https://www.kontrolkalemi.com/forum/attachments/dergi-2007-v22-no1-_sayfa-47-56_-pdf.25674/
Elektrik güç sistemlerinde yükler genellikle endüktif karakterde olduklarından şebekeden aktif gücün yanında geri reaktif güç de çekerler. Aktif güç yük tarafından mekanik, ısı, ışık gibi enerjilere dönüştürülerek kullanılır. Reaktif güç ise iş görmeyen güçtür, gereksiz yere santrali ve hattı yükler. Fakat motorlarda döner alanın, transformatörlerde manyetik alanın oluşturulabilmesi için reaktif güç zorunludur. İletim ve dağıtım sistemlerinden daha fazla aktif güç iletebilmek için, gerekli reaktif gücü ihtiyaç duyulan yerde elde etmek en iyi yöntemdir. Üretilen enerjinin verimli bir şekilde iletilmesi ve tüketilmesi için en uygun olanı, reaktif gücün santralde değil de, tüketildiği yerde üretilmesidir. Endüktif yüklerin şebekeden çekmiş olduğu geri reaktif gücün, belirli teknikler kullanarak kapasitif özellikteki ileri reaktif güç çekilip dengelenmesine reaktif güç kompanzasyonu (RGK) denir. Böylece yükün şebekeden çekmiş olduğu reaktif güç, dolayısıyla görünür güç azalacaktır [1-4]. İleri reaktif güç ise, ya kondansatörlerden, ya da senkron makinelerden sağlanmaktadır.
Reaktif güç aşağıda belirtilen yöntemlerle üretilebilir [9]:
• Santral ünitelerinde reaktif güç üretimi; senkron generatörün uyartım akımı ayarlanarak dış devreye verdikleri reaktif güç
Şebeke ihtiyacına göre endüktif veya kapasitif özellikte olabilir.
• Senkron motorlarla reaktif güç üretimi; senkron motorların uyartım akımlarının ayarlanarak motorun
kapasitif veya endüktif olarak çalıştırılması sağlanabilmektedir. Eğer senkron motor tesiste herhangi
bir başka amaç için kullanılmıyorsa, sadece dinamik güç kompanzatörü olarak kullanılması uygun değildir.
• Kondansatörler, reaktif gücün üretildiği yerde karşılanabilmesi için kullanılan elemanlardır. Hareketli
parçası olmadığı için statik kompanzasyon elemanları olarak ifade edilebilir [10]. Senkron motorlara
oranla üstünlükleri çoktur.
Bakım masrafları yoktur, verimleri yüksektir. Günümüzde en yaygın olarak
kullanılan reaktif güç kompanzasyonu elemanıdır. Statik reaktif güç kompanzasyon sistemlerinden bazıları
şöyle sıralanabilir [11-18]:
- Tristör anahtarlamalı kapasitörler (TAK)
- Tristör kontrollü reaktörler (TKR)
- Tristör kontrollü transformatörler (TKT)
- Şönt kapasitörlü, tristör kontrollü reaktörler