Ölçümü OG, Uygulaması AG Tarafında Olan Kompanzasyon.

[ozan]

Herkese merhaba.

Konu başlığında da belirttiğim gibi, mevcut AG tarafından yapmakta olduğumuz kompanzasyonumuzu 2008 yılında başlayacak olan uygulamaya adapte edebilmek ve kompanzasyon sistemine ait akım trafolarının göremediği, trafo kayıpları, kablo kayıpları gibi etkenlerden kaynaklanan kompanzasyon ihtiyacımızı da karşılayarak olabilecek en hassas kompanzasyonu yapabilmek için böyle bir uygulama yapmayı planlıyoruz.

Tesisimizde, Elektrik idaresinin sayacından sonra, 2 adet 2500 KVA, 1 Adet 2000 KVA güç trafosu, oldukça uzun miktarlarda OG kablosu (35 kV) ve değişken yük karakteristiği olduğu için böyle bir yol izlemeyi uygun bulduk.

Sistemde 5 ayrı noktada münferit kompanzasyonumuz var. Ancak bu kompanzasyonlar şu anki geçerli sınırları sağlamak üzere dizayn edildi ve akım trafolarının konumlarından dolayı trafoların kayıplarından kaynaklanan endüktif reaktif ve OG kablolarından kaynaklanan kapasitif reaktif güçleri göremiyorlar.

Benim yapmak istediğim, şu anki mevcut kompanzasyonu hiç ellemeden, akım okumasını, elektrik idaresinin sayacının akım tarfosunun 2. sekonderinden yapan yeni bir kompanzasyon sistemi kurmak. Böylece sistemdeki her türlü akımı okuyarak, ihtiyaca göre son bir kompanzasyonla sorunu çözmek.

Unutmadan belirteyim, ek olarak yapacak olduğum kompanzasyona ait kondansatörler, şu an için tam yükte çalışmayan 2000 KVA'lık trafonun AG tarafı üzerinden sisteme bağlanacak.

Benim aklımı kurcalayan, akım ölçümü, tesisin OG girişindeki akım ÖLÇÜ trafosunun 2. sekonderinden yapılmasına rağmen gerilim ölçümünü, 2000 KVA'lık GÜÇ trafosunun AG tarafından yapmanın bir sakıncası olur mu? Yani OG tarafına yeni bir gerilim ÖLÇÜ trafosu EKLEMEYECEĞİZ. Bu durumda güç trafosunun iç kayıplarından dolayı bir faz kayması oluşur ve reaktif güç kontrol rölesinin hatalı ölçüm yapmasına sebep olur mu?

Ayrıca, böyle bir sistemde nelere dikkat edilmesi hakkında siz değerli meslektaşlarımın da fikirlerinizi almak istiyorum. Mesela benim ilk aklıma gelen, eski kompanzasyon sisteminin kondansatörlerinin sisteme giriş ve çıkış zamanlarının yeni sistemin kondansatörlerinin sisteme giriş ve çıkış zamanlarından daha kısa olması gerekmekte. Böylece, ancak eski sistemin yetersiz kaldığı noktada yeni sistem devreye girecek ve sistemde zamanlamadan kaynaklanan herhangibir karmaşa olmayacak.

Zaten önemli olan kompanzasyon konusunun, yeni sınırlardan dolayı daha da önem kazandığı şu günlerde bu hibrit çözüm üzerinde ciddiyetle durmamız gerektiğini düşünüyorum. Umarım konuyu hep beraber olgunlaştırıp bir çok kişinin işine yarayacak bir noktaya getiririz.

Saygılar.

 

[volverine]

Pratik ve iş görürse hemen çözüm getirecek bir uygulama olabilir. Benim aklıma gelen sakıncalı noktalar ;
* Ölçü OG akım transformatörünün 2. sekonderine Tedaş bağlantı yapmanıza büyük ihtimalle izin vermeyecektir. Bu akım transformatörünün bulunduğu hücre mühürlü olmalıdır ve kimse açamaz müdahalede edemez.
* Bu akım tr'sunun 2. sekonderini bir şekilde kullanabilmiş olsan bile boşta olan sekonder koruma devresine ait sargıdır. Cl'si farklıdır, doyma karakteristiği değişiktir vb. gibi sebeplerden bu tip hassas ölçü devrelerinde kullanmılması uygun olmaz
* 2000kVA'lık Tr'nun sekonder tarafından sistemin ihtiyacı olan kapasitör gücü dağıtırsan diğer tarafların cosq'sini istediğin değere getirirken 2000kVA sekonder tarafında aşırı kapasitif gerilim oluşacağından gerilim seviyeniz istenmeyen mertebelere çıkar ve özellikle Elektronik cihazlarınız bu durumdan çok kötü etkilenebilir.

Şimdilik aklıma gelenler bunlar. Bu konu üstüne bencede eğilmek gerekir. 2008 başında ortalık karışacak gibi görünüyor.

 

[zeum]

Sn Ozan

Volverine arkadaşımız üç noktadaki mahsurlarını gayet güzel sıralamış.

''Benim aklımı kurcalayan, akım ölçümünü tesisin OG girişindeki akım ÖLÇÜ trafosunun 2. sekonderinden yapmama rağmen gerilim ölçümünü, 2000 KVA'lık GÜÇ trafosunun AG tarafından yapmamın bir sakıncası olur mu? Yani OG tarafına yeni bir gerilim ÖLÇÜ trafosu EKLEMEYECEĞİM. Bu durumda güç trafosunun iç kayıplarından dolayı bir faz kayması oluşur ve reaktif güç kontrol rölesinin hatalı ölçüm yapmasına sebep olur mu? paragrafınızdaki nedenden dolayı Reaktif güç röleniz doğru ölçme yapmayacaktır.

İş emniyeti yönünden çok sakıncalı olabilir.

 

[ozan]

Ölçü trafosunun 2. sekonderini kullanma konusunda idari bir problemimiz yok. Söz konusu tesis, bittiği zaman herkesin faydalanacağı bir belediye projesine ait geçici bir inşaat şantiyesi olduğu için Elektrik idaresi gerekli anlayışı gösterdi. 2. sekonderin cl değerinin farklı olmasını düşündüm ancak bu durumda oluşacak kompanzasyon hatasının çok büyük olmayacağını düşünmüştüm. % olarak düşünecek olursak sizce ne kadarlık bir hata söz konusu olabilir?

Gerilim ölçümünün AG tarafından yapılması ölçüm hatalarına sebep olacağına göre gerilimi de sayacın bağlı olduğu, OG tarafındaki ÖLÇÜ gerilim trafosundan paralel bağlantıyla almamız gerekecek.

Kondansatörleri bağlayacak olduğumuz 2000KVA'lık güç trafosu üzerinde, ek kondansatörler devreye girdiği sırada, tam yük olmasa bile en az %40 aktif yük olacak. Yani trafodan çekilen aktif güç herzaman devredeki kapasite değerinden yüksek olacak. Bu durumda, AG tarafında oluşabilecek gerilim yükselmesinin tehlike yaratabilecek seviyelere gelmeyeceğini düşünüyorum.

Yukarıda yazdıklarım hakkındaki değerli fikirlerinizi bekliyorum.

Saygılar.

 

[fahri yetiş]

Ozan kardeşim.
1-Öncelikle,OG kablosundan kaynaklanan kapasitif yükü hesaplayarak,bunu ya ifna etmeli veya size
lazım olacak kapasitif yük olarak dikkate almalısınız ( bunun mutlaka hesabı gerekir ).
2-Diğer arkadaşlarımında belirttiği gibi,bu trafo üzerinden devreye almayı düşündüğünüz kondansa-
törlerin,gerilim yükselmesine ve rezonansa sebep olmayacağından kesin emin olmanız gerekir.
3-Daha önceki tesislerinizde,herhangi bir sebeple kapasite kaybı olması durumunda,bu durumu anında
tesbit ederek müdahale edebilecek tedbirleri almanız gerekir.
4-Eğer güç kullanımınız,etiket değerlerinize yakın ise, 2008 deki değerlerin tutturulması ( sıkı takip edil-
diği takdirde ) fazla zor olmayacaktır ( 4*2500 Kva için bu değerleri rahatça sağladık ).
5-Yükleriniz klasik endüktif yük ise,değerlerin sağlanması için,bilinen tedbir ve iyileştirme yeterlidir.Siste-
minizde harmonikli yükler var ise,kompanzasyonu nerden yaparsanız yapın,ilave çözümler üretmediği-
niz sürece,sistemi denetim altına almaniz zorlaşacaktır.Çözüm düşünceniz,teorik olarak uygulanabilir gi-
bi olmakla beraber,pratikte sorunları artırabilir gibi geliyor bana.Eğer ekibiniz güçlü ise,olasılkları baştan
hesaplayıp çözümü ile birlikte uygularsanız tesisin çalışması gerekir.

 

[zeum]

Sn.Ozan arkadaşımızın düşüncesine yakın bir ölçme fikri yıllar önce benimde aklıma gelmişti.15.8/0.4 kV. 1000 kVA güç trafosundan çekilen enerjiyi akımları primerden gerilimleri sekonderden alarak, 3X220/380 V. Sayaçla ölçmek istemiştim.Sayacın çarpanı yalnız O.G akım trafolarının dönüştürme oranı kadar olmasına rağmen ; doğru ölçü sistemi ile bu şekilde bağladığım ölçü arasında - %16-20 arasında fark doğmuştu.
Ozan arkadaşımız bu sakıncasını gördü gerilimleride primerden alacağını belirtiyor.Bu noktada da şu sakınca ortaya çıkıyor.
K.Ö.K. nindeki Tedaş’a ait ölçü sisteminde sayacı besleyen Gerilim Trafolarının sekonder gerilimleri ( V ) bağlı ise Faz-Faz gerilimi 100 Volt. Yıldız bağlı ise Faz-Nötr 58 Volt. Faz-Faz 100 Volt olmaktadır.
Reaktif Güç Röleleri 220 V.veya 380 V. Gerilimle çalıştığından gerilimi dönüştürme sorunu ile karşılaşılacaktır.
Sayaçların bulunduğu, akım ve gerilimlerin alınacağı K.Ö.K. ile A.G. kompanzasyon Panosunun bulunduğu TRP arasındaki uzun mesafeden dolayı ,akım ve gerilimin taşınacağı kablolardaki güç kayıpları ve bu uzun mesafedeki harici etkenlerin kablolarda oluşturacağı + - manyetik alan tesirlerinden dolayı istenilen ölçme yapılamayacaktır.
‘’ Ölçü trafosunun 2. sekonderini kullanma konusunda idari bir problemimiz yok. Söz konusu tesis, bittiği zaman herkesin faydalanacağı bir belediye projesine ait geçici bir inşaat şantiyesi olduğu için Elektrik idaresi gerekli anlayışı gösterdi.’’ İfadenize de katılamıyorum maalesef. Yetkisiz Kişilerle yapılmış bir görüşme olarak nitelendiriyorum.Çalıştığınız müessesenin başınıda ağrıtmanızı bir merak uğruna tavsiye etmem.
Bu büyüklükteki bir tesisin Reaktif oranlarının aşağı çekilmesi için bir çok geçerli ve emniyetli metod varken ; Bu konunun mesleki anlamda fikir jimnastiği olmasını temenni ediyorum… Saygılar..

 

[ozan]

zeum arkadaşımızın dediklerine katılıyorum. Ancak sözünü ettiği tüm problemler için bazı çözümler ürettik. Şöyleki;

Gerilim trafolarımızın çıkışı 100V. Bu sebeple Entes ile irtibata geçip, 3 fazlı, herhangi bir dönüştürmeye ihtiyaç olmadan doğrudan 100V üzerinden ölçüm yapabilen bir röle yaptırabileceğimiz bilgisini aldık. Ayrıca henüz araştırmadım ama, piyasada farklı markaların standart üretim olarak bu tip röleleri yapıyor olabileceklerini düşünüyorum.

OG üzerinden ölçmenin yapıldığı ölçü hücresi, kondansatörleri bağlayacak olduğumuz trafoya 8-10 metre mesafede. Bu sebeple kablolardan kaynaklanacak herhangibir hata olmayacak.

Trafoların üzerindeki yüklerin çok değişken olduğu (haftanın bazı günleri çalışma olmayan şantiyeler gibi) tesislerde (trafoların iç kayıplarının, dolayısıyla reaktif kayıplarının sürekli değişmesinden dolayı) bir sorun oluşturan sabir kondansatör olayını ortadan kaldıran, ayrıca ölçümü, çevirme, oranı gayet düşük olan bir akım trafosu üzerinden yaptığı için akım ölçümünden kaynaklanan hataları en aza indiren bu sistemi, "kesinlikle uygulanabilir" ya da "kesinlikle uygulanamaz" diyebileceğimiz noktaya kadar tartışmamız gerektiğini düşünüyorum.

Şu ana kadar konuyla ilgili düşüncelerini bizlerle paylaşan ve henüz paylaşmamış olan tüm arkadaşların yorumlarını bekliyorum.

Saygılar.

 

[fahri yetiş]

Zeum arkadaşımızın söylediği gibi,bu düşünceyi ,fikir cimnastiği olarak düşünüyorum.Ben böyle bir
uygulamayı hiçbir zaman uygulayabileceğimi düşünmüyorm.Yani,ben böyle bir uygulamayı kesinlikle
yapmam.Bahsedilen güç için,klasik yöntemlerin etkili olacağına inanıyorum.

 

[zeum]

Ozan arkadaşımızın fikir olarak sunduğu sistemi elektriki olarak yapmak zor olmaz.Gr.Trafo çıkışına röle imali yaptırabilirsiniz.Mesafe olayı fazla değil.Akım trafolarının 2.sekonderi kullanılacağına göre,bu çıkışın sınıfı farklı olduğundan,(doyma katsayısının farklı oluşu tehlikesini göz ardı edersek ) yapılmak istenen A.G. kompanzasyon panolarının kaçırdığı yükleri ve trafo kayıplarını 1.no.lu K.Ö.Kabininde yakalama ve kompanze etme düşüncesi düşünülen hassasiyette gerçekleşmez.
Sistemin bu şekilde kurulup her şey yolunda iken 2500 KVA trafolardan birinin kompamzasyon sisteminin bir arıza sonucu devreden çıktığında 2000 kVA trafoda olabilecekleri düşünmek bile insanı ürkütüyor.
Diğer yandan reaktif enerji birim fiatları aktif enerji birim fiatının yaklaşık % 45 'i civarındadr.
Klasik sistemlerle daha emniyetli yapılabilecek bir çalışma. Saygılar..

 

[volverine]

Kondansatörleri bağlayacak olduğumuz 2000KVA'lık güç trafosu üzerinde, ek kondansatörler devreye girdiği sırada, tam yük olmasa bile en az %40 aktif yük olacak. Yani trafodan çekilen aktif güç herzaman devredeki kapasite değerinden yüksek olacak. Bu durumda, AG tarafında oluşabilecek gerilim yükselmesinin tehlike yaratabilecek seviyelere gelmeyeceğini düşünüyorum.

Bu yoruma katılamıyorum. Sonuçta bahsettiğiniz kompazasyon panosu hem ait olduğu trafoda reaktif yükü dengeleyecek hem de diğer sisteme kapasitif akım basacağından bu trafoya bağlı yüklerde aşırı gerilim oluşacaktır.