Transistör'ü switch olarak kullanamamak

[kadirilkimen]

Kısaca npn transistörü bu şekilde bağlarsanız (low-side) emiter- kollektor eklemini tam sature edebilmek için baz eklemine uygulanacak gerilimin Vcc geriliminden en az 1V daha yüksek olması gerekir. Ayrıca hFE (baz akımının kollektor akımına *göreli olarak oranını) verir ama üreticiler bu hesapları kabaca 1Mhz deki sinyallerle tr. simule ederek verir. Dolayısı ile data sheetleri dikkalice incelemek gerekir. Böyle bir devreyi çalıştırma mecburiyetimiz varsa şekildeki tr.arkasına emitör takipçili bir devre yapılıp tr sürülürse baz gerilimi de Vcc nin üzerinde bir gerilime çıkarılırsa tr. max sature olur. Ayrıca motor, selenoid vb. içeren devreleri sürerken, anahtarlama esnasında oluşan in-rush ve back emf gibi endüktif akım ve gerilimler uygun bir şekilde bastırılmazlarsa bu akım ve gerilimler tr. üzerinden akmaya çalışacağı için transistorler aşırı bir şekilde ısınıp bozulabilirler.

Paralel diyot konusu zaten gerekli. Ancak sizin burada bahsettiğiniz bağlantı şekli NPN transistörün high side bağlantısı yapıldığında dikkate alınması gereken bir durum. Eğer yanlış bilmiyorsam tabi.

Çünkü NPN transistörlerde , base'e verilmesi gereken akımın toprak referansı, transistörün emitter çıkışı olması gerekir.

Eğer bir transistörü high side, yani yükten önce + tarafa bağlarsak, transistörün emitter çıkışı, güç kaynağının voltajına çok yakın olur. eğer güç kaynağı 12 volt ise, biz de yaklaşık 12 volt'u aslında sıfır volt gibi kabul edip, transistörün base'ine vermemiz gereken voltajı buna göre vermemiz gerekiyor. yani 5 volt vereceksek, 12 + 5 yapıp base'e 17 volt uygulamalıyız ki, transistör switch olarak çalışabilsin.

12 volt ve aşağısını uyguladığımızda transistör ya açılmayacak, yada aktif bölgede çalışarak aşırı ısınacaktır.

Fakat, NPN transistörün doğası gereği low side kullanıyoruz. Yani dedikleriniz high side kullanımda geçerli olması lazım.

Tip41'den vazgeçtim çünkü gördüğüm kadarı ile benim sürdüğüm motoru kumanda etmek için 5 amperlik bu transistör yeterli değil. ayrıca akım kazancı da verimli çalışacağı mechul olduğundan 15 - 30 civarı. bunu yine bir transistörle sürmem gerek. onun yerine tip122'yi düşünmüştüm. O da 5 amper. o yüzden irf530'a geçme kararı verdim. geniş geniş 17 amper elektronlar için 4 şeritli otoban.

 

[bayro0]

Kısaca npn transistörü bu şekilde bağlarsanız (low-side) emiter- kollektor eklemini tam sature edebilmek için baz eklemine uygulanacak gerilimin Vcc geriliminden en az 1V daha yüksek olması gerekir. Ayrıca hFE (baz akımının kollektor akımına *göreli olarak oranını) verir ama üreticiler bu hesapları kabaca 1Mhz deki sinyallerle tr. simule ederek verir. Dolayısı ile data sheetleri dikkalice incelemek gerekir. Böyle bir devreyi çalıştırma mecburiyetimiz varsa şekildeki tr.arkasına emitör takipçili bir devre yapılıp tr sürülürse baz gerilimi de Vcc nin üzerinde bir gerilime çıkarılırsa tr. max sature olur. Ayrıca motor, selenoid vb. içeren devreleri sürerken, anahtarlama esnasında oluşan in-rush ve back emf gibi endüktif akım ve gerilimler uygun bir şekilde bastırılmazlarsa bu akım ve gerilimler tr. üzerinden akmaya çalışacağı için transistorler aşırı bir şekilde ısınıp bozulabilirler.

Yani, burada transistör endüktif özellikli bir elaman (motor) çalıştırdığı için, enerjinin verildiği ve kesildiği anlarda oluşacak aşırı gerilimin transistörü bozacağını söylüyorsunuz. En basitinden motora bağlanacak ters paralel diyotla bu sorun çözülebilir. Haklısınız. Teşekkürler.

geniş geniş 17 amper elektronlar için 4 şeritli otoban.

Süper yorum
Bana kahkaha attırdı, ömrüm uzadı.

 

[alihann]

Bjt ler den akım akıtma tekniği konusunda, sanırım şematik üzerinde açıklama yapmak daha anlaşılır olacak. Fırsat olursa paylaşacağım. Yapmaya çalıştığınız şey 5A lik dc motoru pwm le sürmekse zaten bjt doğru seçenek değil. Bu akımlar da da IRF530 iyi bir seçenek değil bence. Amaçladığınız şeyi tam olarak bilmiyorum ama kullanılabilecek çok daha iyi mosfetler var. Tasarımı devam eden bir çalışmam var ve 5A ve üzeri akımları feti hiç ısıtmadan pwm le çalıştırıyorum, siizde rahatlıkla yapabilirsiniz.

 

[bayro0]

Bu akımlar da da IRF530 iyi bir seçenek değil bence. Amaçladığınız şeyi tam olarak bilmiyorum ama kullanılabilecek çok daha iyi mosfetler var.

Rica etsem burayı biraz açıklar mısınız?
Neden iyi bir seçenek değil?
Küçük bir akımı kontrol etmek için seçilen mosfet akım kapasitesi epeyce yüksek olduğu için mi?

Daha iyiye 1-2 örnek verir misiniz?

 

[kadirilkimen]

Bjt ler den akım akıtma tekniği konusunda, sanırım şematik üzerinde açıklama yapmak daha anlaşılır olacak. Fırsat olursa paylaşacağım. Yapmaya çalıştığınız şey 5A lik dc motoru pwm le sürmekse zaten bjt doğru seçenek değil. Bu akımlar da da IRF530 iyi bir seçenek değil bence. Amaçladığınız şeyi tam olarak bilmiyorum ama kullanılabilecek çok daha iyi mosfetler var. Tasarımı devam eden bir çalışmam var ve 5A ve üzeri akımları feti hiç ısıtmadan pwm le çalıştırıyorum, siizde rahatlıkla yapabilirsiniz.

Lütfen yorumuma kızmayın, ancak bjt doğru seçenek değil, irf530 da değil demeniz güzel, bunların olmadığını anlamamızı sağlıyor. Ancak daha iyi mosfetler var deyip geçmenizin bir anlamı yok. hiç birşey katmıyor.

Eğer bu yorumu yapacaksanız, lütfen bir örnek verin, yada neye göre seçim yapmalıyız, bu tarz bir iş için seçim yaparken neye dikkat etmeliyiz, bunları belirtseniz yazdığınız yazının anlamı olurdu. Böyle tamamen faydasız geliyor gözüme. Devreniz de güzelmiş bunu da anladık. Ama nasıl mosfet seçeceğiz anlayamadık

 

[alihann]

Kadir bey nasıl bir mosfet seçeceğinizi benim değil sizin bilmeniz gerekmiyor mu..Kaldı ki ben ne yapacağınızı bile bilmiyorum.. 'ama nasıl mosfet seçeceğiz anlayamadık' sözünüzü de doğrusu ben anlamadım.. IRF 540 90 lı yılların eski bir mos teknolojisi, datasheet leri iyi incelerseniz oda sıcaklığında, geçit gerilimi 10V iken rDS neredeyse 2 ohmlara yakın. Bu da demektir ki üzerinden 5A sürekli akıtırsanız
mosfet body sinde yaklaşık 10w lık ısı gücü otraya çıkar. Hele pwm le süreceğim derseniz işiniz var demektir.. Soğutucu kullanmadan IRF540 la 5A pwm le mosfeti koşturabilirseniz bana da haber verin lütfen.

 

[bayro0]

Kadir bey nasıl bir mosfet seçeceğinizi benim değil sizin bilmeniz gerekmiyor mu..Kaldı ki ben ne yapacağınızı bile bilmiyorum.. 'ama nasıl mosfet seçeceğiz anlayamadık' sözünüzü de doğrusu ben anlamadım.. IRF 540 90 lı yılların eski bir mos teknolojisi, datasheet leri iyi incelerseniz oda sıcaklığında, geçit gerilimi 10V iken rDS neredeyse 2 ohmlara yakın. Bu da demektir ki üzerinden 5A sürekli akıtırsanız
mosfet body sinde yaklaşık 10w lık ısı gücü otraya çıkar. Hele pwm le süreceğim derseniz işiniz var demektir.. Soğutucu kullanmadan IRF540 la 5A pwm le mosfeti koşturabilirseniz bana da haber verin lütfen.

Sayın alihann,

açıklamanız için teşekkür ederim,
kısaca diyorsunuz ki, bu elemanın rDS direnci yüksek,
5A ve daha fazla akım üzerinden geçtiği zaman ısı kayıplarından dolayı eleman ısınır,
soğutucu kullanmanız gerekir aynı zamanda gereksiz yere güç harcarsınız.
Burayı çok iyi anladık.

Yapılacak işin yaklaşık 10A çeken bir DC motoru PWM ile sürmek olarak düşünelim.
Daha iyi mosfetlere de 1-2 örnek verirseniz çok sevinirim.

 

[kadirilkimen]

Kadir bey nasıl bir mosfet seçeceğinizi benim değil sizin bilmeniz gerekmiyor mu..Kaldı ki ben ne yapacağınızı bile bilmiyorum.. 'ama nasıl mosfet seçeceğiz anlayamadık' sözünüzü de doğrusu ben anlamadım.. IRF 540 90 lı yılların eski bir mos teknolojisi, datasheet leri iyi incelerseniz oda sıcaklığında, geçit gerilimi 10V iken rDS neredeyse 2 ohmlara yakın. Bu da demektir ki üzerinden 5A sürekli akıtırsanız
mosfet body sinde yaklaşık 10w lık ısı gücü otraya çıkar. Hele pwm le süreceğim derseniz işiniz var demektir.. Soğutucu kullanmadan IRF540 la 5A pwm le mosfeti koşturabilirseniz bana da haber verin lütfen.

Geçit gerilimi 10V iken rDS neredeyse 2 ohmlara yakın demişsiniz. Bu noktaya dikkat çektiğiniz için teşekkür ederim.

Bu durumda gate gerilimi, bizim uygulamak isteyebileceğimiz gerilimde iken rDS'si en düşük mosfetleri seçeceğiz ki yüksek frekanslı pwm lerde ısı ile uğraşmayalım. Doğru mu anlamışım?
Bu verileri datasheetten okuyup yorumlamayı tam olarak bilsek zaten soru sormamıza gerek kalmazdı Bu yüzden biraz kaba bir davranış da olsa, yorumların bu şekilde yapıcı olması gerektiğini düşünüyorum.
Diğer türlü zaten az buçuk birşey biliyoruz. bir de ortada somut sonuçlar olmayınca iyice çöp oluyor bilgilerimiz. Lütfen yazdıklarımı kişisel algılamayın. Alınmayın da

irf500 lerle 5A pwm ile mosfeti koşturursam size söylemicem işte çatlayın.

 

[alihann]

Doğrudur. Bu eleştiriyi kendim içinde yapıyorum. İyice okumak, bilgi edinip öğrenmek gerekiyor. Kimse uğraşıp ter dökmek istemiyor. Kolaycılığa alıştırılmışız her anlamda.
Yarı iletken üreten firmalar, bizim pazarcı esnafı gibi gel vatandaş yapıp, datasında Id 70A rDS on 20miliohm yazıp milletin iştahını kabartıyorlar. Biraz datayı inceliyorsun, adam 70A i bilmem kaç mikro saniyede, bir iki saniyelik test simulasyonunda gerçekleştirmiş. Falan filan..

 

[by lent]

Bjt ler den akım akıtma tekniği konusunda, sanırım şematik üzerinde açıklama yapmak daha anlaşılır olacak. Fırsat olursa paylaşacağım. Yapmaya çalıştığınız şey 5A lik dc motoru pwm le sürmekse zaten bjt doğru seçenek değil. Bu akımlar da da IRF530 iyi bir seçenek değil bence. Amaçladığınız şeyi tam olarak bilmiyorum ama kullanılabilecek çok daha iyi mosfetler var. Tasarımı devam eden bir çalışmam var ve 5A ve üzeri akımları feti hiç ısıtmadan pwm le çalıştırıyorum, siizde rahatlıkla yapabilirsiniz.

Kullandığınız yöntem ve şemayı paylaşır mısınız ticari özelliği yoksa geçenlerde forumda bir arkadaş araç içi aydınlatma projesinde 5-10A taşıyacak fet diyod kullanmak istiyordu küçük boyutlu mümkün olamayacağını söylemiştim.