Fiber optik kabloların hayatımıza daha çok girmesiyle birlikte, bu kablolar çok çeşitli ortamlarda kullanılmaya başlanmıştır. Örneğin, fiber optik kablolar direkt olarak toprağa gömülebildiği gibi, boru içine veya beton kanallara da kurulumu yapılabilmektedir.

Kablolar, kurulan yer ve kurulum metoduna bağlı olarak, değişik tehlike ve saldırılara maruz kalabilmektedir. Bu tehlikelerin veya saldırıların en önemli sebeplerinden biri de, “rodent” adı verilen kemirgen hayvanlardır. Rodentler veya kemirgenler, kablo dış kılıfını ısırarak veya kemirerek, kabloya ciddi boyutta zarar vermektedirler.

Kemirgenlerin bu tür zararlarından korunmak için, günümüzde, kemirgenlere karşı korumalı kablo tasarımları önem kazanmaya başlamıştır.

Kemirgenlere karşı koruma yöntemleri, beş ana başlık altında toplanabilir:

1- Kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine metalik katman/zırh uygulaması,
2- Kablo özü üzerine yassı GRP veya yassı FRP adı verilen ve metal olmayan malzemeden zırh uygulaması,
3- Kablo dış kılıfı üzerine özel polyamid kılıf uygulaması,
4- Kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine belirli bir yoğunlukta cam iplik uygulaması,
5- Kablo dış kılıfına kimyasal katkı uygulaması.

Kablonun kurulduğu alan veya kurulum metoduna göre uygulanan koruma yöntemleri değişiklik gösterebilir.

1- Kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine metalik katman/zırh uygulaması:

Bu yöntem üç farklı şekilde uygulanabilir;

1.1 Kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine boylamasına kopolimer kaplı korige edilmiş çelik bant uygulanması,

1.2 Kablo iç kılıf üzerine helezonik sarımlı galvanizli çelik bant veya bantların uygulanması,

1.3 Kablo iç kılıf üzerine galvanizli çelik tel uygulanması.

1.1: Kopolimer kaplı korige çelik bant zırhlama:

Genellikle fiber optik kablo korumasında kullanılan, en yaygın yöntemlerden biridir. Günümüzde birçok telekom operatörü, kemirgenlere karşı koruma amaçlı olarak, kopolimer kaplı çelik bant kullanmaktadır. Kopolimer kaplı korige çelik bant ile kablo özü, kemirgen saldırılarından efektif olarak %100 korunmaktadır. Korige çelik bantlı kablolar, galvanizli çelik bant ve galvanizli çelik telli kablolara göre daha esnek yapıdadır.

Ayrıca kablo çapları ve ağırlıkları da, galvanizli çelik bantlı ve çelik telli kablolara göre daha düşüktür. Bu da, kurulum kolaylığı sağlamaktadır. Resim 3’te de görüleceği gibi, kablo dış kılıfına kemirgen tarafından zarar verilse de, kemirgen, çelik katman sayesinde kablo özüne ulaşamamakta; bu sayede kablo özü ve fiberler kemirgenlerin saldırısından korunmaktadır.

1.2 ve 1.3: Galvanizli çelik bant ve galvanizli çelik tel zırhlama:

Fiber optik kablolarda genel uygulama olarak, galvanizli çelik bantlar veya galvanizli çelik teller, iç ve dış kılıf arasında bulunmaktadır. Bu yapıda da kablo özü, kemirgen saldırılarından, efektif olarak %100 korunmaktadır. Bu tip kablolar, ağır işletme şartlarının (yüksek ezme kuvveti, yüksek darbe dayanımı veya yüksek çekme kuvveti gibi) olduğu yerlerde kullanılmaktadır.

2- Kablo özü üzerine yassı GRP veya yassı FRP adı verilen metal olmayan malzemeden zırh uygulaması:

Genellikle, metal eleman içermeyen fiber optik kablolarda kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, metal olmayan yassı GRP veya yassı FRP adı verilen özel bir malzeme, kablo özü üzerine veya iç ve dış kılıf arasına uygulanır. Uygulanan bu metal olmayan zırh sayesinde, kablo kemirgen etkilerinden korunmaktadır. Bu tip kabloların bir diğer avantajı da, kabloda herhangi bir metal katman bulunmadığı için, topraklama ihtiyacının olmamasıdır.

3- Kablo dış kılıfı üzerine özel polyamid kılıf uygulaması:

Dış kılıf üzerine ince bir (0.5 mm-0.8 mm kalınlıkta) kılıf uygulamasıdır. Polyamid kılıf, aynı zamanda, kabloya termitlere karşı bir koruma ve kurulum kolaylığı da sağlamaktadır. Özel polyamid, sert bir malzeme olup, sertlik derecesi 70 shore değerinin üzerindedir.

4- Kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine belirli bir yoğunlukta cam iplik uygulaması:

Son yıllarda, fiber optik kabloları kemirgenlere karşı koruma amaçlı olarak, daha sık uygulanmaya başlayan bir yöntemdir. Bu yöntemde, kablo özü üzerine veya iç kılıf üzerine belirli bir yoğunlukta (ağırlıkta) cam iplik uygulanır. Bu sayede, kablo küçük kemirgenlere karşı etkili bir şekilde korunmaktadır. Kemirgenler, kablo dış kılıfına zarar verseler dahi, cam iplik katmanını geçip, kablo özüne ulaşamamaktadır. Kermirgenlerin kablo özüne ulaşamamasının en önemli sebeplerinden biri, cam ipliklerin kırılarak kemirgenin ağzına veya diline batmasıdır. Bunun sonucu olarak, kemirgen ısırma veya yeme isteğinden vazgeçmektedir.

5- Kablo dış kılıfına kimyasal katkı uygulaması:

Bu yöntemde, kablo dış kılıfına kemirgenleri rahatsız edici özel katkılar eklenmektedir. Eklenen bu katkı, kemirgen yaklaştığında veya kabloyu ısırdığında, kötü bir tat bırakarak veya kemirgeni rahatsız edici koku yayarak kabloyu korumaktadır.

Sonuç olarak, fiber optik kablolar doğrudan toprağa, borulara veya beton kanallara kurulabildiği için değişik yapılarda üretilebilir. Bu sebeple de, kemirgenlere karşı farklı koruma yöntemleri kullanılabilir. Elde edilen tecrübeler ışığında, en etkin koruma yöntemi Madde 1’de anlatılan metal katman uygulamalarıdır; ancak metal istenmeyen (Non-metallic) kablolar için, madde 2, 3 ve 4’te anlatılan farklı koruma yöntemleri de mevcuttur.

Barış Sönmez
e-posta: [email protected]