[FONT=&]PASİF FİLTRELEME ÇEŞİTLERİ :[/FONT]
[FONT=&]1.Tıkama amaçlı (anti-rezonans) (de-tuned) filtreler :[/FONT]
-
[FONT=&]Sadece kompanzasyon gerektiren, ve harmonik miktarı yok veya az olan endüstri tesisleri için uygundur. [/FONT]
[FONT=&]Besleme şebekesinde meydana gelebilecek geçici harmonik akımlarından (paralel rezonans) kapasitörleri [/FONT]
[FONT=&]koruduğu gibi, kapasitörlerin servise girişi esnasında çektikleri 200-300 kat akımları da tehlikesiz seviyelere [/FONT]
[FONT=&]indirmeye yarar. De-tuned filtrelerde yaygın olarak 189 Hz tercih edilir. Özet olarak, harmonik olmayan [/FONT]
[FONT=&]şebekelerde bile, kondansatörler önüne filtre bağlayarak kondansatörlerle şebekenin (trafonun) rezonansı [/FONT]
[FONT=&]önlenmiş olur.[/FONT]
[FONT=&]
2.Kısmi tıkamalı filtreler (partially filter) :[/FONT]
-
[FONT=&]210-240 Hz arasında seçilebilir. Yaygın kullanımı 210 Hz dir. Hem kompanzasyonu hem filtrelemeyi birlikte [/FONT]
[FONT=&]yapmak için enucuz ve etkili filtreleme yoludur. Rezonans fitresine göre daha az risklidir. Şebekeden [/FONT]
[FONT=&]çekilen harmonik akımlar %90’ lardan %10’ a kadar inebilir. Kalan %90’ ı filtreye gider.[/FONT]
[FONT=&]
3.Rezonans filtreleri (tuned filter) :[/FONT]
-
[FONT=&]240-250 Hz arası seçilebilir. Yüksek miktardaki harmoniklerin süzülmesi gereken yerler için uygunsa da, [/FONT]
[FONT=&]büyük riskleri beraberinde taşır.[/FONT]
[FONT=&] 210 Hz’ e akortlu filtreler beşinci harmoniğe karşı (250 Hz) küçük empedans gösterip, üzerine alırken, aynı filtre 7. harmonik (350 Hz) ve daha üst harmonikleri de kısmen yutarlar. Ama daha iyisi [/FONT]
[FONT=&]kompanzatörün kademelerini ayrı ayrı frekanslara akord etmektir. Mesela 3., 5., 7., 9. harmonikler için sırasıyla 134 Hz, 210 Hz, 300 Hz, 380 Hz’ e akord edilmiş filtrelerle daha iyi süzme gerçekleşir.[/FONT]
[FONT=&]FİLTRE SEÇİMİNDE KRİTERLER :[/FONT]
[FONT=&] 6 darbeli hız kontrol cihazlarının ağırlıklı olduğu endüstri tesislerinde 5. ve 7. harmoniklerin varlığı [/FONT]
[FONT=&]belirtilmişti. Mümkünse, bunun bir enerji analizörü ile ölçülerek doğrulanmasıdır. 400 V şebekelerde [/FONT]
[FONT=&]kullanılan reaktif güç kapasitörleri, filtre ile birlikte kullanılırsa daha yüksek gerilime maruz kalacaklarından, [/FONT]
[FONT=&]kapasitörlerin ömürlü olması için gerilim yükselmesi göz önüne alınmalıdır. [/FONT]
[FONT=&] Mesela U[SUB]cn[/SUB]=400 Volt olan bir kapasitör 210 Hz (p=X[SUB]L[/SUB] / X[SUB]C[/SUB]=%5,67) bir filtre ile birlikte kullanılırsa U[SUB]n[/SUB] =385 Volt olan bir şebeke voltajı, kapasitör terminalinde [/FONT]
[FONT=&]U[SUB]c[/SUB]=U[SUB]n[/SUB] / (1-p)=385 / (1-0,0567) = 409 Volt’ a ulaşır. 400 V kapasitörler (440 V) dayanacak şekilde imal edilirler. [/FONT]
[FONT=&] 409[/FONT][FONT=&]<440 V Böyle bir tesiste 400 V kapasitör kullanılabilir. [/FONT]
[FONT=&] Diğer önemli konu ise, kapasitörün etiket gücü, uygulamada işletme gerilimin karesiyle artıp veya azalması söz konusudur.[/FONT]
[FONT=&] Örnek olarak, L[SUB]n[/SUB]=0,61 mH (p=%6) olan bir filtre reaktörü, Q[SUB]cn[/SUB]=60 kVAr [/FONT]
[FONT=&]U[SUB]cn[/SUB]=440 V bir kapasitöre seri bağlanırsa, 385 Volt şebekeye filtreden geçen miktar,[/FONT]
[FONT=&]Q[SUB]c[/SUB] = Q[SUB]cn[/SUB] x U[SUB]n[/SUB][SUP]2[/SUP] / U[SUB]cn[/SUB][SUP]2[/SUP] (1-p) = 60 x 385[SUP]2[/SUP] / 440[SUP]2[/SUP] (1-0,06)=49 kVAr[/FONT]
[FONT=&]Keza, bu kapasitör, L[SUB]n[/SUB]=0,61 mH ile seri bağlı ise, rezonans frekansı [/FONT]
[FONT=&]f[SUB]r[/SUB] = U[SUB]cn[/SUB] [/FONT][FONT=&]√[/FONT][FONT=&] f / 2π x Q[SUB]cn[/SUB] x L[SUB]n[/SUB] = 440 [/FONT][FONT=&]√[/FONT][FONT=&]50 / 2 x 31,4 x 60 x 0,61 = 205 Hz dir.[/FONT]
[FONT=&]Böylece 385 V 490 kVAr’ lık bir filtreli kompanzasyon için 10 adet 400V 46 kVAr veya 10 adet 440 V [/FONT]
[FONT=&]60 kVAr kondansatör gerekir. Bunlar için HFR50.4.5 ve HFR50.4.2 tipi reaktör uygundur. Standart kapasitörler, nominal akımın yüzde 30 fazlasına sürekli yüklenebilirler. Bu, kapasitör akımını taşıyacak reaktörler de temel dalgaya ilave %30 harmonik akımlarını da taşıyacak şekilde toleranslı imal edilmelidir. Hatta harmonik akımlar kısa sürede aşırı seviyelere yükselebileceğinden, reaktörlerin nominal akımının yüzde 70-80’ i kadar aşırı akımlarda dahi magnetik devresinin doymaması istenir.
Kaynak: Pasif Harmonik Filtrelemede pratik yaklaşımlar (M.Hilmi ÇORAPSIZ)
[/FONT]