Karakteristik empedans yükünden küçük bir yüke bağlı olan hat kondansatör gibi sisteme reaktif güç verir.Eğer yük karakteristik empedans yükünden büyük ise yani yük direnci karakteristik dirençten küçük ise hat sistemden reaktif güç alır.Karakteristik yük durumunda hatbaşı ve hat sonu gerilimlerinin genlikleri bir birine eşittir.Hattın ucundaki gerilim uç noktası açık iken kararlı rejimde en yüksek değere çıkar.Örneğin İSTANBUL Ümraniye ile ANKARA Gölbaşı 380kv. hattı 354 km. dir.Pozitif sistemde hattın toplam seri direnci 12,40 ohm ,reaktansı 112,81 ohm şönt admıtansı 1421,30 mikroohmdur.
Hatbaşı ve sonunda herhangi bir kompanzasyon yapılmazsa hatbaşı gerilimi 380 kv.iken hatsonu gerilimi (Gölbaşı) 413 kv. dur. Gerilimin hatbaşına göre artışı % 8,7 dir.Anahtarlama çalışmalarında gerilim tehlikeli olabilecektir.Yeterli miktarda kompanze edilmeyen reaktif akımlar şu sakıncaları doğurur :1- Hat ve sistemden akan kapasitif akımlar cihazların müsade ettiğisınır değerlerinden daha büyük gerilimler meydana getirebilir ve hasrlar oluşturabilir. 2- Kapasitif akımların alçak gerilim sistemlerine akması ilave aktif kayıplar meydana getirir. 3- Enerji nakil hatlarının (E.N.H.) meydana getirdiği reaktif gücün bir miktarı gerilim ayarı için sisteme bağlı genaratörler tarafından alınabilir.Bir genaratörün sistemden reaktif güç alabilmesi için kutup gerilimi genliğinin sistem gerilimi genliğinden küçük olması gerekir.Bu durumda genaratör düşük ikaz ile çalışmak durumunda kalır.Aşırı ikazda çalışan genaratöre oranla daha küçük güçllerde paralelden ayrılabilir.Ayrıca genaratör sistemden MVAR alıp AKTİF güç verirken Cos.fi değeri daima 1den küçük olacak ve max. aktif gücünü veremeyecektir. 4- Çok yüksek gerilimli enh larının şönt kapasiteleri geçici çalışma rejimlerinde büyük aşırı gerilimlerin meydana gelmesine sebeb olacaktır.
İhtiyaçtan fazla olan reaktif enerjiyi mümkün olduğu kadar meydana geldiği yerde sarf etmek gerekir.Bu gate ile uygun yerlere ŞÖNT REAKTÖRLER bağlanır. Genellikle uzun ve yüksek gerilimli hatların uçlarına veya güç trafolarını tersiyer sargılarına bağlanırlar. Şönt Reaktörlern yüksek gerilim hatlarında FAZ İLE TOPRAK ARASINA BAĞLANIR.Esas olarak bir self bobin olan Şönt Reaktörler orta gerilimde genellikle kuru tip çekirdeksiz,yüksek gerilimde yağ ile soğutulan çekirdeksiz veya hava aralıklı mağnetik devreyi ihtiva ederler.Örnekte verilen hattın (Ümraniye -Gölbaşı e.n.h.) Gölbaşı ucuna reaktör bağlanmış ve 380 kv. hattın ürettiği reaktif enerjinin yaklaşık 100 MVAR ı bu reaktörler tarafından harcanmaktadır.Şönt reaktör den dolayı hat sonu gerilimi 381 kv. dir.Artık hat gerilimi istenen seviyede tutulmuştur.
Şönt Reaktörlerden akan akım uçlarındaki gerilime göre 90 derece geri fazdadır.Şönt Reaktörler kaba bir tarifle bir ucu ile yüksek gerilim hattına diğer uc da 3 faz self bobinlerin çıkışından birbirine köprülü olarak toprak hattına bağlıdır.Şemayı buraya alamıyorum yazı ile tarif etmiş olalım.Şönt Reaktörün self bobin özelliğinden dolayı manyetik alan oluşturmak için sistemden çekeceği voltaj ile sistemin gerilimini düşürür.Self bobinlerin çıkışlarıda toprağa bağlıdır.Devamlı manyetik alan oluşturma durumu sürekli sistemden gerilimin düşümesine sebeb olur.
Ne güzel eml ve mühendislik fakültesi mezunu olmak tebrik ederim,biz üniversite okuyamadığımız için 'hemtekhemtek' kalmışız
çalışmalarınızda başarılar dilerim sn. arkadaşım.
