Kompanzasyon hesabının yapılışı
Kompanzasyon yapılabilmesi için, sistemin öncelikle elden geçirilmesi, sistem üzerindeki yüklerin karakteristiğinin bilinmesi gereklidir. Sistemin ölçümlerinin bilinmemesi, kompanzasyonun tamamen hatalı olmasına neden olabilmektedir.
Bilindiği üzere iki şekilde kompanzasyon sağlanabilir
- Değişmeyen reaktif yüklerde, aktif enerji tüketimini sağlamak,
- Belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek,
Bizim yapmamız gereken, belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek olmalıdır. Çünkü reaktif oranı düşürmek için aktif enerji harcamanın, ceza ödemekten farkı kalmayacaktır. Önemli olan, gereken enerji harcanmalı, harcanırken de reaktif güç dengesi sağlanmalıdır.
Reaktif Güç Hesabı
Reaktif güç hesaplaması şu şekilde sağlanabilir.
Q=S*SinQ
Reaktif Güç , fazın görünen gücü ile SinQ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir. Görünen güç yerine akım ile gerilim çarpımını alırsak aktif güç,
Q=I*V*SinQ
Reaktif güç, fazın akım, gerilim ve SinQ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir. Sinüs değeri, Cosinüs ve Tanjant değerlerinin çarpımına eşit olduğu düşünülür ise
Q=I*V*CosQ*TanQ
Eğer sadece aktif ve görünen güç değerleri elde edilebiliyor ise reaktif güç
Q*Q=S*S-P*P
formülü ile de bulunabilir.
Sonuçta bir şekilde ölçümü alınmış olan akım, voltaj, cosQ, sinQ, tanQ, S, P değerlerinden Q (reaktif güç) elde edilir. Her fazın reaktif gücü ayrı ayrı bulunmalıdır ve bu yüklerin hangi durumlarda oluştuğu mutlaka göz önüne alınmalıdır. Toplam reaktif güç değeri de üç fazın reaktif güçlerinin toplamına eşit olur.
Qtoplam=Qr+Qs+Qt
Ölçüm alırken sistemde kondansatör bulunmadığına özellikle dikkat etmeniz gerekmektedir. Sistemde bir reaktif güç kontrol rölesi çalışırken, doğal olarak sisteme kondansatör girer yada çıkar. Bu durumda, sistemin çektiği reaktif güç değerlerini bulmak imkansız olacaktır.
ÖRNEK
Bir tesisin aktif kurulu gücü 40 kw ve kompanzasyon yapılmadan önceki güç katsayısı cosQ=0,707 olduğu tespit edilmiştir.Sistemin güç katsayısının cosQ=0,98 e yükseltilebilmesi için ,
a-Gerekli kondansatör gücünü hesaplayınız.
b-Kondansatörler 1:2:2 3 kademeli RGKR ile merkezi kompanzasyon edileceğinden dağılımını hazırlayınız.
c-Akım trafosu tayini yapınız.
d- C/k oranını hesaplayınız.
d-Her bir kondansatörü koruyacak sigorta değerini hesaplayınız.
e-Her bir kondansatörü sürecek kontaktör değerini tespit ediniz.
( Not: cosQ1=0,707 ise Q1=45 tanQ1=1 cosQ2=0,98 ise Q2=11 tanQ2=0,194 alınacaktır)