Yeni CNC'nin zamanı geldi

[Suat_Korkmaz]

Evet aynen.

 

[Yusuf&CNC]

Rulmanın radyal olarak sabit olması lazım ki bilyalar üzerinden yataklama sağlanabilsin. Eksenel olarak ise ya milin rulmanın iç bileziği ya da rulmanın dış bileziğinin yatak içerinsinde hareket etmesi gerekir ki sıcaklık değişimine bağlı eksenel uzama veya kısalmayı karşılayabilsin. İkiside sıkı geçtiği için hangisi hareket eder bilmiyorum ancak BF nin tasarımının BK gibi sabit olmamasının nedeni bence bu.

Sadece çok uzun millerde iki tarafada BK tipi sabit yataklama öneriliyor.

Bu arada badem veya 2201 rulmanla yapılan yataklamanın BF den farklı çalıştığını düşünüyorum. Bahsettiğimiz milin uzaması çok küçük olsa da, iki taraftanda uzamaya engel olduğumuzda, bunun milin burkulmasına yol açması gerekir. Eksenel uzama yerine burkulma nedeni ile oluşacak milin ucundaki açısal sapma badem veya 2201 tarafından karşılanır (eksenel kaçıklığa ilave olarak), yani BF den farklı çalışır. Bu nedenle daha önce 2201 kullanımının sakınca yaratıp yaratmayacağını sormuştum. Düşündüklerim mantığımın bir sonucu, doğrudur diyemiyorum. CNC im çalışırken bile bunları gözleyip doğru bir çıkarım yapmam da zor.

 

[Suat_Korkmaz]

hmm..

Ben kendi makinemde zaten millerin karşı uçlarında sabit yatak kullanmıyorum. Dolayısıyla milin genleşip uzaması ve eğilmesi gibi bir endişem yok. Yalnız bir oda sıcaklığı en fazla kaç derece değişebilir? 0-50 derece mi? Ortam sıcaklığı 50 derece iken ortamda bulunan bir çeliğin ısısı 50 olmaz. Daha soğuk olur. Atıyorum 10-20 civarında olur (tam olarak nasıl hesaplanır bilmiyorum. Formülü varsa da bulamadım). Yani makine çalışmıyorsa bile en fazla 20 derecede genleştiği kadar genleşir. Yani benim tahminime göre hiç genleşmez diyecek kadar az. Zaten benzer miktarda makinenin tamamı da genleşeceği (makinenin tamamı metal ise) için burkulma olmaz diye tahmin ediyorum.

Rulmanlar da düzgün yataklanmış ve yağlanmışsa çalışan bir makinede ne kadar ısınabilir?

Bir rulmanı yuvasına sıkı geçsin diye sıvı nitrojene yatırıp sıfırın altında bir kaç yüz dereceye kadar soğuttuklarını gördüm. Malumunuz soğuyan madde çeker

Tam tersi olarak da rulman ısıtan cihazlar var. Rulmanın iç bileziğine kendinden daha kalın olan mili çakmak yerine rulmanı ısıtarak genişlemesini sağlıyorlar. Yani bahsettiğimiz ısı değerleri bizim karşılaştığımız kadar ortam sıcaklığına yakın değil. Çok daha uç sıcaklıklar gerekir.

Bu yüzden şahsen hiç dert etmiyorum.

 

[Yusuf&CNC]

Hesabını bende yapmadım. Eğik rulmanla ve öngerme (preload) ile ilgili konuyu anlamaya çalışırken karşıma çıkan bilgiler. Ne kadar etkisi olur, ne yoğunlukta çalışınca belirir, bizim makinalar zaten hassas değil yine de etkisi olur mu bilmiyorum. Bununla beraber CNC de hareket, sürtünme var bunun bir kısmı milleri ısıtır, miller uzar veya burkulur, ne seviyede bilmiyorum ama birileri dert etmiş. Bahsi geçen ortamdaki değil vidalı mil ve somunu gibi parçalar arasında oluşan ısı. Aramızda makina müh. arkadaşlar varsa hesabını yapabilir. Gerek BK-BF gerekse badem yataklama yaptığımızda bizde daha önce bunu düşünenlerin yaptıklarını uygulamış oluyoruz.

Bilirsiniz tren rayları arasında boşluk bırakılır. Eğer uzayamazsa burkulur ve kazaya yol açar. CNC den farklı olarak dış ortamdan gelen yaz-kış gece-gündüz sıcaklık farkları nedeni ile.

 

[Yusuf SEYLAN]

O rayın üzerinde giden trenin hızıyla vidalı milin üzerinde giden somun hızı aynı mı?
Trenler bizim somunlardan daha hızlı ve sürtünmesi daha çok olduğu için ısı daha fazla olur o yüzden genleşir raylar.
Somunla vidalı mil arasında bilyalar olduğu için sürtünme önemsenmeyecek kadar azdır ama tren tekeri mi denir tam terimi bilmiyorum ray üzerinde gitmesi için sürtünmeye ihtiyaç duyar. Sürtünme olan yerde de ısı açığa çıkar. Raylarda genleşip uzar.

 

[Yusuf&CNC]

Tren rayı ve tekeri arasında sürtünme her zaman var sorun ise, örneğin gece 5 derece iken gündüz 30 dereceye çıkan hava sıcaklığı, sürekli olarak rayların uzayıp kısalmasına neden olur.

CNC de ise sorun sürtünmeye bağlı olarak enerjinin bir kısmının istemediğimiz halde ısıya dönüşmesi. Zaten bu nedenle az sürtünmeli (enerji kaybı az) olan sistemler seçmeye çalışıyoruz.

Başka bir örnek çöllerin oluşumu. Kayalar gündüz ısınır gece soğur. Sürekli genleşme ve büzülme kayaların parçalanmasına neden olur.

 

[Yusuf SEYLAN]

Gün sıcaklığının ray üzerinde o kadar etkisi olacağını sanmıyorum. Tabi Alpler de ya da çölde değilseniz.

 

[Yusuf&CNC]

Tren yolu kenarından geçerseniz bakın raylar arasında boşluk göreceksiniz. Trenle giderken hissettiğiniz aralıklı tıkır tıkır gelen, konforu azaltan o ses ve sallantının nedeni de budur yine de yapılmak zorundadır.

 

[KAZIMUGUR]

Ortamda bulunan tüm maddeler sıcaklıkları eşitlenene kadar enerji alış verişinde bulunurlar.
Yani oda çok derece demir az derece diye bir şey yok.

Rulmanlarda ek kodlar olur C2-3-4 gibi rakam büyüdükçe çakma toleransı büyür daha doğrusu rulman boşluğu artar ( imalatta ) , yerine sıkı çaktın mı tolerans ( boşluk ) gider.
Bunlar bizim rulmanlarda söz konusu değil.,
Bizim rulmanlar tatlı geçmeye uygundur ve bunun için gereken dış/iç çap ölçüleri kataloglarda belirlidir.

Tren rayları ve tren sürtünmesi sonucu sıcaklık olur ama devede kulak misali.
Üzerinden günlerce tren geçmemiş raylarda uzar ve iyi projelendirilmemişse yılan gibi olur.
Yada çeker açılır ..

Benim zamanımda metallerin genleşmesi mühendislerin değil lise öğrencilerinin işi idi.

O kadar anlatıyorum uyarıyorum hala alakasız boş işlerle uğraşıyorsunuz .
Yapmanız gerekenleri yapmıyorsunuz .
İlgilenmek yardımda bulunmak için , sizin dışınızda okuyup da yararlananlar olabilir düşüncesinden başka sebep bulamıyorum.

ΔL =l-l0 = L0.λ.Δt ...

http://lise1-fizik.tr.gg/katıl...rda-genleşme--gazlarda-genleşme.htm

 

[Suat_Korkmaz]

Yusuf&CNC Biraz titiz bir yapınız var. Mesleğinizi sorabilir miyim?

Genel kültür yarışı yapmış gibi olmayalım fakat hep çalıştığım konulardan soruyorsunuz. Cevap vermek zorunda kalıyorum.

Kaya/taş genleşmez. Aşındırıcı etkenler vardır. Hava, su ve başka maddeler. Kum böyle oluşur. Peri bacaları genleşerek mi öyle mantar gibi olmuşlar sanıyorsunuz?

Demiryolu rayları ve tren tekerleği arasında sürtünme yoktur çünkü tekerlek rayın üzerinde kayarak gitmez. Dönerek gider. Bu esnada bir miktar enerji oluşur ama sürtünme olmadığı için ısıya dönüşemeden enerji kaybolup gider. Diğer taraftan klasik demir yolu rayları döküm demirden yapılır. Renkleri koyudur. Sıcağı çeker. Bölgeye ve güneşin konumuna göre koyu renginin de yardımıyla çok güzel ısınırlar ve uzarlar. Geceleri de kısalırlar. Bu raylar uzundur da. Uzayınca güzel uzarlar. Belki (pek ihtimal vermiyorum) uzun yıllar boyunca trenlerin ağırlığıyla rayların ezilip uzamasını da düşünmüş olabilirler. Her neyse. Bu nedenlerle raylar arasında pay bırakılır.

Preload basitçe rulman(lar)daki boşluğu almak anlamına gelir. Çeşitli yöntemler var. Rulmanın dış veya iç yüzüğüne (uygulamanın yapısına göre değişiyor) baskı uygulaması için spring wave washer koyarlar. Veya vidalı mile 2 tane somun koyarlar. Aralarında sıkışmış helezon yay bulunur. Somunları dışa doğru iter ve boşluk alınmış olur. Yöntem çok çünkü çekme veya itmeyle boşluk aldıysanız preload yapmışsınızdır. Kasnakta çalışan kayışa bile preload uygulanır. Kayışı germek için dışardan rulman dayarlar mesela.

Bu da benim bir tasarımımdan. Tekli rulmanın altındaki preload puluna dikkat edin.