14 Ocak 2012 Marmara Bölgesindeki Elektrik Kesintisi

Arkadaşlar ben 23 yıldır E.Ü.A.Ş Kurumunda 3 ayrı termik santralda çalışan bir Elektrik teknisyeniyim.Yorumları okudum tabiki herkes bildiği kadar yorumda bulunmuş hepsine saygım var.Fakat bazı konulara açıklık getirmek isabetli olacak:

1- Enterkonnekte Sistem dünyada uygulanan en geçerli dağıtım sistemi.Dış hava şartlarına açık her an hertürlü terör saldırısı, büyük kuş sürülerinin geçişi,ağaç devrilmesi, kablo hırsızları,orman yangınları vs vs. sebeblerden dolayı elektrik iletimi sekteye uğrayabilir.Sistem üretim ve iletim istasyonlarının bir biri ile bağlantı özelliğinden dolayı bir istasyonda arıza olduğunda enyakın yerlerden o bölgeye akış olacak ve o bölgeyi besleyecek şekilde dizayn edilmiştir.Ancak beslenen bölge çok yüklü ise ve o yükün paylaşıldığı üretim merkezleri ani yükü taşıyamazsa 'aşırı yük koruma' tertibatı ile sistemden çıkar.Domino taşı etkisi ile üretim ve dağıtım istasyonları bir bir stop olur.Arıza dahada büyümesin diye Mesafe Koruma Röleleri ileri istasyonlara kesici açma sinyali göndererek arızayı sınırlar.Biraz teferruata kaçtı ama sistem aslında çok güzel çalışıyor.Aynı arızalar dünyanın bir çok bölgesinde aynı sonucu berir.

2-Bursa Doğalgaz Santralı yaklaşık 1200 MW kapasitelidir genelde 600 mw İstanbul tarafına , 600 mw 'ı Ege 'ye gönderir.2006 da Balıkesir üzerinden İzmir'e giden 380 kv hat koptuğu için Ege bölgesi ve bir kısım bölge de daha sistem oturması yaşandı.Burada Bursa Doğalgaz'ın ne suçu var? Ki o dönemde çok iyi biliyorum ÖZEL DOĞALGAZ SANTRALLARI zam istediler hükümette siz vatandaşlarını düşündüğü için hayır demişti ! MİLLİ YÜK TEVZİ , ÖZEL SEKTÖR OYMAPINAR HES' ten acil yük almasını ve sistemi desteklemesini istiyor,onlarda yük alamayız diyerek sistemin kısmen çökmesine vesile oluyorlar (YAŞASIN ÖZELLEŞTİRME )

3 - MİLLİ YÜK TEVZİ ANKARA GÖLBAŞI'nda dır.Enterkonnekte sistemin sağlıklı işletilmesinden sorumludur.Bu şekilde yaşanan arızaların en kısa zamanda giderilmesi için mevcut hatların paralelinde yeni hatlar ile sistemi güçlendirme çalışmaları hızla devam etmektedir.

4 - Sistem çok büyük ve techizatlarda çok büyük olduğu için bir arkadaşımızın dediği gibi ( koskoca santralda bir trafonun yedeği yokmu? ) bu işler basit değil.ANA TRAFO dediğimiz santral çıkış trafosunun içinde sırf 150 varil yağ var.Kendi ağırlığı ile beraber 195 tonu geçen bu trafonun tüm bağlantılarının sökülmesi değiştirilmesi zaman alır.

5- ABD'de elektrik kesintisi olduğunda yarımsaat içinde Newyork'ta marketlerin nasıl talan edildiğini bütün dünya gördü bu kesintiden dolayı halkımızın gösterdiği hoşgörüyüde takdir etmek gerekir bunuda yetkililerimiz bir kenara yazsın.

6-Ülkemizi butür kesintilere uğratmamak için çaba sarfeden ve yazın sıcağında kışın soğuğunda dağ başında yüksek gerilim hatlarının tepesinde fedakar ve özverili çalışan meslektaşlarımızada son arızadaki performanslarından dolayı teşekkür ederim.

7- Cep telefonu faturası kadar elektrik faturası ödüyoruz,bu elektrik ile çamaşır,bulaşık yıkanır,ısınılır, tv, pc, aydınlatma,bilumum elektrikli aletler kullanılır aslında verdiğimiz paranın karşılığında bayada iş görüyoruz öyle değilmi?

Türkiye Elektrik iletimi ile ilgili güzel bir kaynak... Çok güncel olmasa da işe yarar diye düşündüm.

http://www.teias.gov.tr/ebulten/makaleler/2008/türkiye elektrik sistemi.pdf

Arkadasların yorumlarına bakıldıgında bircok noktada haklı olduklarını soyleyebiliriz. Enterkonnekte sistemde bir arıza oldugu zaman diğer santrallerin bunu karşılayabilmesi yani kısaca N-1 kriterlerinin gozonunde bulundurulması ve buna gore planlama yapılması gerekmektedir.
Bursa dogal gazındaki gerilim trafosu patlayınca, yaklasık 1200MW devre dısı kalmıştır. Domino etkisi olarak diger hatlarda acınca malum kesintiler yasanmıstır. Enterkonnekte sistemde Bulgaristan üzerinden enerji alınmış ve sistem gecici olarak toparlanmıştır.

Arkadaşlar bundan 6 sene önce yıne uzun sure Elektrik kesintileri oluyordu eskiye göre enerji kesintilerı azalmadımı sizce Gebze Organizede lormal enerji kesintisi yokgibi bizim ülke olarak nükler santrala ihtiyacımız var fakat birtürlü yapamadık...

Meraklı elektrikçi' Alıntı:

4 - Sistem çok büyük ve techizatlarda çok büyük olduğu için bir arkadaşımızın dediği gibi ( koskoca santralda bir trafonun yedeği yokmu? ) bu işler basit değil.ANA TRAFO dediğimiz santral çıkış trafosunun içinde sırf 150 varil yağ var.Kendi ağırlığı ile beraber 195 tonu geçen bu trafonun tüm bağlantılarının sökülmesi değiştirilmesi zaman alır.

Genişletmek için tıkla ...

Ben bunu kastetmedim zaten... Yoksa 50 KVA bir trafonun bile, değiştirilmesinin nasıl bir iş olduğunu çok iyi bilirim.

Benim kastettiğim, manevra ile yedete tutulan trafonun devreye alınması idi... Yedekte bekleyen komple bir sistem, arıza veya bakım aşamasında devreye alınacak gibi...
Çok mu pahalı ? Tüm Trakya'da 3 saatlik enerji kesintisi dolayısıyla, satılamayan Elektrik kaç para ???
Halen Bulgaristan'a ödediğimiz para ne kadar ???

Bu alt yapılar zor ve pahalı değil...

meraklı elektrikçi kullanıcı adlı abimiz ustamız her şeyi özetlemiş en güzel haliyle anlatmış. aynı benim daha önce yazdığım gibi enterkonnekte sistemde dışsal yada mücbir sebeplerden dolayı arızalar oluşabilir bunun önüne kimse geçemez. kimse hiç bir kurum bu kadar büyük bir kesinti yapmak istemez çünkü unutmayın bu kurumlar enerji satarak para kazanıyorlar! bu tip arızalar dünyanın her yerinde yaşanıyor.

sevgili Mardahan tonlarca ağırlıkta bir trafonun yedeği olmaz öyle olsa açık hava şalt sahalarında yer kalmaz.. ayrıca istediğin kadar yedekte tut. oluşabilecek herhangi bir arızada açığa yük dengesizliğini giderene kadar zaten sistem çökmüş olacaktır.

Her kim, hertürlü arızanın gerekli tedbirler alınarak(yedekleme, daha iyisini kullanma vs.) önüne geçilebileceğini düşünürse düşünsün, gerekli tedbirlerin ne olduğu ancak olay yaşandıktan sonra ortaya çıkacaktır.

Hiç arızanın olmaması sağlanamayacağına göre, önemli olan arıza olduğunda en kısa sürede çözüm üretebilmektir.

Sevgili Mardahan tecrübelerime dayanarak arıza sonrası yapılan işleri kısaca paylaşmak isterim :1- Trafonun patlayarak ! servis harici olduğunu öğrendik böyle durumda patlamaya sebeb olan arıza türünü tam ve net olarak öğrenmeden 2. bir trafoyu servise almak zaten ölçme test ve bakım çalışmaları sonucunda (kilometrelerce uzunluktaki hatların kontrolunuda düşünün) mümkün değil.Zaten böyle bir yedekleme de bildiğim kadar sizin dediğiniz gibisi yok.2- Altyapı herzaman çok masraflıdır,ama bu mazeret değil.Enerji Bakanlığı devamlı sistemi ayakta tutmak için yatırım bakım iyileştirme çalışmalarını devam ettiriyor.Enerji ihtiyacı hasıl olduğunda YTM (yüktevzi merkezleri ) ani yük alabilen HES lere emir verip tam kapasiteye çıkmalarını veya ihtiyaç kadar yük almalarını ister.Arızalı olmayan diğer hatlardan gerekiyorsa en uzak merkezlerden ve açık yedek olarak bekleyen hatları kapattırarak enerjisiz bölgelere enerjiyi ulaştırır.3- Diyelimki sistemde çok fazla müşteri var ve trakyayı beslemekte yeterli kaynağı bulamadı, ozaman küçük kasaba,ilçe ve gerekiyorsa şehirleri bile enerjisiz bırakır en çok ihtiyaç olan bölgeyi besler.Bu genelde frekansa bağlı durumlarda daha sık olur frekans düştükçe sistem ufaktan ufaktan yük atar.Yani sizin yedek sisteminize tam benzemesede böyle bir hal çaresi var.4- Sisteminiz heryönü ile mükemmel bile olsa kullanmış olduğunuz kesici ayırıcı vs. tüm aparatlar uzaktan kumanda ile kumanda ettiğiniz mekanik hareket sonucu açma kapama yapan mafsal kolları bağlantı temas noktaları heran arıza yapabilen cihazlardır.Arızalanan bir yüksek gerilim hattını hat kesicisini açmadan transfer kesici üzerine alırsınız ve akış yönü transfer kesici üzerinden devam ederken siz arızalı ana kesici veya ayırıcınızı bakıma verebilirsiniz.Ama bu yedek bekleyen transfer kesicisinin de arıza yapmayacğı anlamına gelmez.Sistem heran ayakta kalmaya çalışırken inanın yapılabilecek en küçük ayrıntıları bile değerlendiriyor.Bulgaristan'a gelince çook eskiden onlara baya para ödeniyordu ama o günler mazide kaldı.Komşularımıza sattığımız enerjinin yanında o birşey değil.Elbette çok nadirde olsa bizde onlardan alacağız ama işte o kadar ....size ve tüm arkadaşlara aydınlık yarınlar dilerim.....

Güzel bir açıklama olmuş. Teşekkürler...
Hazır konuyla bilgisi iyi olan birini bulmuşken, merak ettiğim bir konuyu daha sorayım...

Yüksek gerilim hatlarında, yedekte veya o anda boşta olan hattın KAPASİTÖR olarak kullanılması ne demek ???

Sevgili Mardahan Enterkonnekte sistemde genelde yazın sıcak günlerinde aşırı yüklenme durumları olur ve dolayısı ile voltajlarda düşme yaşanır.Bu durumda yedek olarak kullanılan hatların kesicilerinden birisi veya duruma göre her ikisi dekapattırılır hattan yük akışı olmayacak( yada asgari yük geçişi de olabilir) şekilde hattın kapasitif özelliğinden yararlanılarak sistem voltajının yükselmesi sağlanır.Bu şöyle olur : A-B-C fazlar uzun hat boyunca örneğin 380 KV SEYİTÖMER ŞALT SAHASI İLE İZMİR IŞIKLAR HATTI olsun hat yaklaşık 350 km. dir.Hat devreye alındığında 380 kv voltajı 2-3 kv yükseltir.Tabi normalde hat boyunca direkler üzerinden fazların sıralarını değiştirerek hattın kapasitif özelliği sınırlandırılmıştır.MVAR akışı hangi tarafa olması isteniyorsa o tarafın kesicisi kapattırılır yada her iki kesici de kapattırılır.Bazen tam tersi olur,uzun bayram tatillerinde,veya gece çalışmalarında sistemin yükü azalacağından voltajlar yüksek seyreder.Ozaman da uzun hatlardan birkaçını YTM isteği ile açarız voltajlar yine 2-3 kv düşer bu şekil açmalar uzun bayram tatillerinde olur,gece puantlarında ise ŞÖNT REAKTÖRLERİ devreye alırız.Şönt bobin üzerinden sistemden MVAR (megavar) emer ve toprağa verir.Bu şekildede reaktif tüketerek voltajları ayar yoluna gidilir.Bizdeki şönt reaktör 120MVAR dır herfaza ait 40 mvarlık şönt bobini vardır.Sistemde değişik bölgelerde voltaj ayarlamak için ŞÖNT REAKTÖRLER ve KAPASİTÖRLER vardır.380 kv. sistemde uzunhatların devreye alınması sırasında mevcut sistem voltajı istemdışı yükseleceğinden elektriki kilitleme ile önce Şönt Reaktörün devreye alınması zorunluluğu vardır.Önce reaktör devreye alınır ki uzun hat devreye alındığında voltajın yükselmesi önlensin.10 SN içinde reaktör doyuma ulaşır ilgili kontağını kapatır ve kapatılmak istenen hat kesicisine kapama kumandası verebiliriz.Ayrıca aniden 430 kv a yükselmesi durumunda reaktör otomatik devreye girer.Bildiklerimi yazdım genelde pratik uygulamalar bunlar ,işin teorik kısmını mühendis arkadaşlar daha açıklayıcı yazabilirler.Faydalı olduysam ne mutlu.......