Üstadım ben "üretiliyor" derken yanlış kelime kullanmışım, şimdi fark ettim. "Montajı yapılıyor" demem gerekiyordu. Ben de biliyorum ülkemizde Tank motoru, helikopter motorunun falan hala üretilemediğini. Sadece geçenlerde bir haber gözüme takılmıştı. Yerli helikopter motorunun testleri yapılacak diye. Onu da bilmiyorum ne derece doğru. Çünkü 2007'den beri göklerde olduğu söylenen yerli uçağımızı ben hala görmüş değilim, gören varsa beri gelsin. Yerli otomobil kimbilir kaç yıllardır ortada yok, her ne ise.
Benim arkadaşa vermek istediğim cevap farklı birşeydi. Arkadaş şu minvalde bir şey söylemiş: "Orası Tank Paleti fabrikası, Tank-Palet değil". Yani sanki bu şekilde söylenince "Canım çok büyütülecek birşey yok,önemli bir yer değil,satılabilir ne var ki bunda? "gibi bir algı çıkıyor. Benim değinmek istediğim savunma, telekomünikasyon, altyapı vb stratejik kurumların her ne şekilde olursa olsun milli, devlete ait olması. Bence %49 -%51 vb değil, %100 devlete ait olmalı, gerekirse istihbarat veya güvenlik güçleri tarafından sıkı bir şekilde tesisler ve çalışanlar korunmalı. Özel sektörün kar-zarar hesaplarına dayandırılacak konular değil bunlar. Doğru yada yanlış bu benim görüşüm. Bu arada iyi seneler diliyorum.
Bir ekleme: Askerliğimin 14 ayını Tugay karargahta, son 4 ayını da Tank Taburunda tamamladım
Bunu bir iki kez yazdım. Bu savunma Sanayi konuları için ayrı bir ana başlık lazım. Yönetim pek iplemiyor ama alakasız konuların içinde tartışılıyor artık bu konu.
Yazdıklarınızdan okuduğum kadarı ile bilgi değil tahmin yürüterek yorum yapıyorsunuz. Lakin bu iş öyle yürümez ki...
Konuya gelirsek bir şeyler gözden kaçmasın diye ilk başa yazmak lazım. Türkiye'de ve Dünya'da Savunma sanayi özel sektörden bağımsız, sadece devletin zaptu rapt altında olan bir sektör değildir. Bunu niye yazdım Tank paleti fabrikası yapı itibarı ile tankın bir parçasını üretmek için yapılmış bir askeri fabrika ve nihayetinde ürettiği ürün stratejik değil.Ekonomik olarak üretecekseniz bunun özel sektörde olmasının bir mahsuru yok ve evet büyütülecek bir şey değil. Bu kadar büyütülmesinin sebebi "eldeki tank fabrikası" satılıyor korkusu.Eğer bu tür alt kompanentleri özel sektöre vermezseniz Altay gibi bir tankın 12-13 Milyon dolar olan öngörülen birim başı maliyeti 20'yi bulur herhalde.
Bu tür konular da genel kaide stratejik ürünlerin yurt içi mühendislikle üretilip know-How bilgisinin veya yazılımların içeride kapalı kalmasını sağlamaktır ama bunun ilk şartı stratejik ürün olmasıdır. Yoksa Civata tankın topun uçağın parçası diye devlet üretmez, üretirse ekonomik olmaz ekonomik olmaz ise sürdürülebilir olmaz. Sürdüremezseniz o sektör baoar. Bir süre sonra elinizde ne bilgi nede yetişmiş eleman kalır.
Bu konuda en iyi örnek gemi imaları aslında ,Zamanında Milgem'i devlet kendi tersanesinde yaptı.Buradan öğreneceğni öğrendi, sistemi oturttu ve şimdi değil özel sektör Pakistan'da imal ediliyor gövde.Bu işler biraz böyle yürüyor yani.
Nihayetinde özel'de bu işin içinde oluyor ve olmalıda.Hatta bir iki konuda Aselsanın yapmadığı/yapamadığı işleri yapan özel sektör şirketleri var.
O yüzden oturup bunun hesabı kitabı yapılır, devlete maliyeti nedir, ne kadar stratejiktir, uzun ve kısa vade getirisi götürüsü nedir hesaplanır ve karar verilir.Tank paletini satarsınız ama MKE'yi satmayıp özerkleştirirsiniz gibi (Bu ikisi somut örnek olduğu için yazıyorum)
Helikopter motoru ise şu anda başta Gökbey üzerinde olmak üzere Testlerde (TS1400) bir iki sene sürer testleri.Tabi bu sivil bir motor. Bunun Askeri olarak modifiye ettiğiniz zaman isterler ve parametreler tamamen değişeceği için Askeri versiyonun daha da sonra gelecek.
Özetle bu işlerin sizin dediğiniz gibi %100 devlette olması hem doğru değil, hem sürdürülebilir değil hem ekonomik değil hem de ihracat bakımından bazı durumlarda yapılabilir değil.Ruslar bile özel şirket üzerinden satıyor bir çok ürünü, keza Çin öyle.
Neyse bu işleri biraz anlamak için Ana ve Alt yüklenici işini ,tedarik ve kabiliyet meselesini iyi bilmek lazım.Yoksa tahminle, yorumla konuşursak hep beraber hataya düşmekten kurtulamayız.