. CAN GÜVENLİĞİ
Yangınlar genelde duman ile birlikte başlar ve insan hayatını tehdit eden en önemli nedenlerden birisi kaçış yollarında görme güçlüğüdür. İnsanlar 10 metreden daha uzağını göremedikleri bir yolda ilerlemek istemezler. Yangın algılama ve uyarma sistemlerinin en önemli amacı kaçış yollarındaki görme mesafesi 20 metrenin altına düşmeden uyarı yaparak, insanların emniyetli bölgelere kaçmalarını sağlamaktır.
2.2. MAL GÜVENLİĞİ
Yangın algılanıp ihbar edilmediği takdirde büyür ve söndürülmesi güç yada imkansız hale gelebilir. Yangın algılama ve uyarı sistemi her nekadar yangının oluşmasını önleyemez ise de, yangının başlangıç zamanı ile etkin söndürme önlemleri alındığı zaman arasını kısaltarak, zararın azaltılmasını sağlar.
3. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİ
3.1. KONVANSİYONEL SİSTEMLER
Bu sistemler en genel anlamda yangın algılayıcılarının ve ihbar butonlarının bölgelere ( zone ) ayrılması ve bölgelere ait yangın mesajlarının kontrol paneline iletilip, sesli ve ışıklı alarm cihazlarının aktif olması prensibi ile çalışırlar. Bu sistemlerde bir yangın bölgesinde birden çok algılayıcı ve ihbar butonu bulunabilir. Yangın durumunda bir bölgede bulunan algılayıcılardan yada ihbar butonlarından hangisi aktif olursa olsun, kontrol panelinde sadece o bölgeye ait alarm mesajı gösterilir. Hangi cihazın aktif olduğunu kontrol panelinden öğrenmek mümkün değildir.
Genellikle bağımsız bölüm sayısı az olan ve geniş mekanlardan oluşan binalarda kullanılır.
3.2. ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
3.2.1. DİJİTAL ADRESLENBİLİR SİSTEMLER
Bu sistemlerde algılayıcılar ve ihbar butonları aktif olduklarında kendi adreslerini de kontrol paneline iletirler. Bu sayede yangın ihbarı alınan algılayıcı yada ihbar butonunun tam adresi belirlenmiş ve müdehale kolaylaşmış olur.
3.2.2. ANALOG ADRESLENBİLİR SİSTEMLER
Bu tip sistemlerde algılayıcılar, ihbar butonları, sesli ve ışıklı alarm cihazları, zone adres modülleri, korna adres modülleri ve adresli röle modülleri tek bir çevrim üzerine bağlanır. Bir sistem birden fazla çevrimden oluşabilir. Çevrimlerin, kablo mesafesi ve adresli cihaz adedi yönünden kullanılan sistemin özelliğine göre sınırları vardır. Adresli sistemde çevrime bağlı her cihazın bir adresi vardır ve her cihaz kontrol paneli ile haberleşir. Bu sistemlerde yangın durumuna karar verme yetkisi algılayıcıların değil, kontrol panelinindir. Algılayıcılar (dedektörler) ortamdaki fiziksel büyüklükleri, elektrilsel işarete dönüştürdükten sonra sürekli değişim gösteren bu değerleri, kontrol paneli bağlantı kurduğunda analog bir bilgi olarak panele bildirirler. Kontrol paneli kısa aralıklarla elemanlara bir işaret göndererek bu elemanlardan aldığı bilgileri hafızasına kaydeder. Bu değerler hafızasındaki değerlerle karşılaştırılarak değişim durumu incelenir. Bu değişim ön alarm, alarm yada arıza bilgilerinden hangisine denk geliyorsa kontrol paneli buna göre kararını verir. Genellikle bağımsız bölüm sayısı çok olan ( otel, hastane, bakım evi, işmerkezi, okul v.b. ) bina uygulamalarında kullanılır.
4. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNİ OLUŞTURAN EKİPMANLAR
4.1. ALGILAYICILAR
4.1.1. İYONİZASYON DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Dedektörde biri referans hücresi, diğeri her yönden duman girişine izin veren ancak toz ve böcek girişine karşı korumalı duman örnekleme hücresi olmak üzere iki karşılaştırma hücresi bulunur. Içine giren dumanın iyonizasyon akımını değiştirmesi prensibiyle algılama yapar. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.2. OPTİK DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Bu tip dedektörler içerisinde ışık yayılma prensibine göre çalışırlar. Dedektör içinde belirli aralıklarla yanan infrared ışık kaynağı bulunur, yangın dumanının yeterli yoğunlukta bu ışığa girmesi ile ışık kırılarak bir fotosel üzerine düşer ve algılamaya sebep olur. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.3. SABİT SICAKLIK DEDEKTÖRLERİ
Bu tip dedektörler, ortam sıcaklığını algılayan termistörü belirli bir değere geldiğinde alarm oluşturur. 60, 75, 80 ve 100ºC gibi sabit sıcaklık değerlerinde çalışanları vardır. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.4. SICAKLIK ARTIŞ HIZI DEDEKTÖRLERİ
Çevresindeki hava sıcaklığının belirli bir zaman aralığındaki artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde olması durumunda alarm oluşturan dedektörlerdir. Alarm durumunda hangi dedektörün algılama yaptığını tesbit etmek için her dedektörün üzerinde led bulunur.
4.1.5. IŞIN TİPİ DUMAN DEDEKTÖRLERİ
Modüle edilmiş kızılötesi ışın yayınlayan bir verici ve bunu algılayacak şekilde ayarlanan bir alıcıdan oluşur. Işına giren duman alıcıya giden kızılötesi ışık miktarının azalmasına neden olur ve dedektör alarm durumuna geçer.
4.1.6. ALEV DEDEKTÖRLERİ
Mor ötesi veya kızıl ötesi ışınları algılama prensibi ile çalışır. Dedektörde ayrıca alevin titreşim frekansını ölçen bir devre bulunur.
4.2. İHBAR BUTONLARI
Yandan bakıldığında görülen profil alanı 750 mm² ‘den az olmayan, cam bölgesi yuvarlak veya dikdörtgen yapıda, sıva üstü montaja uygun camın kırılması ile alarma geçen, camı kırmadan ve kapağını açmadan test imkanı veren cihazlardır.
4.3. ALARM CİHAZLARI
4.3.1. SESLİ ALARM CİHAZLARI
Elektronik yapıda, en az 90 dB ses gücüne ve 500 Hz ile 1000 Hz arası çalışma frekanslarına sahip, nominal çalışma gerilimi 24 V DC olan cihazlardır.
4.3.2. IŞIKLI ALARM CİHAZLARI
Çok yüksek ışık seviyesinde çalışabilen, harici kulanıma uygun, az akım çeken, çalışma gerilimi 24 V DC, çakma frekansı dakikada 60-100 olan cihazlardır.
4.4. KONTROL PANELLERİ
Kontrol panelleri algılayıcılardan ve ihbar butonlarından gelen bilgileri değerlendirip gerekiyorsa sesli ve ışıklı alarm cihazlarını aktif eden, elektrik kesilmeleri durumunda içerisinde bulunan akü grubundan sistemi besleyebilen, elektrik geldiğinde akü grubunu şarj edebilen aşağıda yer alan özelliklere sahip cihazlardır.
KONTROL PANELİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ
• Kontrol Panelinin içerisinde 220 V AC, 50 Hz giriş gerilimi ve frekansı ile çalışan ve sistemi 24 V DC ile besleyen bir güç kaynağı bulunur. Aynı güç kaynağı akü şarj ünitesi ile bakımsız tip aküleri şarj eder.
• Yedek enerji kaynağı olarak sistemi en az 12 saat süreyle besleyecek olan bakımsız tip aküler için kontrol paneli içerisinde yeterli boşluk bulunur.
• Kontrol Paneli algılayıcılardan gelen bilgileri değerlendirip, otomatik olarak sesli ve ışıklı uyarıcıları aktif eder. Aynı zamanda kendi içinde bulunan sesli alarm cihazı da aktif olur.
• Kontrol Paneli üzerinde aşağıda belirtilen kontroller bulunur.
. Alarm susturma butonu.
. Reset butonu.
. Alarm Test butonu.
. Her bir bölge için ayrı ayrı bölge devre dışı butonları.
• Kontrol Paneli üzerinde aşağıda belirtilen ışıklı göstergeler bulunur.
. Ţebeke durumu
. Her bölge için alarm göstergesi
. Her bölge için arıza göstergesi
• Kontrol Panelinde aşağıdaki çıkışlar bulunur.
. En az iki adet korna devresi çıkışı
. Yardımcı alarm çıkışı
. Arıza çıkışı
. Tekrar paneli enerji çıkışı
ANALOG ADRESLENEBİLİR KONTROL PANELLERİNİN ÖZELLİKLERİ
Kontrol paneli, hızı saniye en az 32 adres cihazını tarayacak şekilde çevrimi kontrol etmelidir. Tarama, panelin cihaza dijital dilde soru sorması ve adres ciihazının cevap vermesi şeklinde olmalı, cevap; duman yoğunluğu, cihaz tipi ve adres teyidini içermelidir. Her hangi bir adresten dijital değeri set değerin üzerinde bir sinyal alındığında kontrol paneli adresi birkaç kez tarayarak gelen bilginin doğruluk derecesini teyid etmelidir. Yangın koşulunun birkaç kez teyidinden sonra kontrol paneli alarm çıkışını vermelidir. Teyid, 2 saniye aralılarla 2-3tarama ile yapılmalıdır.
Sistem, dijital haberleşme tekniğini kullanmalıdır. Buna bağlı olrak çevrime bağlı her cihaz analog sinyali dijitale çevirerek, panelle haberleşmeyi sağlayacak düzene sahip olmalıdır. Bu işlem, sistemin güvenilirliğini arttırdığı gibi daha karmaşık yapıda bir kontrol panelinin gerekliliğini ortadan kaldırmaktadır. Kontrol paneli içinde yer alan ve aşağıda belirtilen elemanlar panel trafından izlenmeli ve arıza halinde genel arıza çıkışına sinyal iletilebilmelidir.
• Güç kaynağı arızası
• RAM / ROM / EPROM / EEPROM / hafıza arızası
• Mikroişlemci arızası
• Cihaz (hardware) / Yazılım (software) arızası
• Haberleşme arızası
4.5. TEKRAR PANELLERİ
Tekrar Paneli standart kontroller dışında sistemin çalışmasına ilişkin bir fonksiyon kontrolü içermeyen, sadece Kontrol Panelinden gelen yangın ihbarını bölge belirterek gösteren cihazlardır.
4.6. ADRESLEME ÜNİTESİ
Analog adreslenebilir sistemlerde kullanılan bu cihazlar, konvansiyonel algılayıcıların yada ihbar butonlarını izleyip ve normal – alarm – açık devre gibi bilgilerini çevrim üzerinden kontrol paneline iletirler. Bir adresleme ünitesine en fazla 20 adet konvansiyonel algılayıcı yada ihbar butonu bağlanabilir.
4.7. ADRESLENEBİLİR KONTROL ÜNİTESİ
Analog adreslenebilir sistemlerde kullanılan bu cihazlar, konvansiyonel korna, flaşör ve zil gibi alarm cihazlarını kontrol panelinden aldığı talimatla harekete geçirirler. Çalışabilmek için harici bir güç kaynağına ve akü grubuna ihtiyaçları vardır.
4.8. HAT İZOLATÖRÜ
Hattaki gerilim düşümünün belirli değerin altına inmesiyle otomatik olarak açan, aralarında bağlı bulunan algılayıcı grubunda veya hattaki herhengi bir arızadan dolayı tüm çevrimin etkilenmesini önleyen koruyucu bir ünitedir.
_________________________________________________
5. CİHAZLARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
5.1. ALGILAYICILARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
5.1.1. ALGILAYICILARIN SEÇİMİ
DEDEKTÖR TİPİ KULLANILDIĞI YERLER
İyonizasyon Duman Küçük partiküllü siyah dumana ve yanma gazlarına duyarlıdır.
En geniş çapta kullanılan tip duman dedektörüdür.
Yavaş yavaş duman çıkararak yangın oluşabilecek ortamlarda
Kullanılırlar.
Örneğin; Otel odaları, ofisler, koridorlar v.b.
Optik Duman Büyük partiküllü beyaz dumana daha duyarlıdır. PVC yalıtım
Malzemesi gibi özellikle bu tip duman çıkaran maddelerin
bulunduğu yerlerde kullanılır.
Örneğin; Bilgi İşlem Merkezleri, Elektrik Odaları, Kablo şaftları,
jeneratör odaları v.b.
Sabit Sıcaklık Çevresindeki hava sıcaklığı belirli bir değere ulaştığında alarm
verir. Bu sabit değer 60 ile 1000 C arası seçilir. Sıcaklığı
430 C 'yi geçen ortamlarda sabit sıcaklık dedektörlerinin çalışma
sıcaklıkları ortam sıcaklığının 300 'den fazla üzerinde
olmamalıdır. Isı dedektörlerinin küçük yangınlarda büyük
zararların olduğu ortamlarda kullanılması uygun değildir.
Kullanıldıkları yerler örneklenecek olursa; Kazan daireleri,
ütü odaları v.b.
Sıcaklık Artış Hızı Bulunduğu ortamın hava sıcaklığının belirli bir zaman
aralığındaki artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde olması
durumunda alarm veren bir dedektördür.
Çabuk ısı yayan yangınların çıkabileceği yangınlarda kullanılır.
Örneğin; Mutfak, Buhar Kazanlarının bulunduğu odalar,
fırın, kapalı otoparklar v.b.
Işın Tipi Diğer dedektör tiplerinin algılama, montaj ve bakımının zor
olduğu, geniş hacimli ve yüksek tavanlı ortamlarda kullanılır.
Örneğin; Depolar, hangarlar, saraylar, tarihi yapılar v.b.
Alev Tipi Alev dedektörleri tüterek yanan yangınları algılayamadıkları için
genel amaçlı dedektörler olarak algılanmazlar. Bunlar duman ve
ısı dedektörleri ile birlikte destekleyici olarak kullanılırlar.
Alev dedektörünün yerleştirildiği nokta koruduğu her noktadan
direk görülebilmelidir.
Yanıcı sıvı ve patlayıcı madde depoları, uçak hangarları,
akaryakıt dolum tesisleri gibi ortamlarda kullanılırlar.
5.1.2. ALGILAYICILARIN YERLEŞİMİ VE TESİSİ
• Dedektörler odaların, malzeme istifleri, raflar, ekipmanlar ve üst kenarları tavandan itibaren tavan yüksekliğinin %10’u kadar çıkıntı yapan inşaat konstrüksiyonları tarafından oluşturulan her bölmesine yerleştirilmelidir.
• Asansör boşlukları, katlar arası kapalı boşluklar, merdiven boşlukları tepe noktalarında dedektör ile korunmalıdır.
• Kapalı merdivenler her sağanlığa dedektör konularak korunmalıdır.
• Işıklıklar dedektör ile korunmalıdır.
• Dedektör yüksek seviyede vibrasyon ya da darbe etkisi olan yerlere monte edilmemelidir.
• Duman tipi dedektörler ile korunan odanın alanı ile, algılayıcı cihazları arasındaki mesafe ve cihazlarla duvar arsındaki mesafe, cihazların teknik prospektüslerindeki değerleri aşmamak kaydıyla aşağıdaki tabloya göre tesbit edilir.
İHBAR CİHAZININ BİR CİHAZLA KONTROL MAKSİMUM MESAFE ( m )
YERLEŞİM YÜKSEKLİĞİ ( m ) EDİLEN ALAN ( m2 ) CİHAZLAR ARASI CİHAZLA DUVAR ARASI
3.5 ' e kadar 85 ' e kadar 9.0 4.5
3.5 - 6.0 70 ' e kadar 8.5 4.0
6.0 - 10.0 65 ' e kadar 8.0 4.0
10.0 - 12.0 55 ' e kadar 7.5 3.5
• Sıcaklık tipi dedektörler ile korunan odanın alanı ile, algılayıcı cihazları arasındaki mesafe ve
cihazlarla duvar arsındaki mesafe, cihazların teknik prospektüslerindeki değerleri aşmamak
kaydıla aşağıdaki tabloya göre tesbit edilir.
İHBAR CİHAZININ BİR CİHAZLA KONTROL MAKSİMUM MESAFE ( m )
YERLEŞİM YÜKSEKLİĞİ ( m ) EDİLEN ALAN ( m2 ) CİHAZLAR ARASI CİHAZLA DUVAR ARASI
3.5 ' e kadar 25 ' e kadar 5.0 2.5
3.5 - 6.0 20 ' e kadar 4.5 2.0
6.0 - 9.0 15 ' e kadar 4.0 2.0
• Koridorlara dedektörler yerleştirilirken, koridor genişliği 5 metreden büyükse dedektörlerin yerleşimi yukarıdaki tablolara göre yapılır. Eğer koridor genişliği 5 metreden küçükse;
Duman dedektörleri için dedektörler arası mesafe,
S = 7.5 + ( 5 – W ) / 2 ( S : dedektörler arası mesafe, W : koridor genişliği )
formülüne göre,
Sıcaklık dedektörleri için dedektörler arası mesafe,
S = 5.3 + ( 5 – W ) / 2 ( S : dedektörler arası mesafe, W : koridor genişliği )
formülüne göre hesaplanır.
• Işın tipi duman dedektörlerinin yerleşimi ve tesisi
Minimum Maksimum
Işın Tipi Duman Dedektörünün Taban Mesafesi 2.7 m 25 m
İki Paralel Işının Biribirine Mesafesi -------- 14 m
Işın Mesafesi 10 m 100 m
Işının Tavana Olan Mesafesi 0.3 m 0.6 m
Işının Yanındaki Paralel Duvara Mesafesi ------- 8 m
5.2. BUTONLARIN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Her katta çıkış yollarında, özellikle merdiven sahanlıkları ve açık havaya açılan kapı yanlarında Yangın İhbar Butonları bulunmalıdır. Yangın İhbar Butonlarına ulaşmak için katedilecek mesafe 30m’yi geçmemelidir. Yangın tehlikesi yüksek olan yerlerde yada hastane, bakım evi gibi yerlerde bu mesafe azaltılmalıdır.
Yangın ihbar butonları, kolay ulaşılabilir, iyi aydınlatılmış noktalarda yerden 1.4 m yükseğe monte edilmelidir.
5.3. ALARM CİHAZLARININ SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Bir binanın her bir yangın bölgesinde en az bir Elektronik Korna bulunmalıdır. Elektronik Kornalar binanın tüm bölümlerinde 65 dB ( Bu değer yatak başlarında 75 dB olmalıdır) ses siddetinde uyarı verebilecek sayıda ve tipte seçilmelidir.
Çevre gürültüsünün çok yüksek olduğu ya da işitme özürlü kişilerin bulunduğu yerlerde ışıklı alarm cihazları ( flaşör ) kullanılmalıdır.
5.4. KONTROL PANELLERİNİN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Kontrol Paneli çıkış katında olacaktır. Kontrol paneli seçilirken sistemin ihtiyacı olan bölge sayısı belirlenip ( 6 ), en az bu bölge sayısına sahip bir panel seçilmelidir.
5.5. TEKRAR PANELİNİN SEÇİMİ, YERLEŞİMİ VE TESİSİ
Yangın Alarm Sistemi Kontrol Paneli, Yangın kontrolünü ve müdehalesini yapacak olan güvenlik görevlilerinin bulunduğu odada değil ise bu odaya 1 adet Tekrar Paneli konulacaktır. Tekrar Paneli ile Kontrol Paneli’nin haberleşmesi için sistemin ihtiyacı olan kablo detayı projede belirtilecektir.
6. YANGIN BÖLGELERİNİN OLUŞTURULMASI
( KONVANSİYONEL SİSTEMLER İÇİN )
Yangından korunacak bina uygun büyüklük ve sayıda kolayca ayırt edilebilen bölgelere ayrılmalıdır. Bölgelerin belirlenmesinde uyulması gereken hususlar şunlardır:
• Binanın toplam taban alanı 300 m² ‘den az ise, tüm bina tek bir yangın bölgesi olarak kabul edilebilir.
• Her hangi bir yangın bölgesinin alanı 2000 m² ‘yi aşmamalıdır.
• Bir yangın bölgesi normalde bir katı içermelidir. Ancak özel yangın riski bulunan yerler (aydınlıklar, merdiven boşluğu, asansör boşluğu, mutfak, kazan dairesi v.b.), ayrı birer yangın bölgesi olarak kontrol edilmelidir.
• Bir yangın bölgesi dahilinde, yangın yerinin belirlenmesi için bir kişi tarafından kat edilmesi gereken yol 30 m’yi geçmemelidir. Bu kısıtlamayı sağlayabilmek için odacıklardan oluşan binalarda ( Otel, Hastane, Okul, İşmerkezi v.b. ) her oda önünde paralel ihbar göstergesi kullanılmalıdır.
• Toplam taban alanı ne olursa olsun biribirinden ayrılmış her bina en az bir yangın bölgesi olarak tanımlanmalıdır.
• Yangın alarm butonları algılayıcılar ile aynı yangın bölgesine bağlanabilirler.
• Bir yangın bölgesine en fazla 20 adet algılayıcı bağlanabilir.
_________________________________________________
7. YANGIN ÇEVRİMLERİNİN ( LOOP ) OLUŞTURULMASI ESASLARI
( ANALOG ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER İÇİN )
• Adresli algılayıcılar, adresli ihbar butonları, adresli kornalar, hat izolatörleri, adresleme modülleri ve adresli kontrol üniteleri aynı çevrim üzerine bağlanabilir. Kontrol panelinin bir çevrimine en fazla 126 adres cihazı bağlanabilir. Toplam adresli cihaz adedi belirlendikten sonra bir çevrime bağlanabilecek cihaz adedine bölünerek sistemin ihtiyacı olan çevrim sayısı belirlenir ve bulunan değerdeki çevrim sayısına sahip bir kontrol paneli seçilir.
• Çevrimin toplam uzunluğu 1500 m’yi geçmeyecek uzunlukta olmalıdır. Eğer bu uznluğu geçme durumu söz konusu ise bir çevrime sınır sayıdan daha az sayıda adres cihazı bağlanmalıdır.
• 20 adres cihazında bir izolatör kullanılmalıdır.
8. KONVANSİYONEL TİP YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMLERİNİN TESİSİ
AŢAMASINDA UYULMASI GEREKEN ŢARTLAR
• Kablolar, 10. maddede belirtilen esaslara göre seçilip tesis edilecektir.
• Her bölgedeki elemanlara hiç bir buat bağlantısı yapılmadan direk dedektörden dedektöre ya da butona geçerek tesisat yapılacaktır.
• Korna hatları Kontrol Panelinden hat sonuna kadar kollara ayrılmadan götürülmelidir. Bir sistemde Kontrol Paneli’nin içerdiği Korna çıkışı adedi kadar korna hattı bulunacaktır.
• Kontrol Panelinden varsa Tekrar Paneline belirtilen özellikte ve cihazların özelliklerine bağlı olarak uygun adette kablo çekilecektir.
• Algılayıcılar koruyacağı alanı ortalayacak şekilde tavana monte edilecektir.
• Yangın Alarm Butonları yerden 140 cm yüksekliğe, sıva üstü ya da yarım sıva üstü monte edilecektir.
• Her yangın bölgesi hattının sonunda sistemin ihtiyacına uygun hat sonu elemanı olacaktır.
9. ANALOG ADRESLENEBİLİR TİP YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMLERİNİN
TESİSİ AŞAMASINDA UYULMASI GEREKEN ŞARTLAR
• Kablolar, 10. maddede belirtilen esaslara göre seçilip tesis edilecektir.
• Çevrim kablosu dallara ayrılmadan adres cihazlarını dolaşmalı ve en son adres cihazından kontrol paneline direk gelmelidir.
• Kontrol Panelinden varsa Tekrar Paneline belirtilen özellikte ve cihazların özelliklerine bağlı olarak uygun adette kablo çekilecektir.
• Algılayıcılar koruyacağı alanı ortalayacak şekilde tavana monte edilecektir.
• Yangın Alarm Butonları yerden 140 cm yüksekliğe, sıva üstü ya da yarım sıva üstü monte edilecektir.
10. YANGIN ALGILAMA VE UYARMA SİSTEMLERİNDE KULLANILACAK KABLOLAR
Kablo tesisatı bir yangın algılama ve uyarma sistemi için en önemli unsurlardan birisidir. Gereksiz ek ve bağlantılardan kaçınılmalı ve kablo güzergahı yangın riski düşük olan bölgelerden geçirilmelidir. Rutubetli ve korozif ortamlarda veya yeraltında PVC kılıflı kablolar kullanılmalıdır. Yangın tesisatına ilişkin kablolar diğer kablolarla karıştırılmamalı ve hiçbir şekilde başka tesisatla birlikte aynı çok damarlı kablo içerisinden götürülmemelidir. Kablo boşluklarında, yükseltilmiş döşeme ve asma tavanlarda yangın kabloları boru vaya kanal içerisine izole edilmemişse, diğer kablolardan en az 30 cm uzak tutulmalıdır. Yüksek elektriksel girişim beklenen yerlerde ve yukarıda belirtilen önlemlerin yeterli düzeyde alınamadığı düşünülüyorsa ekranlı kablolar kullanılmalıdır.
_________________________________________________
Düzenleme: BuRçin.
Mesajınız minimum karakter limiti altında (En az 20 karakter). dio
