Atatürk, kimse farketmemiş (H.C. Armstrong-Bozkurt 1932 hariç) verdiği mücadele ile bir sadece bir ülkeyi değil koca bir "Türk ırkını" da kurtardı.
Türk tarihi, dil bilimi ve mitolojisi benim kişisel olarak derinlemesine ilgilendiğim ve uğraş verdiğim bir alan. Ata, devralmadan önce ülke ve ulus malesef bitmek üzereydi, lütfen bırakalım artık arkasından konuşmayı.
Bunu desteklemek için Ahmet Haşim' in bir osmanlı subayı arkadaşına 3 eylül 1919 da yazdığı mektubu paylaşayım da, ülkenin nereden nereye geldiğinin daha iyi bir kanıtı olsun.
"sevgili refik,
ihtimal sana fazla yazıyorum. fakat ben bundan memnunum. bulunduğum noktalardan sana doğru uçurduğum bu mektuplarla pervaz-ı evraktan hasıl olmuş ve bütün mesafeler boyunca mümted, maddi ve manevi bir bağ ile kendimi sana bağlı tutmak istiyorum. muhaberatımızın bu tevâlisi seni iz'ac ediyor mu?
geçen mektubumu niğde'den yazmış ve o mektubu gönderdikten sonra livanın bütün kazalarını teftişe çıkmıştım. yirmi gün süren ve nice bağ ve bahçe safalarına rağmen ruhumda hiçbir hakikî lezzetin hatırasını bırakmayan bu devrenin hitamında bu ikinci mektubu gene niğde'den yazıyorum.
gördüğüm anadolu hakkında bilmem sana ne yazayım? evvelâ bu kıta-ı arazide kimler yaşıyor? görülen harabelerin banisi hangi cins mahlûkattır? bunu, köy ve kasaba diye gördüğümüz renksiz haraba yığınlarına bakıp anlamak asla mümkün olmamıştır. anadolu köylüsünü tasnif-i mahlûkatta karıncalar nevine ithal etmeli fikrindeyim. gündüz ağaçsızlıktan dolayı müthiş bir güneş altında yanan ve gece en güzel yıldızlar altında bütün böceklerinin namütenahi sesleriyle uzanıp giden bu araziden herhangi saat geçilmiş olsa yalnız yiyeceğini tedarikle meşgul, "gıda" fikr-i sabitiyle sersemleşmiş, neşesiz ve yorgun bir insaniyetin mesai-i müşkilesine tesadüf olunur. sanki, cehennemî bir fırın karşısından yeni ayrılmış gibi yüzleri kıpkırmızı, dudakları çatlak, elleri kuruyup siyahlaşan bütün bu insanlar ya madde-i gıdaiyeyi biçmekle, ya onu taşımakla, ya onu savurmakla veyahut onu metharlarına doğru çekip götürmekle meşgul görünür. tıpkı karıncalar gibi, tıpkı karıncalar gibi...
fakat boğazlarının kârına olarak aklın bütün melekâtını ret ve iptal eden bu adamların boğazı da memnun etmekten pek uzak bulundukları, en zenginlerinin evinde geçirilen bir gecenin sabahında, nefis bir yemek diye sofraya getirilen suyla pişmiş menhus bir fasulyanın barsaklarda tevlid ettiği gazat ve ıstırabat ile uyanılıp da anlaşıldığı zaman, bu akılsız kardeşlerin maksatsız hayatına, boşa giden gulâne mesaisine karşı derin bir elem duymamak kabil değildir. refik; ankara'da, almanya imparatorunun anadolu hastalıklarını tetkik etmek üzere gönderdiği bir heyet-i tıbbiyenin bazı büyük rütbeli erkânıyla görüştüm. bunlar, bir seneden beri her gelen hastayı ücretsiz muayene etmek ve mümkün olduğu kadar tetkikatlarını sıhhatli eşhas üzerinde(mektep talebesi gibi) yapmak suretiyle şunu anlamışlardır ki, anadolu türklerinin karınları kurtlarla mahmul ve kanları bu kurtların ifraz ettiği tufeyliyat ile meşbû bulunuyor. cinsi, yakın bir inkıraz ile tehdit eden bu hâlin sebebi neymiş bilir misin? noksan tagaddi.
her ne kadar garip görünse de anadolu türkleri henüz ekmek imalinden bile bîhaberdirler. yedikleri mayasız bir yufkadır ki, ne olduğunu yiyenlerin midesine bir sormalı.
bilâ-istisna vasıta-ı cerleri kağnıdır. ellerinde esir olan öküzler ve bu neviden hayvanat için en zalim bir muhayyilenin bile icâdından aciz kalabileceği -bununla beraber batî, dar ve maksada gayr-ı salih bu âlet- hiç şüphe yok ki, devr- i hacerî keşfiyat ve âlâtındandır. kağnı bir araba değil, fakat, hayvana yapışıp onun anâsır-ı hafiyye-i hayatına hortumunu sokan ve bu suretle kanını ve canını çeken bir canavardır. uzaktan görüldüğü zaman heyet-i umumiyesiyle bir arabadan ziyade azîm ve hevl-engiz bir karafatma hissini veren tarihe âşina bir göz için üzerindeki uzun değneği ve ayakta duran arabacısıyla dara ve keyhüsrev devirlerine ait taşlar üstünde menkûş iptidaî arabaları hatırlatan bu kağnıların boyunduruğu altında masum hayvanatın çektiği azabı gördükçe, onu sevkeden âsûde köylünün insanlar gibi bir ruhu olup olmadığından şüphe ettim.
anadoluluların becerikliliği ancak öküz tezeğini istimalde ve onu kabil-i istifade bir hâle sokmak için buldukları çarelerin tenevvüünde görülür. tezeğin bu adamlar nezdindeki kıymeti şâyân-ı hayrettir. sürüler meraya çıkarken veyahut akşam şehre girerken kadın ve çocuk, gözleri bir nokta-i ziyaya cezp edilmiş gibi, öküz kıçlarından bir saniye dikkatlerini ayırmayarak ve yüzlerce rakipten geri kalmak korkusuyla seri adamlarla koşarak, öküz götünden düşen en ufak bok parçasını toplamak üzere dirseklerine kadar bulaşık elleri ve hırstan hadekaları fırlamış gözleriyle yere kapanırlar. bu boklar toplanır, sepetlere doldurulur, evlere cem ettirilir ve nihayet bir altın hamîresi yoğurur gibi, altın gerdanlıklı genç kadınlar beyaz kollarıyla onu yoğururlar ve muntazam yuvarlaklar hâline koyup kurumak üzere duvara yapıştırırlar. anadolu'nun duvarları bu öküz muzahrefatıyla sıvalıdır. bütün havalarında o rayiha teneffüs olunur. yemekleri, sütleri, ekmekleri hep tezek dumanının kokusuyla ele alınmaz bir hâldedir. eski mısırlılardan ziyade anadolular apis öküzüne hürmet etmeliydi. öküz, burada hayat-ı umumiyenin zenbereğidir.
evlerine gelince, onlar da öyle: duvarlar yontulmamış alelâde taşların, çalı çırpının, leylek yuvasında olduğu gibi, gelişigüzel dizilmesinden hasıl olmuştur. baca nedir, bilir misin? dibi kırık bir testi. kızılırmak havalisinde, büsbütün hane inşasından da feragat ederek, toprağın mahiyet-i hususiyesinden bilistifade dağları oymakla vücuda getirdikleri mağaralar içinde kuşlar gibi imrar-ı hayat ederler. nevşehir'den yarım saat beride güvercinlik namında kovuklardan müteşekkil bir köy vardır ki, hakikaten ancak bir güvercinlik olmaya şâyân bir köydür.
anadolu, külliyen temizlikten mahrumdur. sakallı celâl'in dediği gibi en nefis bir icatları olan yoğurt bile pislik mahsulünden başka bir şey değildir. kaynamış süte kirli bir demir parçası yahut eski bir gümüş para atılsa sütün derhal yoğurda inkılâp edeceğini sen de bilirsin.
anadolu, hemen serapa firengilidir. anadoluların güzelliği de bozulmuştur. bir köy, bir kasaba veya bir şehrin kalabalığına bakılsa, heyet-i umumiyede o kadar topal, topalların o kadar envaı, o kadar cüce, kambur, kör ve çolak görülür ki, insan şekl-i eşyayı bozan muhaddeb bir camla etrafa bakıyorum zanneder. mamafih güzel oldukları zaman da güzelliklerinin emsalsiz olduğunu itiraf etmeli. siyah, derin ve titretici gözlerle insana bakan şalvarlı, mevzun anadolu kadınları; sizleri nasıl unutacağım? gençleri, insanın bazen en mükemmel bir nümunesini temsil ederler. fakat, bunlar, nadirattandır, refik. anadolular hakkında sana daha çok yazacak şeyler varsa da mektuba gülünç bir makale süsü vermemek için bu bahsi burada kesiyorum. anadolu seyahati artık benim için nihayet buluyor demektir. bundan da mahzun değilim.
iâşe-i umumiye'de ahiren hasıl olan tebeddül -ki şüphesiz bundan haberdarsınız- üzerine bizim vazifemizin yeni teşkilât dairesinde devam edeceği bildirilmiş ise de yakında tezkeremizin elimize verileceğini ve her birimize gene kıt'alarımızın yolu irade edileceğini muhakkak zannediyorum. bugün istanbul'dan, arkadaşlarımın birinden aldığım bir mektupta bu tahavvülün vukuu üzerine hemen levazım'ın nüfuzlu erkânından birine müracaatla benim için teşebbüs ettiği ve neticenin yakında bildirileceği yazılıyorsa da hiçbir teklifi kabule kendimde arzu bulmuyorum. harbin nihayetine kadar bizim koca kumandanın kanadının altından daha emin bir yer yokmuş. bunu, evvelce anlayamadığıma teessüf ediyorum. ve bırakılan yere avdette insanı utandıran bir hâl hissetmeseydim hemen çantamı toplayıp aydın'a gelmekte bir dakika tereddüt etmezdim.
niğde teftişi hitam bulmuştur. iâşe heyet-i teftişiyesine girdiğim günden beri kazandırmış olduğum meblağ iki bin liraya baliğdir. benim ziyanım ise pek çoktur. evvelâ sıhhatim bozuldu. hayli keçi eti yedim. birçok da beyhude masraflar ettim. ve rahatımdan da birçok şey kaybettikten sonra yerimden de oldum. yakında, belki, üç gün sonra istanbul'a gidiyorum.
Ahmet Haşim "
Kaynak: Güzel Yazılar-Mektuplar (s.67-72)
Günümüz Türkçesi yada daha anlaşılabilir hali için Celal Şengör' ün Dahi Diktatör kitabında okuyabilirsiniz, orada daha detaylı olarak anlatılmaktadır.
Üşenmedim yazdım:
"Ankara’da Almanya İmparatoru’nun Anadolu hastalıklarını incelemek üzere gönderdiği bir tıp heyetinin bazı büyük rütbeli üyeleriyle görüştüm. Anlamışlar ki, Anadolu Türkleri’ nin karınları kurtlarla yüklü ve kanları bu kurtların salgıladığı parazitlerle dolu bulunuyor. Cinsi yakın bir yok olma ile tehdit eden bu halin sebebi nedir bilir misin? Beslenme eksikliği.
Her ne kadar garip görünse de Anadolu Türkleri henüz ekmek yapımından bile habersizdirler. Yedikleri mayasız bir yufkadır ki, ne olduğunu yiyenlerin midesine bir sormalı! İstisnasız nakil vasıtaları olan kağnı hiç şüphe yok ki taş devri keşiflerinden ve âletlerindendir.
Kağnı bir araba değil, fakat hayvana yapışıp onun kanını ve canını emen bir canavardır! Evlerine gelince, onlar da öyle: Duvarlar yontulmamış alelâde taşların, çalı çırpının, leylek yuvasında olduğu gibi gelişigüzel dizilmesinden hasıl olmuştur. Anadolu külliyen temizlikten mahrumdur. Sakallı Celâl’in dediği gibi, en nefis icatları olan yoğurt bile pislik mahsûlünden başka birşey değildir. Anadolu hemen baştan başa frengilidir. Anadoluluların güzelliği de bozulmuştur. Bir köy, bir kasaba veya bir şehrin kalabalığına bakılsa, topluca o kadar topal ve topalların o kadar muhtelif çeşidi görülür ki insan kendini eşyanın şeklini bozan dışbükey bir camla etrafa bakıyorum sanır.."
Bir kısmının günümüz haliyle anlaşılabilir biçimi budur. Yıl 1919, 1923 değil Anadolu' da ki Türk ulusu bu haldeymiş.
Ne olur artık ne yaptı vsvs söylemlerinden vaz geçelim, ne yaptığını bilmek istiyorsanız araştırıp okuyabilirsiniz. Memleket o hallerden uçak üretir hale gelmiş, sonrası çok derin konular; cidden burada tartışılmaz.
Sevgiler saygılar.
