Merhaba.Değerli arkadaşlar;
Elektrik malzemeleri ; a-iletken b-yarı-iletken c-yalıtkan olmak üzere 3 ayrı kategoriye ayrılır. Tüm metaller genellikle iyi elektrik iletkenidir. Cu2O (Bakır-küpri oksit) ,Fe2O3 (Demir oksidi) ,Ge (Germenyum),Si(Silisyum) özel olarak katkılanırsa yarı-iletken olurlar.
Mika,plastik,cam,naylon,kağıt,tahta,teflon,vb.malzemeler kuru iken genellikle yalıtkandır. Malzeme atomlarında yer alan iletkenlik bandı burada çok önemli bir rol oynar.
Toprağın iletken olmasında; a- Cinsine (iç yapısına),b- Kuruluk-yaşlık oranına c- Ona temas eden topraklama metalinin temas alanına bu iletkenliği direk bağlıdır.
İletken olan krom ve nikel metali alaşınm olup ni-krom şeklinde tel olarak çekilirse elektriğe büyük direnç gösteren rezistans teline dönüşür. Yani kötü bir iletken olur,bu durum da iç kristal (Atomik diziliş) yapısı alaşım olunca değiştiği içindir.
Yalıtkan olan silisyum elementine yabancı madde olarak bor ve fosfor katkısı P ve N birleşinde ayrı ayrı yapılırsa,bu P-N birleşiminde yarıiletken özelliğinde olan bir diyot,P-N-P veya N-P-N birleşimiyle bir transistor,yani sadece tek yönde akımı geçiren bu yarı-iletkenlere dönüşür.
Yine yalıtkan olan düzlem,dielektrik yalıtkanlı bir kondansatörün dielektrik yalıtkanına,kond. plakalarına çok yüksek gerilimleri uygularsak eğer,dielektriği bu yüksek voltajla delinerek (Delinme geriliminde bu yalıtkanlık direnci tam bozularak) iletken olup,kondansatörün yalıtkan olan dielektiği içten delinip plakaları kısa devre olup bozulmuş olur.
Atmosfer havası iletken değildir,ama yüksek gerilimlerle,x ışınları veya kozmik ışınlarla,çok kuvvetli elektromağnetik alanlarla tam olarak o bölgede iyonlaşıp + ve – yüklerine ayrışarak iletken hale gelip bu elektriği iletebilir. Yıldırımın toprağa düşmesinde (Öncü yıldırımların havayı iyonlaştırıp yıldırımn geçeceği bir iyon yolunu direk açması ile) veya küçük boydaki bir kıvılcımın iki sivri uçtan YG ile kolayca atlamasında da olduğu gibi.
Toprak İletkenliğinde Omaj Değerinin Değişmesini Gösteren Basit Test (Deney) Düzeneği:
Toprak ancak belirli şartlarda iletken,diğer olumsuz şartlarda, örneğin tam kuru iken kötü bir iletken olabilir demiştik,iyi bildiğimiz gibi. Evde boş saksı içinde uzun süredir kullanılmayıp sulanmayan toprağı test için kullanalım. D (En büyük) boydaki 2 adet silindirik kuru pilin kömür (Grafit) çubuklarını ve en dışındaki,koruyucu dış kılıfı,yani çelik plakayı bu kuru topraklı saksı içine tam gömelim.
Grafit çubuklara ve çelik plakalara ayrı ayrı dijital avometreyi omaj ölçer kısmındayken prob uçlarıyla ayrı ayrı (ikişerli olarak) irtibatlayalım. Bu saksıya yavaş yavaş suyu dökmeye başlayalım. Toprak yavaş yavaş ıslandıkça omaj değerinin de hızla düşeceğini görürüz. Ama bu omaj düşüklüğü grafit çubuklar arasında daha az, çelik plakalar arasında ise daha çok olacaktır, toprağa temas eden bu temas yüzeyiyle de çok doğru orantılı olarak.
Bu deney bize ıslaklık ve toprağa temas eden temas alanıyla,asıl malzeme cinsinden çok daha önemli olarak, bu 2 etkenin önemli olacağını göstermiş olur. Topraklama metalinin saf grafit,bakır,alüminyum,çelik saç,çinko,vb. cinsinden ziyade,elektrik iletimini iyi ya da daha iyi sağlamasında temas yüzeyinin ve kuruluk-ıslaklık oranının,toprak cinsinin çok daha önemli olduğu bir sonuç olarak da çıkacaktır. Çok kuru olan topraklarda topraklama plakasını veya kazıklarını suyla ıslatmak,plakalar veya kazıklar etrafına katılan iletken tozlarla, mevcut olan iletkenliğini daha fazla artırma yoluna çoğunlukla da başvurulur,çok iyi bildiğimiz gibi. Kolay gelsin.
