İlk insanlardan bugüne kadar devam eden üretim safhası günümüzde teknolojininde gelişmesiyle çok daha hızlı ve verimli olarak devam etmektedir . Teknolojinin gelişmesiyle beraber üretimdede artma olmuştur ve iş kazalarının sayısıda artmıştır . İlerleyen teknoloji, sanayinin gelişmesi ve bunlarla birlikte koruyucu tedbirlerin alınmaması, eğitimsiz insanlara iş sorumluluğu verilmesi iş kazalarının oluşmasının başlıca sebeplerindendi.
İş kazaları öncelikli olarak insan sağlığına daha sonra işletmeye yönelik tehditler oluşturmaktadır. Sanayinin gelişmemiş olduğu dönemlerde makineleşme yoktu ve tamamen insan gücüne dayalı iş gücü oluşturulmuştur. O dönemlerde iş kazalarının sayısı çok azdır. Alınması gereken önlem sayısıda buna keza azdır. Günümüzde iş kazaları yüzünden can kaybı , insan sağlığına karşı tehditler , işletmelerdeki mal kaybını korumak için bir takım önlemler alınmıştır ve bunlar kanunlarlada desteklenmiştir.
İş Güvenliğinin Tanımı
İş yerlerinde işin yapımı sırasında , can kaybına , işçi sağlığına , yapılan işe ve iş yerine zarar verebilecek olan ansızın gerçekleşen ve çeşitli sebeplerden kaynaklanan durumlardan korunmak için yapılan planlı ve tedbirli çalışmaların tamamına ”iş güvenliği” denir.
İş kazalarının artması ile ona paralel olarak artan can ve mal kayıpları bütün iş sektörlerini tek bir çatı altında toplamış ve iş güvenliği kavramı ortaya çıkmıştır. İş kazalarının bu denli artması yüzünden sadece meslek hastalıklarına bakan hastaneler kurulmuş , iş kazalarının önlemek için kanunlar çıkartılmıştır.
İş Kazaları
Beklenmedik anda gerçekleşen ve planlanmamış olaylardır. Kazalar hemen her yerde başımıza gelmesi mümkündür : Sporda , yürürken , işte , evde ve trafikte sıkça kazalar meydana gelmektedir . Hepsinin ortak özelliği can ve mal kaybına sebebiyet vermeleri , beklenmedik anda gerçekleşmeleridir.Ülkemizde her yıl iş kazalarından dolayı 1500 kişi ölmekte , 4000 kişi sakat kalmaktadır ve bununla birlikte maddi zararlarda birhâyli fazladır. Buda alınan önlemlerin yeterli olmadığını gösterir.
Meslek Hastalıkları
İşçinin çalıştığı işyerinde yaptığı işin niteliğine göre sürekli tekrarlanan hastalık , sakatlık veya ruhi arıza halleridir. İştüzügüne göre meslek hastalıkları :
-Mesleki cilt hastalıkları
-Kimyasal nedenlerden dolayı olan meslek hastalıkları
-Fiziksel etkilerle olan meslek hastalıkları
-Mesleki bulaşıcı hastalıklar
-Mesleki solunum sistemi hastalıkları
İş Güvenliğinin Önemi
İş güvenliğini sağlamak için ilk önce devlet daha sonra işveren ve sendikalar uygun ortamları denetleliyip oluşabilecek tehlikeleri önceden ön görerek önlemler almaları gerekir.Uluslararası Çalışma Örgütü’nün kayıtlarına göre ; dünyada yılda 110 milyon iş kazası olmaktadır. 180.000 işçi hayatını kaybetmektedir. İş kazalarının önlemekteki temel amaç :
– Çalışanların can güvenliğini korumak
-Üretimin güvenliği ve sekteye uğramamasını sağlamak
-İşletmenin güvenliğini sağlamak
-Çevreye verilebilecek zararı önceden öngörerek zarar vermemek
İş Güvenliğinin Amacı
-Çalışma esnasında tehlikeleri ortadan kaldırarak çalışanların verimini arttırmak.
-Çalışanlar için en sağlıklı çalışma ortamını sunmak
-Çalışma esnasında oluşabilecek olumsuz etkilerden çalışanları korumak
-İş yerindeki oluşabilecek riskleri tamamen ortadan kaldırmak yada minimuma indirmek
-Oluşabilecek iş kazası , maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmak
İş Kazalarına Karşı Alınacak Önlemler
*Kanun Neler Getiriyor
-Tüm çalışanlar sağlık ve güvenle çalışacak
-Kuralcı değil, önleyici yaklaşım
-İşyerleri tehlike durumuna göre sınıflandırılacak
-İşyerlerine işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı
-İşyerleri için ortak sağlık ve güvenlik birimi
-Küçük işletmelere devlet desteği
-Risk değerlendirmelerinin zorunlu hâle gelmesi
-İşe başlamadan önce sağlık taraması
-İş kazası ve meslek hastalıklarında etkin kayıt dönemi
-İş yerleri acil durumlara karşı hazır olacak
-İş sağlığı ve güvenliğine çalışanların aktif katılımı sağlanacak
-Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilecek
-Çalışan tehlike anında çalışmaktan kaçınma hakkı
-İş merkezlerinde iş sağlığı ve güvenliği kordinasyonu
-Hayati tehlike tespitinde işin durdurulması
-Büyük endüstriyel kaza riski için önceden tedbir
-Kanuna aykırılığın tespiti durumunda , idari yaptırımlar uygulanacak
*Kamu Kurumlarının Alması Gereken Önlemler
-Okullarda iş güvenliği ve işçi sağlığı dersleri okutulmalıdır. Böylelikle iş kazalarına karşı daha bilinçli bir nesil yetişecektir.
-Yasa , kanun ve yönetmeliklerle , zorlayıcı ve yasaklayıcı önlemler alınmasını sağlamalıdır.
-İşyerlerine denetimler arttırılarak iş kazalarına karşı araştırmalar yapılmalıdır.
-Her işletmelerde iş güvenlik uzmanı zorunluluğu getirilmelidir.
-Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin meslek hastalığını önlemek için 6 ayda bir ücretsiz kontroller sağlanmalıdır.
-İş sağlığı ve iş güvenliğini eksiksiz olarak yerine getiren işletmeler örnek gösterilip ödüllendirilmelidir.
*İşverenin Alması Gereken Önlemler
-İşletmede iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili kurallar konulmalıdır.
-Devletin kanun ile koyduğu kuralların tamamına eksiksiz uyulmalıdır.
-İş yerinde olabilecek kazalara karşı işyeri hekimi bulundurulmalıdır.
-Tüm personellere iş güvenliği ve iş sağlığı konusunda eğitim verilmelidir.
-İş yerinde düzen ve temizliğe özen gösterilmelidir.
-İşçi işe alınmadan önce sağlık testine sokulmalıdır. Testin sonucuna göre sağlığının elverdiği işler verilmelidir.
-Çalışma saatleri , mevzuaatta belirtilen süre ile kısıtlanmalıdır.
-Kaza olma olasılığını en aza indirmek için araştırmalar yapılmalıdır.
-Tehlike arz eden durumlarda hemen önlem alınmalıdır.
-Risk olan yerlerde işçiler tabelaler ile uyarılmalıdır.
*İşçinin Alması Gereken Önlemler
-İş güvenliği ile ilgili koyulan kuralların tamamına uyulmalıdır.
-Koruyucu, uyarıcı tedbirlere eksiksiz uyulmalıdır.
-Patlayıcı ve tehlikeli maddelere dikkat edilmelisi gerekir , sorumlu olan kişi dışında kimse ellememelidir.
-Koruyucu ekipmanlar(gözlük , başlık , gaz maskesi , yüz siperi, koruyucu çelik burun ayakkabı vb.) kullanılmalıdır.
-İşyerinde işçiler tehlikeli şakalar yapmamalıdır.
*Sendikanın Alması Gereken Önlemler
İşletmelerin güvenlik kurallarının tamamına uyup uymadığını denetlemek
-işletmelerde çalışan işçilere seminer , konferans ve iş güvenlik filmleri izleterek personelleri iş güvenliği hakkında bilgilendirmelidir.
-İşletmelerin iş güvenliği ve iş sağlığı konusunda yoğunlaşmasını sağlamalıdır.