Kaçak Akım ve Korunma Yolları
Vücudumuz canlı uç ile temas ettiğinde akımın geri toprağa dönmesi için bir yol üstlenir.Bir kaç miliamperlik akım nefes almamız ve kan dolaşımımız ciddi bir şekilde etkilenir.Kuru ortamda 50V'a kadar ,ıslak ortamda 12-25V'a kadar dayanırız. 30mA dayanacağımız maksimum akımdır.
Yangın için izolasyonu zayıf bir kablo yeterlidir.Tesisattaki akım bir şekilde toprağa ulaştığında yalıtkanlar ,toz vb. malzemeleri ısıtarak yangına sebebiyet verecektir.Isıtmaya fırsat vermeden kaçak akım algılanmalıdır.
Tespit
Monofaze devrede :
Primerde I yük=I nötr ise sekonderde kaçak akım=0 ( devre kapalı )
Primerde I yük > I nötr ise sekonderde kaçak akım var. ( hatalı devre açar )
Elektromekanik ve Elektronik Röle Farkı :
Elektromekanik röle hata anında elektronik bir yükseltici devre kullanmadığı için açtırma için yardımcı gerilime ihtiyaç duymaz. Bu sayede düşük ve yüksek gerilimlerde dahi besleme gerilimlerinden bağımsız işlevlerini yerine getirerek kesin güvenirlilik sağlarlar. Elektromekanik yöntemle çalışan cihazlar nötr hattının kesilmesi durumunda dahi besledikleri faz hattındaki kaçak akım korumasını sürdürürler. • Elektromekanik rölelerin yüksek darbe gerilim değerlerinde arızalanma olasılığı çok düşüktür.
Seçicilik :
Bir hata durumunda öncelikle yük tarafında bulunan bir kaçak akım rölesinin devreye girip besleme tarafındakinin açılmasını önlemesiyle servis sürekliliği yani tam seçicilik sağlanır. Tesisattta bir ana AG panosu ,tali panolar ve son dağıtım kutusu varsa seçicilik 3 hatta 4 seviyede gerçekleşir.Zaman ve eşik ayarları kaçak akımın her seviyede görülüp arızalı devreyi lokal olarak açtırmasını ve servis sürekliliğinin devamını sağlamalıdır. Kural olarak 2 ardışık kaçak akım rölesi arasındaki ayar aşağıdaki şekilde olmalıdır.
Besleme tarafı RCD kaçak akım eşiği >_ 3* ( yük tarafı RCD kaçak akım eşiği )
Besleme tarafı RCD zaman gecikmesi >_ yük tarafı RCD toplam kesme zamanı
Cihaza Göre Kaçak Akım Değerleri :
• Faks 0.5-1 mA
• Yazıcı <1 mA
• Bilgisayar 1-2 mA
• Fotokopi 0.5-1 mA
• Elk. Ev aletleri <0.75 mA
• Aydınlatma armatürleri <1 mA
Uygulamadan Önce Bilinmesi Gerekenler :
• Her hattın kendinden 1 mA lik bir kaçak akımı vardır.
• Sistemler zamanla eskiyecek ve kaçak akımları artacaktır.
• 30 mA insan hayatı koruma içindir ,dolayısıyla evlerde ıslak prizler ve doğrudan temas riski olan tüm cihazların prizleri bu eşik değerindeki kaçak akım rölesine bağlanmalıdır.
• 300 mA yangın koruma içindir.Sabit cihazlar ve ulaşılması zor prizlerde kullanılmalıdır.
• Eğer cihazda topraklama yoksa dahi bir kaçak akım durumu8nda cihazın gövdesinden akacak akım devreyi tamamlayamadığı için cihaz gövdesi kaçak akımla enerjilenmiş kalacaktır.Biri habersizce dokunduğunda ,o kişinin gövdesi kaçak akımın toprağa ulaşması için bir yol görevi göreceğinden çarpılma gerçekleşecektir.Bu durumda sistemde bir kaçak akım rölesi mevcutsa ,devre 30 ms'de açacağından insan zarar görmeyecektir.
• Her kaçak akım rölesi açma moduna eşik değerinin yarısından itibaren girer.Örn: 30 mA lik bir cihaz 15-30 mA arası bir kaçak akım durumunda her an açabilir.
Uygulamada Yapılan Hatalar :
• Topraklama direncinin aşırı yüksek olmasından dolayı kaçak akım yükten toprağa akamaz ve cihaza ilk dokunan insanı toprak olarak görerek kaçak akım rölesinin sık sık açmasına sebebiyet verebilir.
• Sıfırlama denilen Nötr ve toprak ucunun birleştirilmesiyle gerçekleştirilen bağlantı sonucu kaçak akım yükün gövdesinde kalır.Daha sonra yükün toprağa değen kısmından dolayı kaçak akım cihazı sürekli açılabilir.
• DC kaçak akımı olan bir cihazın AC tip kaçak akım rölesine bağlanması sonucu,elektromanyetik röle ya duyarsızlaşır ya da mıknatıslanır.Bunun sonucu sistemde sık sık açma ya da kaçak akımı algılayamama meydana gelir.
• Normalde 15 mA'den sonra açma moduna giren 30 mA lik eşik değerinde bir cihaza 30mA lik ya da daha yüksek kaçak akıma haiz yükler bağlandığında sistemde sık sık istenmeyen açmalar meydana gelir.
• Jeneratörlü sistemlerde , nötürün ortak olması ,yükten nötr üstünden dönen akımın ikiye bölünmesine yol açar.Kaçak akım rölesindeki akım trafosu kaçak akım var sanıp devreyi açar.Ayrı bara ve nötr çekilmesi gerekir ya da jeneratör devresinde 4 kutuplu şalter kullanılmalıdır.
• Yanlış kablaj sonucu faz ve nötr akım yönlerinin aynı olması ,akım trafosunda birbirini sıfırlayan iki akım yerine 2*I olarak görünmesine yol açar.Devre açar.
• Toroidden geçen kabloların içindeki akımın herhangi bir yanlış ölçüme karşı tam merkezlenmiş olması gerekir.Ayrıca bu kablolar uzun mesafede kullanılacaksa parazitlere karşı mutlaka ekranlı olmalıdır.
• Ölçü-kumanda devresinin kaçak akım rölesinden önce bağlanması fazdan geçen akımla nötrden dönen akım arasında fark oluşmasına sebep olur. Devre açar.
bu alıntıyı yukarıda yzadıklarıma bazı yönlerden tezat oluştursada faydalı olacağı kanısıyla gönderiyorum
