Enerji otomasyonunda veya enerji izleme sistemlerinde kullandığımız birden çok haberleşme protokolü vardır. Bu protokollerden en çok kullandıklarımızı basitten gelişmişe doğru sıralarsak; Modbus RTU, Modbus TCP, DNP, Profibus-DP, IEC60870-5-103, IEC60870-5-101, IEC60870-5-104, IEC61850-3 protokolleridir. Bunların bazıları RS-485, bazıları da ethernet altyapısı üzerinde çalışırlar. Örneğin Modbus RTU protokolü RS-485 altyapısı üzerinde çalışırken, adından da anlaşılacağı üzere Modbus TCP protokolü ethernet altyapısı üzerinde çalışır. Her protokol birbirlerine göre; haberleşme hızı, bant genişliği, veri trafiği, veri güvenliği, point to point, point to multipoint desteği gibi farklılıklara sahiptir.
Scada sistemlerinde kullandığımız yazılım ve donanımların herbirinin yukarıda bahsettiğim protokollerin tümünü birden desteklemesi beklenemez. Ürünlerin desteklediği protokoller, markalarına ve fiyat aralığına göre farklılıklar gösterir. Örneğin; Siemens ürünlerinde daha çok Profibus protokolü ön planda iken, Schneider ürünlerinde ise Modbus protokolü daha çok kullanılmaktadır. Fiyat aralığı olarak incelediğimizde, Profibus protokolünü destekleyen ürünler, Modbus protokolünü destekleyen ürünlere göre daha pahalıdır diyebiliriz.
Sizin konfigürasyonunuzu incelediğimizde, en alttan yukarıya doğru, yani saha ekipmanlarından kontrol merkezine doğru bakarsak basit olarak şunları söyleyebiliriz. Haberleşme yapısının en uç tarafında, yani enerji analizörlerinin ve koruma rölerinin haberleşmesinde RS-485 altyapısı ile Modbus protokolü kullanılmış. Burada kullanılan ürünlerin orta gerilim tarafında GE ve Areva markalı orta gerilim koruma röleleri olduğu görünüyor. Alçak gerilim tarafında ise sanırım Schneider marka enerji analizörleri kullanılmış. Tüm bu ürünler ortak olarak ModbusRTU protokolünü desteklemektedir. Ayrıca RS-485 altyapısı üzerinde teorik olarak 1km. mesafede veri taşınabilir ve tek bir hatta seri olarak yaklaşık 32 adet cihaz bağlanabilir. Sisteminizde kullanılan koruma röleleri ve enerji analizörleri profibus protokolünü desteklemediği için bu ürünler standart olarak profibus protokolünü destekleyen Siemens marka CPU314 modülüne sahip S7-300 PLC'nize bağlanırken arada bir protokol dönüşümüne ihtiyaç duyulmuş ve Profibus / Modbus gateway kullanılmış. Alternatif olarak, Siemens S7-300 ürün grubu içerisinde bulunan CP341 Modbus kartı da kullanılabilirdi.
PLC'lerde toplanan veriler projenizde Redundant (Yedekli) olarak çalışan WinCC Scada yazılımına aktarılırken MPI protokolü kullanılmış. MPI protokolü S7-300 PLC ile WinCC arasında tam uyumlu olarak çalışan bir protokoldür. Aynı zamanda PLC'lerin birbiri ile haberleşmesine de olanak sağlar. Burada S7-300 PLC'lerin WinCC ile haberleşmesinde endüstriyel ethernet de kullanılabilirdi. Ancak bunun için PLC'ye ilave bir haberleşme kartı ihtiyacı ortaya çıkacağı için MPI protokolünü kullanmak burada maliyet açısından daha uygun bir seçim olarak görünüyor.
Sonuç olarak ürünlerin desteklediği protokollere ve sistemin haberleşme konfigürasyonuna (Star Topology, Ring Topology, Redundancy vb.) bağlı olarak farklı protokoller kullanmaktayız. Ancak artık günümüzde enerji sektöründeki tüm üreticiler aynı standarta doğru gidiyor. IEC61850 protokolü hem donanım, hem de yazılım tarafında yavaş yavaş standart olarak desteklenmeye başlıyor.
Murat Tunçer
Başarı Mühendislik