Üç Fazlı Motorların Bir Fazlı Motor Olarak Çalıştırılması
Bir fazlı çalıştırılan üç fazlı motor ile bir fazlı motorda akım ve gerilim bağıntıları
birbiri ile aynıdır.
Üç fazlı bir motorda fazlardan birisi kopsa veya sigortalardan biri devresini açsa sargı
kollarından biri şebekeden ayrılır. Dolayısıyla üç fazlı motor, bir fazlı motorun çalışması
konumuna düşer. Yalnız enerji tamamen kesildikten sonra tekrar enerji verilirse motor
dönmez. Bunun nedeni; motor iki faza kaldığında sargılardan yalnız tek akımın geçmesidir.
17
Motorun dönebilmesi için aralarında faz farkı olan en az iki akımın stator sargılarından
geçmesi gerekir.
Bunun yanında üç fazlı şebekenin bulunmadığı yerlerde veya özel olarak da üç fazlı
motorlar bir fazlı olarak çalıştırılabilir.
Şekil 1. 12: Üç fazlı motorların bir fazlı şebekeye bağlantıları
Üç fazlı motorun bir fazlı şebekede kendi kendine yol alabilmesi için stator
sargılarından biri veya ikisi, yardımcı sargı olarak kullanılmalıdır. Sargılardan birine daimi
kondansatör bağlanır. Şekil 1. 12. a'da yıldız bağlı ve şekil 1. 12. b'de üçgen bağlı motorun
bir fazlı şebekedeki bağlantısı görülmektedir. Bu durumda stator sargısı yıldız veya üçgen
olarak bağlanmış olan motorun iki sargı ucu bir şebekeye bağlanır. Böyle bir çalışmada
motor içerisinde meydana gelebilecek olaylar, en basit bir şekilde döner alan teorisi ile
açıklanabilir. Bir fazlı olarak çalışan üç fazlı motorun boş çalışma akımı, üç fazlı olarak
çalıştırılan motorun boş çalışma akımından daha büyüktür. Bir fazlı çalışmadaki moment, üç
fazlı motorun momentinin 0, 43 ile 0, 45 katı kadardır. Ancak bir fazlı şebekede çalıştırılan
üç fazlı motorun gücü, anma gücünün % 50-60'ı kadar olur.
Kondansatör Kapasitesinin Seçimi
Güç (Hp) Güç (kW) Kapasite(mikro Farad)
0. 35 0. 25 43-53
0. 40 0. 30 53-64
0. 50 0. 35 64-77
0. 55 0. 40 72-88
0. 70 0. 50 88-108
0. 80 0. 60 108-130
0. 90 0. 70 124-149
1. 10 0. 80 145-175
1. 20 1. 00 161-193
1. 30 1. 10 189-227
1. 50 1. 20 216-259
1. 75 1. 30 233-280
Tablo 1. 1: Motor güçlerine göre kullanılacak ilk hareket kondansatörleri
Yardımcı sargılı (kondansatörsüz) motoru, kalkış kondansatörlü motor hâline
çevirebilmek için, seçilecek uygun bir kondansatörü yardımcı sargı devresine bağlamak
gerekir.
Tablo 1.1'de motorların güçlerine göre gerekli kondansatör değerleri verilmiştir.
Kondansatörler, genellikle motorlar üzerine monte edilir. Yalnız yol vermede kısa bir zaman
için devrede kalacak olan kondansatörler genellikle
Elektronik kondansatörlerdir. Elektronik
kondansatörler, uzun zaman devrede kalırlarsa patlarlar.
1.1.9.1. Kondansatör Kapasitesinin Seçimi
Bir fazlı şebekede çalıştırılacak üç fazlı motor için gerekli kondansatör pratikte
genellikle aşağıdaki gibi seçilir:
Vantilatör, taşlama vb. gibi kolay harekete geçen motorlar için kw başına 55-60 mikro
Farad Kompresör vb. gibi kalkınma momenti büyük motorlar için kw başına 95-110 mikro
Farad Çamaşır makinesi ve sıkma presi motoru için kW başına 130 mikro Farad kondansatör
kullanılmalıdır.
otomasyon
