ELEKTRİKLİ ORGANLAR NASIL ÇALIŞIR VE ELEKTRİKLİ BALIKLARIN KAREKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
1)Elektrikli Organlar: Biyolojide elektrikli organ,bir elektrik alanı oluşturabilmek için kullanılan tüm elektrikli balıklar için kullanılan ortak bir addır.Elektrik organı,bu amaç için modifiye edilmiş olan sinir veya kas dokusu ile elde edilebiliyor.Bu organdan verilen elektrik deşarjı,yırtıcı (Predator) özellikteki sudaki hayvanların,bu özelliklerini geçici olarak kaybettirebilme,navigasyon (Yön tayin edebilme),iletişim ve savunma amaçlı olarak üretilmektedir.
Elektrik organları çoğu balıkta,gövde uzunluğu boyunca adapte edilip yerleşmiş olarak yer alabilmektedir.Çoğu elektrikli balığın bu organları kas içinde,kuyruk uzunluğu boyunca yer alabilmektedir.Elektrikli yayın balığının organları derisinin hemen altında ve vücudunu bir kılıf gibi örtecek şekilde yer almaktadır.
2)Elektrolitikler: Elektrolitikler,elektroplaklar veya elektrodiskler,elektrikli yılan balıkları,diğer tür elektrikli balıklar tarafından,elektrik üretimi için kullanılan özel yapıdaki hücrelerdir.Onlar düz disk gibi hücrelerdir.(Yukarıdaki 2. şeklide yan yana,para şeklinde dizilmiş hücrelerdir) Elektrikli yılan balıkları bu hücrelerin,birkaç bin tanesinin (3500-4000 tane gibi) üst üste dizilmesiyle oluşur ve hücre başına 0.15 volt üretebilirler.Hücreler ATP (Adenozin trifosfat) ile çalışan taşıma proteinleri üzerinden,bu yoldan,hücre dışına sodyum ve potasyum gibi artı yüklü iyonların pompalanması ile çalışır.Beyinden gelen bir emirle,sinirler (nöronlar) üzerinden gelen uyarıyla bu iyonik pompalanma gerçekleşip aynen bir Volta pili (Marx jeneratörü benzeri) gibi,ancak 5000-6000 adetinin ani elektrik olarak verilmesinde,seri olarak bağlanılmasıyla teşkil edilip,bir şok elektrik şeklinde dışarıya verilliyor.
3)Elektrik deşarjı çeşitleri: Elektrikli yılan balıklarında üretilen iki tür elektrik deşarjı mevcuttur;
a) Yüksek voltajlı deşarj,
b) Düşük voltajlı deşarj.
Elektrik üretimini sağlayan bu organlar,elektrolitiklerden (Elektrik akımını çok iyi ileten iletken,iyonlaşmış sıvılardan) gücünü alır.Balık bir düşmanı inaktif etmek istediğinde,kendi alanında bir tehlike algıladığında,beyin vasıtasıyla sinirler aracılığıyla elektrolitiklere bir sinyal gönderir.Beyinden gönderilen bu sinyal de,iyon kanallarını açar,sodyum,potasyum iyonunun,bir polariteye (Kutba) sahip olarak,çok ani olarak hücre dışına pompalanmasına neden olur. Oluşan bu durum da,balığın 5000-6000 adet kadarının,bu özel yapıdaki hücrelerinde,çok kısa zamanda (Şok şeklinde) 500-600 voltluk bir potansiyel farkının doğmasına sebebiyet verir.2 milisaniyeden daha kısa süredeki bu ani şok voltajı,normal bir insan için,ekstrem değerde ve öldürücüdür.500 volt ve 1 amperlik net akımla,net 500 wat.lık gücü 2 milisaniyeden daha kısa sürede deşarj edebilmektedir.
Düşük voltaj şeklindeki deşarjında ise,bu süre ortalama 30 milisaniyedir.Bu anda verilen akımın bu amper aralığı da,70 mA ile 700 mA aralığında değişir.Yılan balığı bu durumda,bu voltaj üretiminde elektrik organlarını üreten hücrelerin çoğunluğunu paralel olarak devreye almış bulunuyor.
Hücre başına 0.15 volt üreten balığın bu koordineli olarak çalışan organları,bu esnada radyo vericisi gibi görev yapar.Hücre başına 0.15 voltluk bir üretim yapılırken,balığın organları tarafından yaklaşık 25 hz. ve 10 volt sınırında verilen bu sinyal verilip,tekrar geri alınır.Avlanma moduna geçtiğinde ise,balığın organları tarafından verilen bu sinyalin frekansı da,birkaç yüz hz.oranında,artmış olan bir değerine kadar da yükselir.
Elektrikli yayın balığının ise,verebileceği elektrik şoku en fazla 300-400 volt kadardır.Bu balıkların elektrik gücünün,insanlar için ölümcül olup olmadığı ise bilinmiyor.Bu balık da,yine kendinden büyük ve yırtıcı (Predator) deniz canlılarına karşı,bu elektrik gücünü bir silah olarak,karşısındakini inaktif edip öldürmek,yani tesirsiz hale getirmede yine kullanıyor.Kolay gelsin.Saygılarımla.
Electric organ - Wikipedia, the free encyclopedia
Electric fish - Wikipedia, the free encyclopedia
Electric eel - Wikipedia, the free encyclopedia
Electric catfish - Wikipedia, the free encyclopedia
))
