Halojensiz pano içi kablo kanalı kullanımının önemi

Günümüzde birçok elektrik malzemesinde plastik yoğun olarak kullanılmaktadır. Genel olarak plastik malzemeler hidrokarbon monomerlerin karbon bir omurga ile birbirine zincirleme bağlanmasıyla oluşur. Bunların en yaygın örnekleri polietilen, polipropilen ve polistirendir. Plastiklerin ortak moleküler yapımı karbon ve hidrojendir, ancak karışıma oksijen, klor, flor ve / veya azot ilave edildiğinde farklı özellikler geliştirilebilir. Polivinilklorür klorür içerir, naylon azot içerir, teflon florür içerir, poliester ve polikarbonatlar oksijen içerir.

Plastik malzemelerin özelliklerini geliştirmek için karışıma halojenler de [ (F) flor, (Cl) klor, (Br) brom, (I) iyot ] dâhil edilebilmektedir. Halojenler, periyodik tablonun 7A grubunda bulunan, tepkimeye eğilimli ametallerdir. Zehirli ve tehlikeli elementler olarak bilinirler. Bu sebeple birçok elektrik malzemesinde halojen içermeyen plastik malzemeler tercih edilmektedir.

Günümüzde elektrik panoları içerisinde kullanılan birçok malzeme halojen içermeyen malzemeden üretilmişken, pano içi kablo kanalları yüksek yoğunluklu olarak PVC (Polivinilklorür) plastik malzemesinden üretilmektedir. PVC, vinil klorür monomerlerin ısıya dayalı plastik üretim süreci sonunda polimerize olarak toksik kısa gaz halinden [ C2H3Cl ], toksik olmayan katı uzun polimer zincirlerine [ (C2H3Cl)n ] dönüşmesiyle oluşur. %57’si klordan (Cl) oluşan PVC’nin yanması esnasında yoğun bir duman ve zehirli olan HCl, CO2 ve CO gazları oluşur. Ayrıca, HCl gazı su buharı ile etkileşime girerek hidroklorik asit oluşturmaktadır. Bu durum insanların yoğun bulunduğu, paniğin yaşanabileceği tüm yapılar ve yüksek katlı binalar, hastaneler, tiyatrolar, okullar, sinemalar gibi toplu eğitici ve eğlendirici mekanlar, alışveriş merkezleri, bilgi işlem merkezleri, tüneller, maden ocakları, fabrikalar ve bunun gibi yapı ve yerlerde oluşabilecek yangın anlarında zehirlenme, deri ve göz tahrişi gibi tehlikelere yol açmaktadır. Yangınlarda oluşan ölümlerin birçoğunun sebebi, sanılanın aksine, yoğun duman yüzünden çıkış yönü tayininin sağlanamamasından ve geçen zaman içerisinde maruz kalınan zehirli gazlardan kaynaklanmaktadır.

PVC’nin yanmasıyla oluşan hidroklorik asit otomasyon panolarında kullanılan elektronik cihazların korozyona uğramasına sebebiyet verir. Dolayısıyla, yangın belirli bir panoda yerel olarak sınırlı kalsa bile ortamdaki diğer panolarda bulunan elektronik cihazlara dolaylı yoldan zarar verecektir.

Gıda ve içecek sektöründe kullanılacak olan otomasyon ve kontrol panolarında da halojen içermeyen pano içi kablo kanalların kullanılması, yanma esnasında oluşan zehirli gaz ve hidroklorik asidin dolaylı olarak gıda ve içecekleri etkileyebilecek olmasından dolayı büyük önem arz etmektedir.

Birçok projede kablosundan, kablo bağı ve kablo ucuna kadar halojen içermeyen malzeme kullanımına özen gösterilirken, pano içi kablo kanallarında bu özenin gösterilmemesi manidardır. Bu durumun iki temel sebebi vardır. Bunlardan ilki; alev almama özelliğinin piyasada yaygın ve yanlış bir şekilde halojen içermemekle ilişkilendirilmesidir. Alev almama özelliği, alev önleyici katkı malzemeleri eklenerek PVC malzemelere de kazandırılabilmektedir. Bu yüzden halojen içermeme özelliğinin zehirli gaz salınımı ile ilgili olduğunun piyasadaki herkesçe bilinmesi önemlidir. İkinci sebep; yanmaz özellikte ve halojensiz kablo kanallarının maliyetinin PVC kablo kanallarına nazaran yaklaşık 3 katı kadar pahalı olmasıdır.

Halojensiz pano içi kablo kanalların kullanımının artması konusunda pano şartnamesi hazırlayan kişilere ve pano kontrolörlerine büyük sorumluluk düşmektedir. Pano şartnamelerinde pano içerisinde kullanılacak kablo kanallarının özellikleri belirtilirken, alev almama özelliğinin yanı sıra halojen içermeyen yapıda olması gerektiğinin altı önemle çizilmelidir. Kontrolörler için HF (halojen içermeyen) ve PVC kablo kanallarını gözle ayırt etmek çok zordur. Aralarındaki görsel ayırım genellikle farklı renk kodlarıyla sağlanmaktadır. Bu sebeple tehlike riskinin yüksek olduğu yerlerde kullanılacak panoların içerisindeki kablo kanallarının halojensiz olduğuna dair sertifika ve test raporlarının kati suretle kontrolörler tarafından talep edilmesi gereklidir.

ABB, (ABBN: SIX Swiss Ex) elektrifikasyon ürünleri, robotik ve hareket, endüstriyel otomasyon ve güç şebekeleri alanlarında kamu hizmetleri, sanayi, ulaşım ve altyapı sektörlerindeki müşterilerine global çapta hizmet veren öncü bir teknoloji lideridir. 125 yılı aşan inovasyon tarihine sahip olan ABB, bugün endüstriyel dijitalleşmenin geleceğini yazıyor ve Enerji ve Dördüncü Endüstriyel Devrimi harekete geçiriyor. ABB, yaklaşık 135,000 çalışanı ile 100’den fazla ülkede faaliyet göstermektedir. www.abb.com

Kaynaklar;

-Karlen, Kaley, “Health Concerns and Environmental Issues with PVC-Containing Building Materials in Green Buildings”, Integrated Waste Management Board. California Environmental Protection Agency, USA, (2006).

-Şirin, Z. (n.d.). Kabloların Yangın Performansının Önemi ve Ürün Güvenliği Yazı Dizisi-5 Asit–Gaz Emisyonu. Erişim Şubat 09, 2017, http://www.elektriktesisatportali.com/kablolarin-yangin-performansinin-onemi-ve-urun-guvenligi-yazi-dizisi-5-asit-gaz-emisyonu/

-Polyvinyl chloride. (n.d.). Erişim Şubat 09, 2017, https://en.wikipedia.org/wiki/Polyvinyl_chloride

-Mete, S. (n.d.). Halogen Free, Alev Yaymayan ve Düşük Duman Yoğunluklu Elektrik Tesisat Boruları. Erişim Şubat 09, 2017, http://www.3eelectrotech.com.tr/arsiv/yazi/halogen-free-alev-yaymayan-ve-duuk-duman-yodunluklu-elektrik-tesisat-borulary