PTC=
Bulunduğu ortamın veya temas ettiği yüzeyin sıcaklığı arttıkça elektriksel direnci artan devre elemanıdır.
PTC’ler -60 ºC ile +150 ºC arasındaki sıcaklıklar da kararlı bir şekilde çalışır. 0.1 ºC’ ye kadar duyarlılıkta olanları vardır. Daha çok
Elektrik motorlarını fazla ısınmaya karşı korumak için tasarlanan devrelerde kullanılır. Ayrıca ısı seviyesini belirli bir değer aralığında tutulması gereken tüm işlemlerde kullanılabilir.
PT100 terimindeki 100 ifadesinin anlamı 0 (sıfır) °C ‘de PT100 ün iki ucunu kısa devre edip (eğer 3 uçlu ise) kalan iki ucunu ohmetre ile ölçtüğümüzde 100 ohm göstermesidir. Yani PT100, 0 °C 100 ohm direnç gösterir. Ve sıcaklık artıkça pozitif yönde direnci artar. 1derece yaklaşık olarak 0.385 ohm ‘a tekabül eder. pt1000 ise 0 °C 1000 ohm direnç gösterir.
TERMOCUPL=
Bütün iletkenler ısıtıldıklarında içlerinde bulunan elektronlarda bir hareketlenme meydana gelir. Ancak bu hareketlenme çeşitli iletkenler arasında farklılık göstermektedir. Bu maddenin ayırt edici özelliklerinden biridir. Biz de iletkenlerin bu farklarından yararlanarak sıcaklık ölçümü yapabiliriz.
İki farklı iletkenin birer uçları birbirine kaynak edilip ya da sıkıca birbirine bağlanıp boşta kalan uçlarına hassas bir voltmetre bağlandığında, eğer birleştirdiğimiz ucu ısıtırsak, sıcaklıkla orantılı olarak voltmetrede mV‘lar mertebesinde bir DA gerilim elde ederiz. Elde ettiğimiz gerilimin değeri kullandığımız metallerin sıcaklığa verdiği tepki ile orantılıdır.
Çevresel etkenlerden zarar görmemesi için genelde birleşim noktası bir kılıf içinde bulundurulur.
Ayrıca termokupullar gerilim ürettikleri için aktif transdüserlerdir. PTC ve NTC ise pasif transdüserlerdir. Çıkış gerilimleri çok düşük olduğundan, daha çok çıkışına bir gerilim yükseltici bağlanarak kullanılır. Termokuplun yapımında genellikle bakır, demir, konstantan, platin, mangan, nikel gibi metaller kullanılır.
Termokupllar -200 ºC ile +2300 ºC arasında çalışabildiklerinden endüstride en çok tercih edilen ısı kontrol elemanlarıdır. Genellikle endüstri tesislerindeki yüksek sıcaklıkta çalışan kazanların ısı kontrolünde kullanılır
Avometre milivolt (örneğin; 200mV.) kademesine alınır. Termokuplun uçlarına avometrenin prop uçları sabitlenir. Termokuplun ucu havya yada çakmakla ısıtılır. Avometrenin ekranında gerilim değişimi olup olmadığı gözlenir. Gerilim değişimi varsa termokupl sağlamdır.
DIN 43710 a göre -200 ‘C den 2300 ‘C ye kadar kullanılan standart termokupl teli çesitleri şunlardır.
1 -Cu-Cosnt Bakır – Konstant
2- Fe-Const Demir – Konstant
3- Cr-Al Kromel-Alümel
4- NiCr-Ni NikelKrom-Nikel – (KÇS’de kullanılan tip )
5- Nikrosil-Nisil Nikelkrom Silikon- Nikelsilikom Magnezyum
6- Pt%10Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
7- Pt%13Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
8- Pt%18Rh-Pt Platin Rodyum-Platin
9- Tn-Tn%26Re Tungsten-Tungsten Renyum