kasimyilmaz
Üye
- Katılım
- 31 Ocak 2008
- Mesajlar
- 227
- Puanları
- 1
Transformatörlerin çalışması esnasında oluşan kayıplardan dolayı ısı meydana gelir ve bu ısı dışarı atılmazsa transformatöre zarar verebilir. Bu nedenle transformatörlerin soğutulması gerekmektedir. Transformatörlerin soğutulması radyasyon yöntemi ve konveksiyon yöntemi olmak üzere iki yöntemle yapılır. Transformatörlerde üç çeşit soğutma türü vardır. Bunlar;
– Soğutan Ortama Göre Soğutma
– Temas Sıklığına Göre Soğutma
– Transformatör Tipine Göre Soğutma
türleridir. Bu soğutma türlerini kısaca açıklayalım.
Soğutulan Ortama Göre Soğutma
Bu tür soğutma hava ile soğutma ve yağ ile soğutma olmak üzere iki şekilde yapılır. Soğutanın hava olduğu bu soğutma türü kuru tip transformatörlerde uygulanır. Yağ ile soğutma ise yağlı tip transformatörlerde uygulanır. Kullanılan yağ transformatör yağı olarak bilinen özel bir yağdır. Transformatör yağı çok iyi yalıtkandır ve ısıyı iyi iletir. Delinme dayanımının yüksek olmasından dolayı yüksek gerilim transformatörlerinde yağ ile soğutma yöntemi kullanılır.
Temas Sıklığına Göre Soğutma
Tabii soğutma ve zorlanmış soğutma olmak üzere iki şekilde uygulanan bu yöntemde soğutan ile soğutulan ortamın temaslarındaki sıklık önemlidir. Zorlanmış soğutmada temas sıklığını artırmak için soğutan maddeye dışarıdan bir güç uygulanarak soğutulan madde üzerine gönderilir. Örneğin hava bir vantilatör yardımıyla soğutulan maddenin üzerine üfletilirse bu zorlanmış soğutma olur. Zorlanmış soğutma tabi soğutmanın yetersiz kaldığı durumlarda uygulanır.
Transformatör Tipine Göre Soğutma
Transformatörler kuru tip ve yağlı tip transformatörler olmak üzere ikiye ayrıldığı için bu soğutma türü de her iki transformatör tipi için ayrı ayrı açıklanacaktır.
– Kuru Tip Transformatörlerde Soğutma
Bu tip transformatörelerde genellikle tabii soğutma uygulanır. Çünkü kuru tip transformatörler küçük güçlüdür ve kendi kendilerine soğuyabilmektedirler. Yüksek gerilimler için kuru tip transformatör yapmak havanın delinme dayanımının düşük olması nedeniyle oldukça zordur. Fakat özel yöntemler kullanılarak yapılan kuru tip yüksek gerilim transformatörlerinde zorlanmış soğutma uygulanır. Tabii soğutmada hava transformatörün yüzeyine kendiliğinden çarparak ısınır ve yükselirken yerine soğuk hava kendiliğinden gelir. Zorlanmış soğutmada ise hava fanlar yardımıyla transformatöre üflenerek transformatörün soğutulması sağlanır.
– Yağlı Tip Transformatörlerde Soğutma
Yağlı tip transformatörler orta ve büyük güçler için üretilirler ve soğutma tipi tabii soğutma veya zorlanmış soğutma olabilir. Transformatörün içindeki yağın kendiliğinden transformatöre çarparak transformatörü soğutması tabii yağlı soğutmadır. Transformatör içindeki yağın bir pompa ile basılması ile transformatörün soğutulmasına zorlanmış soğutma denir.
Transformatörlerde soğutma gücünü artırmak için radyatör kullanılarak yüzey genişletilir. Bu soğutma gücü de yeterli olmazsa radyatörü soğutmak için de vantilatör kullanılır.
– Soğutan Ortama Göre Soğutma
– Temas Sıklığına Göre Soğutma
– Transformatör Tipine Göre Soğutma
türleridir. Bu soğutma türlerini kısaca açıklayalım.
Soğutulan Ortama Göre Soğutma
Bu tür soğutma hava ile soğutma ve yağ ile soğutma olmak üzere iki şekilde yapılır. Soğutanın hava olduğu bu soğutma türü kuru tip transformatörlerde uygulanır. Yağ ile soğutma ise yağlı tip transformatörlerde uygulanır. Kullanılan yağ transformatör yağı olarak bilinen özel bir yağdır. Transformatör yağı çok iyi yalıtkandır ve ısıyı iyi iletir. Delinme dayanımının yüksek olmasından dolayı yüksek gerilim transformatörlerinde yağ ile soğutma yöntemi kullanılır.
Temas Sıklığına Göre Soğutma
Tabii soğutma ve zorlanmış soğutma olmak üzere iki şekilde uygulanan bu yöntemde soğutan ile soğutulan ortamın temaslarındaki sıklık önemlidir. Zorlanmış soğutmada temas sıklığını artırmak için soğutan maddeye dışarıdan bir güç uygulanarak soğutulan madde üzerine gönderilir. Örneğin hava bir vantilatör yardımıyla soğutulan maddenin üzerine üfletilirse bu zorlanmış soğutma olur. Zorlanmış soğutma tabi soğutmanın yetersiz kaldığı durumlarda uygulanır.
Transformatör Tipine Göre Soğutma
Transformatörler kuru tip ve yağlı tip transformatörler olmak üzere ikiye ayrıldığı için bu soğutma türü de her iki transformatör tipi için ayrı ayrı açıklanacaktır.
– Kuru Tip Transformatörlerde Soğutma
Bu tip transformatörelerde genellikle tabii soğutma uygulanır. Çünkü kuru tip transformatörler küçük güçlüdür ve kendi kendilerine soğuyabilmektedirler. Yüksek gerilimler için kuru tip transformatör yapmak havanın delinme dayanımının düşük olması nedeniyle oldukça zordur. Fakat özel yöntemler kullanılarak yapılan kuru tip yüksek gerilim transformatörlerinde zorlanmış soğutma uygulanır. Tabii soğutmada hava transformatörün yüzeyine kendiliğinden çarparak ısınır ve yükselirken yerine soğuk hava kendiliğinden gelir. Zorlanmış soğutmada ise hava fanlar yardımıyla transformatöre üflenerek transformatörün soğutulması sağlanır.
– Yağlı Tip Transformatörlerde Soğutma
Yağlı tip transformatörler orta ve büyük güçler için üretilirler ve soğutma tipi tabii soğutma veya zorlanmış soğutma olabilir. Transformatörün içindeki yağın kendiliğinden transformatöre çarparak transformatörü soğutması tabii yağlı soğutmadır. Transformatör içindeki yağın bir pompa ile basılması ile transformatörün soğutulmasına zorlanmış soğutma denir.
Transformatörlerde soğutma gücünü artırmak için radyatör kullanılarak yüzey genişletilir. Bu soğutma gücü de yeterli olmazsa radyatörü soğutmak için de vantilatör kullanılır.
