Arkadaşlar OG trafosunun kuru tip? ya da yağlı tip olduğu nasıl ayırt edilebilir?
Ayriyeten başka bir soru; 20-25 yıllık bir trafo binası ve ona bağlı ring trafo binalarında hiçbir periyodik bakım,kontrol yapılmamış.Trafolar bakımsız,trafo odası bakımsız,Hali ile alt yapıda ilk yapıldığı günle aynı durumda bulunmaktadır.Zaman içerisinde oluşan arızalar giderilmiş,kısaca düşe kalka bu güne getirilmiş bir elektrik yapısı mevcut?öncelikle ve zaman içerisinde yaptırılması gereken işler nelerdir?bilgilendirin lütfen?
NORMAL TİP GENLEŞME DEPOLU
HERMETİK TİP
KURU TİP TRAFOLAR
Acilen trafo ve hücrelerin bakımlarını yaptırt. Periyodik bakım talimatlarını dosyala ve uygula. İş güvenliği uyarı levhalarını yoksa düzenle olması gereken yerlere as. Tüm yazışmalarını dosyala ve sakla.Aşağıda detayları mevcut;
NORMAL TİP GENLEŞME DEPOLU TRANSFORMATÖRÜ BULUNAN TRAFO KÖŞKLERİNDE İŞLETMEYE ALMADAN ÖNCE YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER;
A) TRAFO KÖŞKÜ TRAFO ODASI DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR;
1.1) Yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yağ kaçağını gidermek için;
A) Nakliye ve indirme esnasındaki sarsıntılardan civatalarda gevşeme olabilir, bu durumda contalardan yağ sızabilir. Bağlantı elemanlarını hafifçe sıkınız. Buşingleri tutan civatalara fazla kuvvet uygulamayınız, buşingler çatlayabilir.
B) Nakliye esnasında çarpma, delinme gibi hasarlar oluşmuş ve yağ kaçağı giderilemiyor ise Fabrikamız ile temasa geçiniz.
1.2) Yağ genleşme deposundaki yağ seviyesini kontrol ediniz. Depo yan yüzünde bulunan yağ seviye göstergesinde 20°C seviyesi işaretlenmiştir. Ortam sıcaklığına bağlı olarak yağ seviyesi işaretin biraz üstünde ve altında olabilir. Yağ seviyesi normalden düşük ise deponun üzerindeki kapağı açarak transformatörün etiketinde belirtilen cinste rutubeti alınmış firmamızdan alacağınız trafo yağı ilave ediniz. İlave edilecek yağ kullanımdan önce test edilmelidir. Depoya normalden fazla yağ koymayınız. Aksi takdirde çalışma esnasında transformatör ısınacaktır. Genleşen yağ depodan çıkabilir.
1.3) Transformatörde hava kurutucusu (slicagel kabı) bulunmuyor ise yağ genleşme deposu kapağının içinde bulunan contayı çıkarınız. Aksi takdirde transformatör hava alamayacağı için zaman ile tankta deformasyon olabilir, transformatörünüz hasar görebilir. Kapak içinden çıkan contayı ortasından delerek transformatör üzerinde uygun bir yerde muhafaza ediniz. Transformatörün herhangi bir sebep ile nakliyesi gerektiğinde contayı tekrar kapak içine takarak nakliye esnasındaki sarsıntılardan dolayı yağ genleşme deposundaki yağın dışarıya çıkmasını önleyecektir. Ayrıca transformatörün ihtiyaç dışı olması durumunda stoklarınızda bekletilirken yine kapak contasının takılması şarttır.
1.4) Buşingleri gözle kontrol ediniz. Toz varsa nemli bezle temizleyiniz. Kırık veya çatlak var ise değiştirtiniz. Değişim ve bakım işlemlerini ehliyetli yetkili personele yaptırınız.
1.5) Ark boynuzlarının aralıklarını kontrol ediniz, bozulmuşsa aralıkları uçları birbirine bakacak şekilde aşağıdaki değerlere göre ayarlayınız.
Gerilim
6,3kV
10kV
15kV
33kV
Ark Boynuzu Aralığı
60mm
85mm
115mm
220mm
1.6) Transformatör 6 aydan uzun süre stoklarınızda beklemiş ise yağı nem almış olabilir. Yağ numunesini Fabrikamızda test ettiriniz. (Yağ numune alımı için bakınız Bölüm 6 Transformatör Yağları)
1.7) Transformatörde hava kurutucusu, bucholz röle, çift kontaklı termometre gibi koruyucu teçhizatların Bölüm 4 Transformatör Koruyucu Donanımlar bölümündeki talimatlara göre kontrolünü yapınız.
1.8) Transformatör kapalı ortamda çalışacak ise tabanda ve yukarıda hava giriş ve çıkışını sağlayacak uygun boyutlarda açıklıklar bulunması ve havalandırılmasını sağlayınız. Betonarme köşk demiştiniz kapılarda havalandırma menfezleri vardır.
1.9) Transformatör boyasının bozulmuş kısımları varsa bu kısımları temizleyiniz ve boyayınız.
2.) İŞLETMEYE ALMA
2.1) Kademe anahtarını transformatörün etiketi üzerinde bulunan bilgilerden yararlanarak orta gerilim voltajınıza uygun pozisyona getiriniz. Kademeyi ayarlamak için yapılacak işlemler kademe anahtarı başlığının üzerinde yazılıdır. Kademe anahtarı çevirme başlığına büyük kuvvetler uygulamayınız. KADEME DEĞİŞTİRME İŞLEMİNİ MUTLAKA TRANSFORMATÖR ENERJİSİZKEN YAPINIZ. Bununla ilgili detaylı bilgiyi konu açarak forum elektrik üyeleri ile paylaşmıştım inceleyiniz.
2.2) Transformatörün koruma sisteminin akım değerlerini ve kesme sürelerini kontrol ediniz. Koruma rölesinin ayarlarını yapınız.
2.3) Topraklama direnci ve bağlantılarını kontrol ediniz. İşletme ve koruma topraklama raporunu denetlemeden önce hazırlayınız.(Elektrik Müh.Odasından) Topraklamaların rögar içinde kolay müdahale edilebilir olmasını sağlayınız.
2.4) Transformatörü yüksüz olarak devreye alınız. Boşta çıkış gerilimlerini kontrol ediniz. Transformatörü kademeli olarak yükleyiniz.
3.) PERİYODİK KONTROLLER
3.1) Yılda en az bir kere 1. Bölümde belirtilen kontrolleri yapınız. 6. Bölümde belirtilen şekilde yağ numunesini alarak Fabrikamızda test ettiriniz. Elektrik bağlantıları gevşek ise sıkınız.
3.2) Transformatör yedek parça ihtiyacınız için transformatör etiket değerlerini bildirerek Fabrikamıza başvurunuz.
4.) TRANSFORMATÖR KORUYUCU DONANIMLAR
4.1) BUCHOLZ RÖLE
a) GENEL - Bucholz röle transformatör yağı içinde oluşacak gazlara bağlı olarak ikaz yada açma sinyali veren koruyucu röledir. Bucholz
rölesi aşağıda belirtilen arızalarda işlem görür.
1) Sargı kısa devrelerinde,
2) Sargı ile nüve arası kısa devrelerde,
3) Gerilim taşıyıcı elemanlarının kendi aralarındaki atlamalarında,
4) Gerilim taşıyıcı elemanlarından kazan, kapak ve nüveye olan atlamalarda,
5) Hatalı iletken bağlamaları ve kopmalarında,
6) Yağa hava girmesi veya gaz oluşmasında,
7) Yağ eksilmesinde.
b) TEST ve AYAR - Bucholz röle işletmeye alınmadan önce aşağıda belirtildiği şekilde kontrol edilmelidir.
1) Röle üzerinde ok işareti genleşme kabı tarafını gösterecek şekilde olmalıdır.
2) Röledeki havanın çıkması için üst kapakta bulunan test başlığı sökülüp yağ çıkıncaya kadar açık tutulur.
3) Bağlantı şekli kontrol edilir.
4) Bucholz röle kontaklarının çalışmasını kontrol etmek için test butonunun kapağını çıkarınız ve bu butona yavaş yavaş bastırınız.Rölenin önce alarm, sonra açma kumandası vermesi gerekir.
5) Bucholz rölede gaz toplanması halinde gazın yanıcı olup olmadığını üzerine eğilmeden alev yaklaştırarak kontrol ediniz. Yanıcı gaz transformatör içinde arıza olduğunu gösterir. Bu durumda transformatöre tekrar enerji uygulamayınız ve Fabrikamızla temasa geçiniz. Yanıcı olmayan gaz ise büyük ihtimalle transformatör içinde sıkışmış havadır. Transformatör çalışmaya devam edebilir. Mümkün ise bucholz rölede biriken gazı analiz ettiriniz.
6) Röle kontaklarının taşıyabilecekleri en yüksek akım değerleri röle üzerinde bulunan etikette yazılıdır. Bu değerleri aşmayınız.
4.2) ÇİFT KONTAKLI TERMOMETRE
Alarm ve açma ibrelerinin ayarı veya elektrik bağlantılarının kontrolü için termometrenin önündeki kapağı ve camı çıkarınız.
Alarm ve açma kontaklarının akım taşıma kapasitelerini aşmamak için yardımcı röle kullanınız. Termometre sondasına bağlı boruya keskin dönüş yaptırmayınız. Termometre cebine bir miktar yağ ilave ediniz. Trafo üreticileri bucholz ve kontaklı termometre çıkışlarını trafo üzerinde buat içinde toplar bunların bağlantılarının dikkatli bir şekilde yapılması sağlanmalıdır.
4.3) HAVA KURUTUCULARI
GENEL - Hava kurutucusu, hava kurutma maddesi (slicagel) doldurulan cam kap ve yağ çanağından oluşmaktadır. Transformatörlerde kullanılan hava kurutucuları transformatörlerin büyüklüklerine, yağ hacimlerine ve çalışacağı ortamın nem derecesine göre imal edilir. Hava kurutma maddesi slicagel; kimyasal olarak nötr hale getirilmiş, çok iyi nem alma özelliğine sahip, sert, kuru olduğu zaman koyu mavi renkte, nem aldıkça pembeleşen bir maddedir.
KONTROL ve BAKIM - Transformatörün nakliyesi sırasında yağın slicagel maddesine bulaşmaması için, yağ haznesi boş olarak gönderilir. Transformatör işletmeye alınmadan önce yağ çanağı işaretli seviyeye kadar transformatör yağı ile doldurulur. Slicagelin yağlanmamasına dikkat edilmelidir. Yağlanan slicagel siyah renk alır ve nem alma özelliğini kaybeder. Slicagelin ¾ ‘ü pembeleştiğinde değişmesi gerekir.
B) Y.G. MODÜLER HÜCRE BÖLMESİ DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR;
Montaj projeye ve ilgili yönetmeliklere uygun yapılmış mı kontrol edilir.Modüler hücrelerin odaya yerleştirilmesinde diziliş sırasına dikkat ediniz projedeki sıraya göre dizilmiş olması gerekir genel olarak 1)giriş hücresi 2)çıkış hücresi(varsa özellikle ring şebekede) 3)ölçü hücresi(varsa Y.G’den ölçü gerekiyorsa) 4) Trafo koruma hücresi şeklinde sıralanır. Odaları çevreleyen koruma topraklaması düzgün yapılmış mı kontrol edilir. Modüler hücrelerin duvarlara olan koruma mesafelerine uyulmuş mu kontrol edilir oda yüksekliği 2m’den düşük olmamalıdır. Kanal derinliği kontrol edilir XLPE kablo dönüşü için yeterli mi bakılır. Genellikle baklavalı saçtan olan kanal kapakları boyalı olmalıdır değilse boyanmalıdır(Önce antipas atılmalı). Dışarıdan hayvan(yılan,fare,kedi,v.s) girişine engel olunmalıdır.Akü ve redresör grubu kontrol edilmeli. Modüler hücre kapakları açılarak gözle muayene yapılmalıdır. Ölçü hücresindeki ölçü transformatörleri denetlemeden önce test’e gönderilmelidir. Ortam nemli ise nem alıcıların temini ve montajı sağlanmalıdır. Toza karşı genel temizlik yapılmalıdır. Açma ve kapama deneyi yaparak
kesici mekanizmasının problemsiz çalıştığını kontrol ediniz. Mekanizmada sorun varsa, kesicinin mekanizma bakımı için koşulların elverdiği ölçekte uzman personele ulaşılabiliyorsa yerinde revizyon için çalışma yapınız. Kesicinin mekanizması problemli durumda ve sorun giderilemiyor ise başka bir sağlam kesicinin temini koşullarını araştırınız.Bu durumda kesinlikle enerji vermeye kalkışmayınız. Köşke ait tüm metal kapılar topraklanmalıdır her iki kanattan. Y.G. projesi tek hat şeması çerçeveletilerek oda içinde duvara asılmalıdır. Manevralarda yapılması gereken işlem sırası, alınması gereken önlemler yazılı ve/veya görsel olarak belirtilmiş doküman yine oda içersinde duvara asılmalı yada kolay ulaşılabilir bir yerde olmalıdır.
C) A.G. ANA PANO BÖLMESİ DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR;
Montaj projeye ve ilgili yönetmeliklere uygun yapılmış mı kontrol edilir. A.G. panosunda kullanılan tüm gereçlerin bağlantıları gözden geçirilir(baralar,izolatörler,şalt malzeme) gevşek bağlantılar var ise sıkılır. Enerji verilmeden önce izolasyon megeri ile kısa devre var mı kontrol edilir izolasyon megeri yoksa en azından ölçü aleti ile kontrol yapılmalıdır. Pano kapak contaları mevcut mu sağlam mı kontrol edilir. Ortam nemli ise nem alıcıların temini ve montajı sağlanmalıdır. Panolar rahat açılıp kapatılabiliniyor mu kilitlenebiliniyor mu kontrol edilir. Topraklama direnci ve bağlantılarını kontrol ediniz. İşletme ve koruma topraklama raporunu denetlemeden önce hazırlatınız.(Elektrik Müh.Odasından) Topraklamaların rögar içinde kolay müdahale edilebilir olmasını sağlayınız. A.G. pano kapakları ile gövde arasında toprak bağlantısı yapılmış mı kontrol edilir. Köşke ait tüm metal kapılar topraklanmalıdır her iki kanattan. Köşk içi aydınlatma priz tesisatı kontrol edilmelidir bu tesisatı besleyen sigortaların kısadevre kesme kapasitelerinin mutlaka uygun seçilmiş olması gerekir. A.G. tek hat şeması oda içinde duvara asılmalıdır.
D) İŞ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR;
İş güvenliği uyarı ve ikaz levhaları(emaye) olmalıdır. Kapılarda dikkat yüksek gerilim kurukafa sembolü, müdahalede bulunabilecek kişilerin önem sıralı listesi olmalıdır. İşletme gerilimine uygun izole eldiven, izole manevra çubuğu, izole pens, izole tabure, izole halı temin edilip modüler hücre bölmesine uygun şekilde konulmalıdır. İzole manevra çubuğunu modüler hücre üretici firması vermesi gerekir. İzole halı asgari modüler hücre ve panolara müdahale edilebilen mesafede zemine döşenmelidir. Manevralarda işlem sırası , uyulması gereken kurallar, alınması gereken iş güvenliği önlemleri gibi talimatlar ilgili bölümlere asılmalıdır. Köşk içersine fare,yılan,kedi v.s gibi hayvanların girmesini önlemek için tedbir alınmalıdır. Köşk bölmelerinin anahtarları yalnızca yetkili kişilerde olmalıdır. Tüm sorumluluk İşletmenin ‘’Y.G. işletme sorumlusu mühendisi’’nindir, yapılan her türlü müdahalede işin başında olması gerekir.
