Oto Transformatör
Oto transformatörde Şekil 5.5 'te görüldüğü gibi bir nüve üzerinde tek sargı vardır. Giriş bu sargının uçlarından yapılır.
Çıkış iki şekilde olabilir:
1. Belirli kullanılma gerilimine ihtiyaç varsa, Şekil 3.46 'da görüldüğü gibi, sargının belirli noktalarından çıkış uçları alınır.
2. Değişik gerilimlere ihtiyaç olursa, transformatör üzerinde bir hat boyunca iletkenlerin izolasyonu kazınır ve bu hat üzerinde gezdirilebilen bir uç sargılara temas ettirilir.
Bu tür oto transformatörlere Varyak (Variac) adı verilmiştir.
Şekil 5.5 - Oto transformatör
Oto Transformatörün Çalışma Prensibi
Oto transformatörde giriş ve çıkışa ait, güç gerilim ve empedaslar Şekil 5.5 'ten anlaşıldığı gibi sarım (tur) sayısına göre belirlenir.
Yalnızca akım, yüksüz halde giriş ve çıkış için aynıdır.Ancak, RL gibi bir yük direnci bağlandığında akım, sargı empedansı ile R oranına göre paylaşılır.
Girişe ait, güç, gerilim, empedans ve akım değerleri ile sarım sayısı; P1 V1, Z1, I1, N1 olsun.
Aralarında şu bağıntı vardır: P1=V1*I1, V1=I1*Z1
Bu sarıma düşen güç ve gerilim: Psa = P1/N1 Vsa = V1/N1
Çıkışa ait güç, gerilim, empedans ve boştaki akım: P2, V2, I2 olsun çıkış ucunun alındığı kısım sarım sayısında N2 olsun.
Şu bağıntı vardır:
P2 = Psa*N2 = (P1/N2)*N2, V2 = Vsa*N2 = (V1/N1)*N2,
Z2 = Zsa*N2 = (Z1/N1)*N2 Boşta: I2=I1
Çıkışta RL gibi bir yük direnci bağlı iken yük akımı: IL = V2/RL dir.
Transformatör sargısından akan akım: I2 = V2/Z2 olur.
Girişten çekilen akım: I1 = I2+IL 'dir..
Oto transformatörün avantajları:
1. Tek sargı kullanıldığı için küçük güçlerde daha az yer tutar.
2. Çıkış geriliminin istenildiği gibi ayarlanması olanağı vardır.
3. Daha az ısınır.
Oto transformatörün şu iki dezavantajı vardır:
1. Sargının tek sıra olması halinde (Varyakta) çok yer kaplar.
2. Normal bir transformatörde primer ve sekonder sargılar arasına yalıtkan bir bant konarak çıkışa kaçak yapma ihtimali önlendiğinden, çıkış bakımından daha güvenli hale getirilmektedir.
Oto transformatörde çıkış uçları, arasında kalan bir sarım koptuğunda giriş uçları arasındaki büyük gerilim çıkışa yansıyacak ve giriş akımının tamamı da çıkıştan devreyi tamamlayacaktır.
Böyle bir durumda:
* Çıkış uçları arasındaki büyük gerilim hayati tehlike yaratabilir.
* Çıkış devresi de hassas elektronik elemanlar bulunabileceğinden, büyük gerilim ve büyük akım, devre elemanlarına zarar verecektir.
http://www.silisyum.net den alınmıştır...