TEİAŞ YAN HİZMETLER

GENEL
Bu çalışma ile, Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği ve Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği hükümleri uyarınca sunulan Yan Hizmetlere ilişkin olarak anlaşmaların imzalanması, yükümlülüğün transferi, tedarik süreci, ücretlendirme, faturalama ve cezai yaptırımlar hakkında bilgi sağlanması ve yol gösterilmesi hedeflenmiştir.

Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği 27 Aralık 2008 günü 27093 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği kapsamında 7 adet hizmet tanımlanmaktadır;

1. Primer Frekans Kontrolü (Primary Frequency Control, governor action)

2. Sekonder Frekans Kontrolü (Secondary Frequency Control, AGC)

3. Bekleme Yedekleri (Stand-by Reserves)

4. Anlık Talep Kontrolü (Demand Side Management)

5. Reaktif Güç Kontrolü (Reactive Power Support and Voltage Control)

6. Oturan Sistemin Toparlanması (System Restoration and Black-start)

7. Bölgesel Kapasite Kiralama

Buna karşılık, yönetmelikte tanımlanan bu hizmetlerin hali hazırda üç tanesi ödemeye esas olarak uygulanmaktadır;

• Primer Frekans Kontrolü

• Sekonder Frekans Kontrolü

• Reaktif Güç Kontrolü

Türkiye Elektrik Sistemi’nde özel bir anlaşmaya tabi yan hizmetler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir (Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği Madde 125 -Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği):

Yük-Frekans Kontrolü (Load-Frequency Control) özelinde,

•Primer Frekans Kontrolü

•Sekonder Frekans Kontrolü

•Tersiyer Frekans Kontrolü (Tertiary Frequency Control) (Yan Hizmetler yönetmeliğinde tanımlı değildir.)

•Bekleme Yedekleri (Stand-by reserve)

•Bölgesel Kapasite Kiralama Hizmeti

Acil Durum Kontrolü (Emergency Control) özelinde,

•Anlık Talep Kontrolü (Demand Side Management)
•Oturan Sistemin Toparlanması (System Restoration and Black-start)

Gerilim Kontrolü ve Reaktif Güç Desteği (Volts/VAR Control) özelinde,

•Üreticilerden Reaktif Güç Desteği Sağlanması (Reaktif Güç Kontrolü) (Reactive Power Support and Voltage Control).[5]

Yan Hizmetlere ilişkin özet tablo aşağıda verilmiştir;

Tablo-1) Yan Hizmetler-Özet Tablo

TERİMLER VE KISALTMALAR

AGC: Automatic Generation Control

Aşırı ikazlı çalışma: Generatörün sisteme reaktif güç vermesini tanımlar.

Düşük ikazlı çalışma: Generatörün sistemden reaktif güç çekmesini tanımlar.

DGKÇS: Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali

EPYHY: Elektrik Piyasaları Yan Hizmet Yönetmeliği

PFK Rezerv Kapasitesi: PFK performans testleri neticesinde belirlenen ve PFK hizmet anlaşmalarında yer alan, sistem frekansında ±200 mHz’lik frekans sapması oluşması durumunda Üretici tarafından etkinleştirilmesi gereken rezerv miktarının tamamı.

TEİAŞ: Sistem İşletmecisi

TÜRKAK: Türk Akreditasyon Kurumu.1999’da kuruldu.

UCTE: Avrupa iletim sistemleri koordinasyonu birliği.

Üretici: Ulusal şebekeye bağlı her türlü enerji santrali, Üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler ve TETAŞ.

YHMİKS: Yan Hizmetler Merkezi İzleme ve Kontrol Sistemi

KANUN VE YÖNETMELİKLER

4628 sayılı Kanun,

Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği ve

Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği.

TEİAŞ YAN HİZMETLER PDF İndirmek İçin Tıklayın

KAYNAKLAR & LİNKLER

[1] TEİAŞ Primer Frekans Kontrolü Anlaşma Metni
[2] TEİAŞ, Primer Frekans Kontrol Hizmetinin Uygulanmasına İlişkin El Kitabı-Ocak 2009.(Deloitte tarafından hazırlanmıştır.)
[3] Mehmet ALKAN- Yük Tevzi Dairesi Başkanlığı, Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürü, TEİAŞ – Elektrik Piyasası Yan Hizmetler Yönetmeliği Uygulamaları-2012- Ankara
[4] B.Murat BOZAN-TEİAŞ Yük Tevzi Dairesi Başkanlığı Elektrik Kalite Hizmetleri Müdürlüğü – EÜD Sunumu.
[5] Yük.Elekrik-Elektronik Müh. Oğuz YILMAZ, TÜBİTAK – YÜK-FREKANS KONTROLÜ ve TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ UYGULAMALARI, GENEL DEĞERLENDİRMELER ICCI 2012.
[6] Berkan ACAR – ELEKTRİK PİYASASINDA YAN HİZMETLERE GENEL BİR BAKIŞ VE YAN HİZMET SERTİFİKALARI İÇİN AKREDİTE FİRMA İHTİYACI- Enerji Piyasası Bülteni Haziran 2011, Sayı:15
[7] Ahmet Kürşad ÇANAKÇI – SGS Türkiye – ELEKTRİK PİYASASI YAN HİZMET MUAYENELERİ – icci_2012_bildiriler_kitabi_36174

http://www.teias.gov.tr/YanHizmetler.aspx

http://www.dogsant.org.tr/faaliyetlerimiz/54-santrallerimizin-sorunlari-ve-cozum-onerilerimiz

http://www.lagosenerji.com/reaktif-mevzuat/

http://www.turkak.org.tr/online/search/akredite.asp?action=search

http://www.epset.com.tr/Hizmet-Eps-Enerji-Test.aspx?ID=13&Bslk=Reaktif%20G%C3%BC%C3%A7%20Kontrol%20Ve%20Senkron%20Kompansator%20Performans%20Testleri