senkron motorlar için yazıyı okuduğumda bana fikir sahibi olmamı sağlamıştı.paylaşmak istedim.
senkron Makinelerin Motor Olarak Çalıştırılması
Senkron makineler motor olarak çalışırken stator sargılarına alternatif akım, rotor
sargılarına da doğru akım uygulandığında Lorenz Kanununa göre sabit bir hızla döner,
motor milinden mekanik güç alınır.
Doğru akım makineleri hem dinamo hem motor olarak nasıl çalışıyorlarsa ve
aralarında yapı bakımından bir fark yoksa, alternatörlerde senkron motor olarak çalışır.
Paralel çalışmakta olan iki alternatörden birisinin milinden uygulanan mekanik enerji
kesilirse, alternatör bu sefer senkron motor olarak çalışmasına devam eder ve kayıplarını
karşılayacak kadar diğer alternatörden güç çeker. Bu durum senkron motor ile alternatör
arasında bir yapısal farklılık olmadığını gösterir. Senkron motorlar senkron devirle dönerler.
Motor devir sayısı (N), frekans (f) ve kutup sayısına (P) bağlıdır. Asenkron motorlarda
motor milinden hiçbir zaman bu devir sayısı alınamazken, senkron motorlarda hız daima
döner alanın hızına eşittir. Üzerindeki sargılardan başka ayrıca, rotora sincap kafesi
çubukları yerleştirilir. Alternatör olarak çalışmada çıkış geriliminde meydana gelen
dalgalanmaları önleyen bu sincap kafesi çubukları, motor olarak çalışmada düzgün bir
döndürme momenti oluşturur. Oysa senkron motorlarda iki ayrı akım devresi
bulunmaktadır. Stator sargılarına üç fazlı alternatif akım , rotor sargılarına ise fırça ve
bilezik düzeniyle doğru akım uygulanır. Bir asenkron motora gerilim uygulandığında
motor hemen dönmeye başlar. Senkron motorun dönebilmesi için rotor hızının yardımcı bir
düzenekle senkron hız değerine ulaştırılması gerekir.
Senkron motorlarda kutup sargılarına uygulanan gerilim doğru gerilim
olduğundan, meydana gelen kutuplanma N S N S şeklinde çalışma süresi
boyunca değişim göstermeyen bir kutuplanmadır. Stator sargılarına üç fazlı
emk uygulandığında döner alan meydana gelecek ve bir an statorda N-S-N-S
kutuplanması oluşacaktır. Bu anda kutup sargılarındaki zıt kutuplarla döner
alan kutupları birbirini çekecek ve rotor dönmek isteyecektir. Rotor henüz
hareket etmeden statordaki kutuplar yer değiştirerek (frekansa bağlı olarak)
kutup sargılarındaki aynı isimli kutuplar karşı karşıya gelecektir. Bu seferde
aynı adlı kutuplar birbirini iter kuralınca rotor itme ve çekme kuvvetlerinin
etkisinde kalacaktır. Rotor ve stator kutupları arasındaki karşılıklı itme ve
çekme kuvvetlerinin sonucu bileşke moment sıfır olacak ve rotor
dönemeyecektir. Şayet rotora; yardımcı bir sistemle yol verir, rotor hızını
senkron hız değerine yakın bir hıza ulaştırırsak rotorun sabit kutupları, döner
alanın kutupları ile rahatça kilitlenir.
Peki, rotor senkron hızla dönmeye başladıktan sonra rotordaki kısa devreli
çubukların dönmeye bir etkisi olur mu? Bu çubuklarda herhangi bir emk
indüklenmeyeceğinden rotordaki kısa devreli çubukların dönmeye bir etkisi
olmaz.
Asenkron motorlar için büyük bir önem taşıyan kaymadan senkron motorlarda söz
edilemez. Bu yüzden motor ister boşta ister yükte çalışsın, devir sayısında hiçbir değişiklik
olmaz. Senkron motorlar bu özellikleriyle haddehane, gemilerde pervanelerin
döndürülmesinde, kağıt ve tekstil makinelerinde, ayrıca
Elektrik santrallarında senkron
kompansatör olarak kullanılır. Senkron motoru çalıştırabilmek için mutlaka yol verme
düzenine sahip olmak gerekir. Bunun için çeşitli yol verme sistemleri kullanılır.