Baskı devre

[Hanibal]

Baskı devre kalemi ile çizim tekniği

Bu teknik kullanılarak baskı devre çıkarmak için şu malzemelere ihtiyaç duyarız.

1 - Bakır plaket (pertinaks)
2 - Baskı devre kalemi
3 - Perhidrol
4 - Tuzruhu
5 - Matkap
6 - Kesici alet (makas, kıl testere)


Bu malzemeleri hazırladıktan sonra baskı devre çıkarma işlemine başlayabilirsiniz.

Öncelikle devrede kullanacağınız elemanların yerlerini kağıt üzerine çizmelisiniz. Burada yolların birbirlerini kesmemelerine dikkat edilmeli. Parçaların büyüklüğüne ve yolların kalınlığına göre yeteri mesafe bırakmalısınız. Elemanların yerleşimi için PCB dizayn programlarından faydalanabilirsiniz. Bu tür programlar ile kullanacağınız elemanları en uygun şekilde ve yollar kesişmeden yerleştirebilirsiniz. Orcad Layout ve Protel bu iş için uygun programlardır.

Yerleşim planını hazırladınız. Şimdi hazırladığınız bu çizimin birde tersini çizmelisiniz. Çünkü; çizim plaketin bakırlı yüzeyine yapılacak, parçalar ise plaketin diğer tarafına yerleştirilecek. Eğer bir PCB dizayn programı kullanıyorsanız, bu tür programlar ters (mirror) çıktı almanıza olanak sağlamaktadır.

Çıkardığınız yerleşim planının ölçülerini belirleyiniz ve bu ölçülerde bakır plaketten bir parça kesiniz. Kesim işlemi için kıl testere kullanabilirsiniz. Ama bir kıl testereniz yoksa (hatta varsa bile) ben size makas kullanmanızı tavsiye ediyorum. Makasla bakır plaketi kesmek çok kolay ve size hız kazandıran bir işlem.

Plakanın bakır yüzeyini iyice temizleyin ve tamamen kurumasını bekleyin. Temizleme işlemini temizlik malzemeleri kullanarak yapmanız baskı devrenizin daha kusursuz olmasını sağlayacaktır.

Kağıt üzerine çizmiş olduğunuz yerleştirme planını bakır yüzey üzerine aynen çiziniz. Karbon kağıdı kullanarakta geçirebilirsiniz. Bakır üzerine çizmiş olduğunuz bu çizimleri birde baskı devre kalemi kullanarak dikkatlice çizin. Yolların kalınlığına göre çizgi kalınlığını ayarlayın. Bunun için çeşitli kalınlıklarda baskı devre kalemi kullanmalısınız. Eğer ilk defa yapıyorsanız çok ince çizmemenizi tavsiye ederim.

Hazırladığınız plaketin girebileceği büyüklükte bir kaba 1/4 oranında perhidrol ve tuzruhu koyarak karıştırınız. Basit bir devre için ölçek olarak perhidrol şişesinin kapağını kullanabilirsiniz (1 kapak perhidrol için 4 kapak tuzruhu). Plaketi hazırladığınız bu karışımın içine atınız. Çizdiğiniz yerlerin haricindeki bakır kısımlar çözülmeye başlayacaktır. Çözülmeyi hızlandırmak için kabı yavaşça sallayın. Bakır kısımlar iyice çözüldükten sonra plaketi bol suyla yıkayın ve kurutun.

Elemanların bacak kalınlıklarına göre, matkap ucu seçerek plaket üzerinde gerekli yerleri delin. Basit bir devrede kullanacağınız elemanlar için 8 numara matkap ucu uygundur.

İnce bir zımpara ile çizimin üzerini bakır görünene kadar zımparalayın. Parçaları diğer yüzeye yerleştirerek kısadevre olmayacak şekilde lehimleyin. Parçaların uzun olan bacaklarını lehimlemeden önce kesmeyin. Tüm parçaları plaket üzerine lehimledikten sonra uzun gelen bacakları bir yankeski kullanarak aynı hizada kesin. Bu işlemden sonra baskı devremizi hazırlamış olduk. Artık devrenizi çalıştırabilirsiniz.

NOT: Deneyimler üzerine size birşeyi hatırlatmak istiyorum. Oluşturduğunuz Perhidrol+Tuzruhu karışımını bakır levha ile birlikte kullandığınızda kanserojen madde açığa çıkmasını sağlamaktadır. Bu işlemi, bulunduğunuz ortamı iyice havalandırarak yapmanızı veya mümkünse açık havada yapmanızı öneriyorum. Hatta maske ve eldiven (doktorların kulandığı) kullanmanız hem rahatlık açısından hemde sağlığınız için çok iyi olur.

 

[SerkaN]

KALEMLE ÇİZME:

Baskı devrelerde kalem ile baskı devre yapılacağı zaman aşağıdaki malzemeler kullanılır;

* Bakır plaket
* Baskı devre kalemi
* Perhidrol
* Tuz ruhu
* Testere
* Yüksel devirli küçük matkap


Baskı devre çıkartılacağı zaman aşağıdaki yollar incelenir;

1- Devrede kullanılacak elemanlar temin edilir. Elemanların boyutları önemlidir. Bu kağıt üzerindeki ölçümlendirmelidir. Çünkü çıkartılacak baskı devrede bir devre elemanın gerçek boyutundan küçük veya büyük olarak çıkartılırsa kullanılacak devre elemanı büyük yada küçük gelecektir. Ve baskı devreye monte edilemeyecektir.

2- Kağıda hatlar birbirini kesmeyecek şekilde baskı devre şeması çizilmelidir. Aksi takdirde saçma sapan bir tasarım çizmiş olursunuz devrede çizilen yanlış bağlantılar kısa devrelere sebebiyet vererek çalışmayan bir devre tasarlayıp ve baskı devresini çıkarmış olacaksınız. Böyle bir durumda emekleriniz boşa gidecektir. Çalışan bir şeyler yapmak istiyorsanız çizimlerinize dikkat etmelisiniz.

3- Baskı devre şeması kullanılacak elemanların ayak ölçülerine göre en küçük hale getirilip elemanlar baskı devresinin üzerine yerleştirilip malzemeler plaket üzerine yerleştirilir.Baskı devrenin alt görünüşü ve üst görünüşü olmak üzere iki durum söz konusudur. Bu durumda çizimlerde de dikkat edilmelidir. Örneğin bir entegrenin önden görünüşü 1 nolu pinine karşılık gelirken arka görünüşünde son numaralı pini olur ve entegreyi doğru monte etmeniz söz konusu değildir. Yine yanlış bir devre tasarlamış olursunuz. Sanırım bu durumda gene çalışan bir tasarım söz konusu değildir.

4- Üçüncü maddedeki bir durumla karşılamamak için , yerleştirme planının tersi başka bir kağıda çizilir.Çizimin tersi aynen kopya edilir ve tersi elde edilmiş olunur.

5- Tasarlanacak devrede istenilen plaka boyutu ölçülerek testere ile kesilerek istenilen board ( plaka ) elde edilir.

6- Bakır plaka temizleyici madde ile çok iyi bir şekilde temizlenir. Bol su ile yıkandıktan sonra durulayıp kurutulur. Buradaki temizleme işleminin yararı bakır yolar üzerindeki oksitlenmeyi önlemektir.

7- Kağıtta çizili olan baskı devre şemasını karbon kağıt ile bakır plakete aktarılır. Bakır plaket üzerine çizilen baskı devre şemasını baskı devre kalemiyle düzgünce çizilir. Bu aşamasa tasarlanan devre bakır plaka üzerine kopya edilmiş olunur.

8- Bakır plaketin girebileceği büyüklükte bir kaba bir perhidrol kapağı ölçekte perhidrol, dört perhidrol kapağı ölçekte de tuz ruhu karıştırınız. Böylece bize lazım olan bakırı eritecek ama baskı devre kaleminin mürekkebini eritmeyecek eriğik asit elde edilmiş olunur. Daha açıkçası tuzruhunun asidik özelliği yüksektir eğer sade tuzruhuna atarsak plaka üzerinde hiç bir bakır kalmayacaktır yani bize gerekli yollarda erimiş olacaktır. Perhidrol kullanarak tuzruhunun asidik özelliğini indirgemektir ( düşürmek ) . Bu karışımı deneme yanılma yöntemiyle de ne kadar tuzruhuna ne kadar perhidrol kullanılacağını bulabilirsiniz.

9- Plaketi, hazırladığınız eriğin içerisine atınız. Çizilen hatların dışındaki tüm bakır plaka çözülene kadar bekleyin. Ve size lazım olan hatlardan başka hiç bakır kalmayınca çıkartınız.

10- Bakır plaket üzerine baskı devre çıktıktan sonra bol suyla yıkayarak kurutulur. Kimyada asitlerle deney yaparken su kullanılır su bütün maddelerin çözücüsüdür. Bu nedenle her zaman yanınızda su bulunsun.

11- Kullanılan elemanların bacak kalınlıklarına göre, matkap ucu seçilir ve markalı yerler delinir.

12- Bakır hattın ters yüzüne Elektronik elemanlar nereye yerleştirilecekse, yerleştirilir.

13- Lehimleme işlemleri kısa devre meydana gelmeyecek şekilde yapılır. Devreye gerilim vererek devre çalıştırılır. Ve böylece sizde tasarladığınız yada tasarlanan bir elektronik devreyi çalışır hale sokmuş oldunuz. Çalışmalarınızda size başarılar...

UYARI :Baskı devre çıkarırken asit bölümünde ( tuzruhu perhidrol karışımında) çok dikkatli olunmalıdır. Baskı devre çıkartırken karşılaşılacak tehlikelerden verdiğim bilgilerden dolayı mesul deyilim.





POZİTİF 20 İLE:





Pozitif 20 ile baskı devre çıkartırken gerekli malzemeler ;
* Bakır plaka
* Aydınger veya naylon
* Letraset, çini mürekkep
* Temizlik malzemesi
* Kıl testere
* NaOH
* FeCl3
* Ilık su
* Kurutma fırını
* Bozlandırma sistemi
* Matkap
* Karanlık oda

Devrede kullanılan elemanlar temin edilir. Elemanların boyutları çizimde ve montajda önemlidir. Kağıt üzerinde hatlar birbirini kesmeyecek şekilde ölçekli olarak baskı devresi çizilir Yerleşme planının tersi başka bir kağıda çizilir. Bu çizilen bakır plakete çıkacak olan baskı devre şemasıdır.

Baskı devre şeması ölçeğinde bakır pertinaksı ( plaket )kıl testere ile kesilir. Bakır plakanın üzerine pozitif 20 sürüleceği için yüzeyin yağdan tamamen arındırılmış olması gerekir. Bakır plakanın temizleyici madde kullanılarak nemli bir bezle kir, pas ve yağı gidene kadar yıkanır. Temizleme işlemi tamamlandıktan sonra musluğun altına tutulur. Kurulandıktan sonra parmak izi kalmamasına dikkat edilir.

Temizlenmiş, kurutulmuş bakır plakaya pozitif 20 atılması için karanlık odada çalışılır. Odanın aşırı karanlık değil de loş bir ışığa sahip olması tercih edilir. Pozitif 20 -10 C’lik bir ortamda saklanmalıdır. Aynı zamanda pozitif 20 ile baskı devreler hem düzgün , hem de kolay bir şekilde çıkar. Bakır plaka yatay fakat hafif eğimli olarak düzgün bir zemine konulur. Sprey 20cm mesafeden püskürtülür. Püskürme işlemi plakanın bir köşesinden başlayarak paralel şeritler halinde yapılmalı, plakanın her yerine aynı miktarda püskürmeye dikkat edilir. Püskürtme ile kaplama işlemi biter bitmez, plaka karanlık bir yere konulur. Plakanın üzerine toz konmaması için dikkat edilmelidir.

Pozitif 20 püskürtüldükten sonra plakanın kurutma işlemi hemen yapılmalıdır. Karanlık bir ortama bırakılan kart kendi imkanlarıyla normal olarak 24 saatte kurur. Fakat işlemlerin çabuk olması için kart ısı ayarlı fırında kurutulur. Fırın ısısının 70 C’ye ayarlanması gerekir. 20 dakikada kurur. 70 C’nin üzerindeki ısı ve 20 dakikanın üzerindeki süre karta zarar verir.

Bundan sonra yapılacak işlem potlandırmadır. Potlandırma işlemi karanlık odada yapılmalıdır. Daha önce aydınger veya naylon üzerine hazırlanan baskı devre cam yüzeyin üzerine şeffaf bir bantla tutturulur. Üzerine bakır plaket yatırılır.

Bundan sonra ışıkta bırakma süresi önemlidir. Işık kaynağını olarak çeşitli lambalar kullanılabilir. Işığa bırakma süresi lambanın cinsine ve plakaya olan uzaklığa bağlıdır. Potlandırmada dikkat edilmesi gereken bir noktada plaka lambanın altına konmadan önce 2-3 dakika beklenerek asıl etkiyi yapan ultraviole tam güçte emisyonu için zaman bırakmak, plakayı ışığın altına daha sonra koymaktır. Lamba cinsine göre potlandırma işlemi gerçekleştirilir

Lambanın plakaya olna uzaklığın ve poz süresinin ayarlanması ;

.
Kart üzerine baskı devre potlandırıldıktan sonra banyo işlemine geçilir. Banyo çözeltisi hassas bir şekilde hazırlandıktan sonra bakır tabakasının çözünmesi daha az hatalı olur. Bir litre suyun içerisine 7gr NaOH konulur. Banyo hazırlandıktan sonra potlandırılmış olan bakırlı plaka çözeltisinin içerisine atılır.500W 20 cm 3 dak 300W 25 cm 30-60 sn 2 yada 3 dakika sonra ışık gören yerlerin eriyerek dağıldığı gözlenir.

Letraset veya çini mürekkeple çizilen kısımların altında kalan kısımların ışık görmediği için olduğu gibi kalır. Şayet yeterli süre seçmesine rağmen hiçbir yer erimiyorsa, poz süresi yeterli olmamış demektir veya bunun aksi erimemesi gereken yerlerde eriyorsa, poz süresi fazla gelmiş demektir. Her iki durumda da çalışmaya devam edilmemeli bakır plaka asetonla temizlenip işe yeniden başlanmalıdır.

Bakır plaka belirlenen süre sonunda banyodan çıkarılmalı, bol su ile yıkanmalıdır. Bundan sonra plakayı artık karanlık odada tutmaya gerek yoktur. Sıra pozitif 20’nin banyoda erimiş olan kısımlarının altından gözüken bölgelerdeki bakırların yedirilmesi işlemine gelinir. Bunun içinde ayrı bir banyo hazırlanır.

En uygun banyo 100gr FeCl3 150gr Su ‘dur. Bakır plaka hazırlanan çözeltinin içerisine atılarak 40-50 C’de ısıtılır. Işık almayan letrasetin altındaki bakır kısımların dışındaki tüm bakır tabaka gözükür. Plaka banyodan çıkarılarak bol su ile yıkanır. 9.) Son işlem olarak baskı devresi asetonla silinerek temizlenir. Kart matkapla delinir. Elektronik elemanlar dikkatli şekilde monte edilerek tasarım aşaması gerçekleştirilir.




SERİGRAFİ YÖNTEMİ:





İpek baskı yöntemi seri imalatlarda kullanılır bu yöntem için ;


* Bakır plaka
* Aydınger veya naylon
* Letraset,çini mürekkep
* Temizlik malzemesi
* Kıl testere
* Tahta üzerine iyice gerilmiş ipek
* Serisrol
* Hızlandırıcı
* Plastik veya karıştırıcı çubuk
* Rahle
* Pozlandırma masası
* Isıtıcı
* İpek üzerine konacak ağırlık
* Tazyikli su
* Matbaa mürekkebi
* Selilozik tiner
* Çamaşır suyu
* Baskı devre kabı
* Perhidrol
* Tuzruhu
* Matkap
* Karanlık ve loş oda



Malzemeler ve ortam temin edildikten sonra aşağıdaki elektronik flaşör devresini ipek baskı tekniği ile çıkaralım; Devrede kullanılacak elemanlar temin edilir. Elemanların boyutları yerleştirme planı ve yerleştirmede önemlidir. Kağıt üzerinde hatlar birbirini kesmeyecek şekilde ölçekli olarak baskı devresi çizilir. Çizilen baskı devre yerleştirme planıdır.

Yerleştirme planının tersi başka bir kağıda çizilir. Bu çizilen bakır plakete çıkacak olan baskı devredir. Pozlandırma masasını üzerine asetatta bulunan baskı devre yüzeyini bantla yapıştırırız. Çalışma odası karartılır. Bu ipek üzerine sürülecek karışım hazırlanır. Plastik kabın içerisine bir kahve fincanı ölçeğinde serisrol koyduğumuz serisrolün 1/10 ölçeğinde hızlandırıcı koyarak, çubukla karıştırırız.

Tahta çerçeve içerisine gerilmiş ipek üzerine hazırlanan karışım dökülür. Karışımı yayacağımız alan asetat üzerine çizilen baskı devre şemasının alanından biraz daha fazla olmalıdır. İpek üzerinde duran karışım rahle ile homojen bir şekilde yayılır. İpek karışımı her alanda eşit miktarda olmalıdır.Tahta çerçeve içerisinde bulunan ipeğe sürülen karışım, yine karanlık ortamda saç kurutma makinasıyla kurutulur.

İpek iyice kuruduktan sonra karışımlı kısım pozlandırma masası üzerine yapıştırılmış baskı devre şemasının üzerine yerleştirilir. Üzerine dışarıdan gelebilecek ışıkları engellemek için kitap, karbon vb. ağırlık konulur.

Pozlandırma işlemini yapabilmek için ultraviole ışık açılır. Poz süresi hazırlamış olduğumuz hızlandırıcı miktarına göre ayarlanır. Hızlandırıcı miktarı az ise poz süresi az, hızlandırıcı miktarı fazla ise poz süresinin fazla olması gerekir. Bu süre 2 dakika ile 5 dakika arasında değişir. Poz süresi aynı anda ışık şiddetinede bağlıdır.

Pozlandırma işleminden sonra ipeği bol tazyikli suyun altına tutarak iyice yıkanır. Bu anda bakır hatların olacağı kısımdaki karışım dökülecek diğer taraflar kalacaktır.

Işığı açarak, ipek kurutulur. Baskı devresi çıkacak şemanın ölçeğinde bakır plaket kıl testere ile kesilir. Temizlik maddeleri ile iyice temizlenir. İpek üzerine çıkardığımız baskı devre şemasını bakır plakete aktarabilmek için yeni bir karışım hazırlanır. Plastik kap içerisine bir kahve fincanı ölçeğinde matbaa mürekkebi konulur. İnceltmek için selülozik tiner katılır. Karışım homojen olarak iyice karıştırılır.

Bakır plaket ipek üzerindeki şemaya denk gelecek şekilde yerleştirilir. Karışımı yeterli miktarda dökerek rahle ile düzgün şekilde çekilir. Kart düzgün şekilde ipeğin altına alınır. İpek daha sonraki karışımlarda kullanılmak için hemen selilozik tinerle silinir.

Baskı devre çıkarma kabının içerisine bir perhidrol kapağı ölçekle perhidrol, dört ölçekte tuz ruhu atılır. Plaket hazırlanan eriğinin içerisine atılır. Devre şeması hatlarının dışındaki tüm bakır plaka çözülene kadar beklenir. Plaket çıktıktan sonra bol su ile yıkanır. Elemanların bacak kalınlıklarına göre, matkap ucu seçilir, markalı yerler delinir. Elemanlar yerleştirilir. Lehimleme işlemleri kısa devre meydana gelmeyecek şekilde dikkatlice yapılır. Devreye gerilim vererek devre çalıştırılır.


Alıntıdır...

 

[egem1194]

eklemek istediğim bir kolaylık var.
aydınger kağıdını bakır plakete plaket ile kağıdın kenar noktalarından yapıştırın. Pad larin olduğu yerleri aydınger kağıdı ile birlikte önce delin. Sonra bu delikleri eding 2000 kalemi ile çizerek birleştirin dikkat edin çizdiğiniz kanalın üzerinden iki üç kere GEÇMEYİN bir geçiş yani tek çizgi ile işi bitirin aksi taktirde bu üzerinden tekrar tekrar geçilen yollar çözelti içinde açılıyor. son olarak ta tuz ruhu perhidrol çözeltisi içine atın bu şekilde daha pratik ve kolay oluyor. Delikler daha önce delindiği için kanallar açıldıktan sonra matkapı kaydırarak o kanalların uçlarını bozma tehlikesi ortadan kayboluyor

 

[aly123]

Bu perhidrol yerine su gibi kolay bulunabilir maddeler kullanamazmıyız ???

 

[aly123]

Perhidrol yerine su vb. benzeri birşeyler kullanabilirmiyiz ???

 

[salih-448]

Perhidrol yerine su vb. benzeri birşeyler kullanabilirmiyiz ???

hayır ustad perhidrol kullanman gerekiyor. kolay gelsin.

 

[ahmetkayur]

Bu perhidrol yerine su gibi kolay bulunabilir maddeler kullanamazmıyız ???

iyi de bu peridrol heryerde buluna biliyor dün kozmetikçiden 1 litresini 5 ytl ye aldım

saygılarımla

 

[aly123]

tamam sağol

 

[aly123]

ben muğlada yaşıyorum kaç eczane gezdim bulamamdım sonra bir ilçesinde 50ml sini 2.5 ytl ye aldım

 

[elek]

bir hatırlatmada bulunmak istiyorum.baskı devre çıkarmada kullanılan tuz ruhu marketlerden alabileceğimiz
"seyreltilmiş" temizlik amaçlı tuz ruhudur.bir de "seyreltilmemiş" ve oldukça tehlikeli ve bulunması kolay olmayan
tuz ruhu vardır ki ,zaten bu tuz ruhuna ihtiyacımızda yoktur.
marketlerden çok ucuza alabileceğimiz tuz ruhu işimizi görecektir.buna rağmen yinede işlem havadar
bir yerde yapılmalıdır.