Radyasyon Ölçme Sistemleri,teknikleri

[HüdaverKaplan]

Radyasyon nedir,nasıl ölçülür,ne tür cihazlar kullanılır,çeşitleri nelerdir bilmek isteyenlere elimden geldiğince yardımcı olmak isterim.Bilgileri zaman buldukça paylaşıcam.

 

[HüdaverKaplan]

Doküman hazırlıyorum.Biraz sabır lütfen.

 

[Vacip DENİZ]

Paylaşımlarınızı sabırla bekliyorum

 

[HüdaverKaplan]

Radyasyon ölçme devresi prensipte,dedektör (Geiger Muller-GM),besleme,450v-600v yüksek gerilim devresi,önyükselteç(preamplifikator),sinyal işleme-düzeltme devresi ve gösterge (analog yada dijital olabilir) katlarından oluşur.
Dedektörün tipine bağlı olarak 450-600v arası yüksek gerilim üretilir.Bu basit bir osilatör ve trafodan oluşur.
Dedektöre bir radyoaktif parçacık çarptığında içindeki gaz deşarj olur ve bir akım akıtır.
Bu akım dedektöre bağlı direnç (R) ve kondansatör (C) ile alınarak önyükselteç devresine aktarılır.Burada şekillendirilen işaret sonraki sinyal işleme-düzelteme devresine iletilir.
Bu kat aynı zamanda cihazın kalibrasyonunun yapıldığı kattır.
Dedektör gerçek ve değeri bilinen bir radyoaktif kaynak karşısına konarak doğru ölçmesi için potansiyometre ile ayarlanır.
Blok şema yüklemek isterdim ama yeni üye olduğum için şu anda bu mümkün değil.Blok şemalar hazır bekliyor.

Yapılarına Göre Dedektör Türleri Nelerdir?

Gaz Dolu Dedektörler

1. - İyon odaları
   - Orantılı dedektörleri
   - Geiger Müler Dedektörleri
   - Gaz Sintilasyon Dedektörleri
   
2. Katı Dedektörler
   - Kristal dedektörler
   - Plastik dedektörler
   - Cam Dedektörler
   
3. Film Dedektörler
   
4. Dozimetreler
   - Elektron Spin Rezonans(ESR)
   - Termolüminesans(TLD)
   
5. Kimyasal Algılayıcılar
   
6. Nötron Dedektörleri

 

[HüdaverKaplan]

Aktivite; radyoaktif maddenin belirli bir zaman aralığındaki bozunma miktarıdır.Aktivite Birimi Becquerel (Bq ) 'dir.Becquerel (Bq) = bir saniyedeki bozunma sayısı, ( s [SUP]-1[/SUP]) Eski Birim Curie'dir. 1 Ci =3.7 x 10[SUP] 10[/SUP] Bq veya 1 Bq = 2.703 x 10 [SUP]-11[/SUP] Ci1 Bq küçük bir değerdir.​

Özel Birim : Röntgen ( R )
Röntgen: Normal hava şartlarında havanın 1 kg'ında
2.58x10 -4 C' luk Elektrik yükü değerinde
pozitif ve negatif iyonlar oluşturan x ve gama ışını miktarıdır.​

1 R = 2.58x10[SUP]-4[/SUP] C / kg
1 C/kg = 3.88x10[SUP]3[/SUP] R

Soğurulmuş Doz:

Birim kütle başına depolanan enerjinin ölçüsüdür. Her tür radyasyona uygulanabilir
Birimi; Gray (Gy) = 1 Joule/kg Eski birim rad = 0.011 Gy yüksek bir doz değeridir.​

• Radyoterapide tedavi dozları 50-60 Gy civarındadır.
• Klasik radyolojik tetkiklerde alınan doz 0.001Gy'den küçüktür.
• Yıllık doğal radyasyondan kaynaklanan doz düzeyi (Toprak, Kozmik, gıdalar, Radon, .) yaklaşık 0.0024 Gy'dir.​

Eşdeğer Doz:

Vücutta toplanan enerjinin ifadesidir.

Düşük doz düzeylerinde radyasyonun tipine ve enerjisine göre biyolojik hasarlarını da içeren bir kavramdır..Birimi; Sievert (Sv) = 1 Joule/kg Radyasyon korunmasında kullanılan bir birimdir.Eski birim rem = 0.01 Sv 1 Sv yüksek bir doz değeridir.

X ışınları, gamma ışınları ve beta ışınları için 1 Gy = 1 Sv'dir .​

Etkin Doz:

Doku veya organların aldığı dozun tüm vucut için yüklediği riski ifade etmek için kullanılan bir kavramdır.

Birimi Sievert'tir.
Dünya Genelinde Doğal Radyasyon Kaynakları nedeniyle alınan yıllık etkin doz 2.4 mSv'dir. Tıp alanında çalışan radyasyon görevlilerinin aldıkları dozun yıllık ortalaması 1 - 5 mSv civarındadır. Çernobil nedeniyle Türk Halkının aldığı kişisel doz ortalaması 0.5 mSv'dir.
​

 

[HüdaverKaplan]

Radyasyon yaşamın bir parçasıdır. Isı ve ışık güneşten gelen radyasyonun doğal formudur. Bunların yanısıra mikrodalgalar, radyo dalgaları, radar, X-ışınları, gama ışınları radyasyonun diğer türleridir. Bunlar çevremizde doğal olarak bulunduğu gibi yapay olarak da elde edilmektedir. Radyasyon, madde üzerinde meydana getirdiği etkilere göre;

• • iyonlaştırıcı radyasyon (X-ışınları, gama ışınları, alfa, beta radyasyonları, kozmik ışınlar, nötronlar)
  • iyonlaştırıcı olmayan radyasyon (ultraviyole, kızılötesi, radyo dalgaları, mikrodalgalar) şeklinde sınıflandırılır.

Baz istasyonları, cep telefonları, mikrodalga fırınları, radarlar, yüksek gerlim hatları iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynaklarıdır.

Baz istasyonları, cep telefonları, mikrodalga fırınları, yüksek gerilim hatları, radarlar iyonlaştırıcı radyasyon kaynağı değildir.

 

[HüdaverKaplan]

Madde ile etkileştiğinde Elektrik yüklü parçacıklar veya iyonları oluşturarak iyonizasyon meydana getiren X-ışınları ile radyoaktif maddelerden yayılan alfa, beta, gama ışınları gibi radyasyonlar, iyonlaştırıcı radyasyon" olarak tanımlanır.

İyonlaştırıcı Radyasyon Türleri: ​

• alfa radyasyonu,
  
• beta radyasyonu,
  
• gama radyasyonu,
  
• X-ışınları,
  
• nötron radyasyonu ve
  
• kozmik radyasyon

 

[HüdaverKaplan]

1. İç Radyasyon Tehlikelerine Karşı Korunma Yöntemleri: İç radyasyon tehlikesi, radyoaktif maddelerin solunum, sindirim, cilt üzerinde bulunan yara veya çizik yoluyla vücuda girmesi sonucu meydana gelmektedir. Vücuda giren herhangi bir radyoaktif madde, vücuttan atılıncaya kadar geçtiği yolları daha çok olmak üzere, bütün vücudun ışınlanmasına sebep olur. Bu sebeple iç radyasyon tehlikesinden korunmak için, ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif madde ile bulaşmasını, radyoaktif maddenin yiyecek ve solunum yoluyla vücuda girmesini önleyici önlemler alınması gereklidir. Tehlike durumunda kontamine olan bölgelerde görevli monitoring ekiplerinin çevreye dağılan radyoaktif maddeleri vücutları içerisine almalarını, havada ve yerde birikmiş radyoaktiviteye maruz kalmalarını önlemek amacıyla solunum cihazları ve koruyucu elbiseler giymeleri gerekir. Ayrıca bazı özel durumlarda uygun toz veya asit filtresiyle veya solunum cihazlarıyla donatılmış yüz maskelerini kullanmak gerekebilir.

Solunum yolu ile vücuda girebilecek radyoaktif maddeleri tutmak için halka mendil, havlu, kağıt, pamuklu kumaş vb. gibi araçlarla solunum yollarını kapatarak iç kontaminasyondan korunmaları duyurulur. Kirlenmeye maruz kalan bölgede yaşayan küçük ve büyükbaş hayvanlar kapalı alanda tutulur, açıkta bulunan yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi önlenir. Bölgedeki açık su kaynaklarının, meraların ve tarım arazilerinin kullanılmaması, taze sebze ve meyvelerin yıkanmadan yenmemesi, yağmur sularının kullanılmaması, stok edilen yiyeceklerin yenmesi, hayvanların kuru ot ve samanla beslenmesi için gerekli tedbirler alınır. Bölgede, dışarıda kalan hayvanlar tespit edilip, ayrı tutulmaları sağlanır, bu hayvanların en az 7 ay temiz yemle beslenmeden kesilmemesi ve sütlerin peynir yapılması sağlanır.

2. Dış Radyasyon Tehlikelerine Karşı Korunma Yöntemleri: Dış radyasyonlara karşı korunmak için başlıca üç yöntem bulunmaktadır :


a) Uzaklık: Noktasal kaynaklardan yayınlanan radyasyon şiddetleri kaynaktan olan uzaklığın karesiyle azaldığından, uzaklık iyi bir korunma aracı olmaktadır. Örneğin; doz hızı 1 m de 100 mR/s ise 10 m deki doz hızı 1 mR/s dir. Tahliyenin sebebi halkı mümkün olduğunca kaynaktan uzak tutmaktır.

b) Zaman: Radyasyon dozu miktarı radyasyon kaynağının yanında geçirilecek süre ile orantılı olarak arttığından kaynak yakınında mümkün olabildiğince kısa süre kalınmalıdır. Yani doz hızı 500 mR/s ise bu alanda 1 s kalınırsa 500 mR , 10 s kalınırsa 5000 mR doz alınır.
c) Zırhlama: Dış radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yöntemi zırhlama olup radyasyonun şiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kişi arasına uygun özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır. Tehlike durumlarında halkın kapalı mekanlarda kalmasının sebebi budur.

 

[Vacip DENİZ]

Teşekkürler, Öğrenmek istediğin bilgilerdi