Akım (Amper)
Pratik olarak, elektrik yükünün hareketine elektrik akımı denir.
Daha detaylı incelersek, iletken maddeye elektrik uygulandığında, elektronlar negatif kutup(-)'tan pozitif kutup(+) yönüne doğru hareket etmeye başlar. Bu harekete "Elektrik Akımı" denir.
Birimi ise "Amper" 'dir. "I" harfi ile gösterilir.
Gerilim (Volt)
Elektrik akımının oluşabilmesi için, elektrik yüklü taneciklerin kutupları arasında fark olması gerekir. Yüksek bir noktadan aşağı bırakılan bir cisim nasıl aşağı düşüyor ise, elektrik akımı da akabilmek için, benzer mantık ile potansiyel farka sahip olması gerekir.
İşte bu farka "Gerilim" denir. Birimi "Volt"'tur. "V" harfi ile gösterilir.
Zahiri (Sanal) Güç (VA),
Sistemden çekilen elektrik akımının, belli bir voltaj değerindeki gücüne "Görünen (Sanal) Güç" denir.
Birimi VA (VoltAmper) dir. "S" harfi ile gösterilir.
S=I*V
Görünen (Sanal) güç , fazın akımı ile voltajının çarpımına eşittir.
Aktif Güç (Watt),
Omik direnç üzerinden geçen elektrik akımının, belli bir voltaj değerindeki gücüne "Aktif Güç" denir.
Birimi Watt'tır. "P" harfi ile gösterilir.
P=S*CosÆ
Aktif güç , fazın görünen gücü ile CosÆ (Aktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Görünen güç yerine akım ile gerilim çarpımını alırsak aktif güç,
P=I*V*CosÆ
Aktif güç, fazın akım, gerilim ve CosÆ (Aktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Reaktif Güç (VAr)
Bobin(Xl) ya da kapasitans(Xc) direnci üzerinden geçen elektrik akımının, belli bir voltaj değerindeki gücüne "Reaktif Güç" denir.
Birimi VAr'dir. "Q" harfi ile gösterilir. Bobin etkisi ile oluşan reaktif güce "İndüktif Güç" yani "+Q", kapasitans etkisi ile oluşan reaktif güce "Kapasitif Güç" yani "-Q" denir
Q=S*SinÆ
Reaktif Güç , fazın görünen gücü ile SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Görünen güç yerine akım ile gerilim çarpımını alırsak aktif güç,
Q=I*V*SinÆ
Reaktif güç, fazın akım, gerilim ve SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Sinüs değeri, Cosinüs ve Tanjant değerlerinin çarpımına eşit olduğu düşünülür ise
Q=I*V*CosÆ*TanÆ
Reaktif güç, fazın akım, gerilim, CosÆ (Aktif Güç Çarpanı) ve TanÆ (Reaktif Gücün Aktif güce oranı)'nın çarpımına eşittir.
Æ Açısı
Çekilen görünen güç ile aktif güç arasındaki faz açısına "Æ" denir. En ideal Æ açısı 0º'dir.
CosÆ (Aktif Güç Çarpanı)
Aktif Gücün, Görünen Güce Oranına "CosÆ" denir. CosÆ ile görünen gücün çarpımı bize aktif gücü verir. Bu neden ile CosÆ değerine "Aktif Güç Çarpanı" da denir.
CosÆ=P/S
SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı)
Reaktif Gücün, Görünen Güce Oranına "SinÆ" denir. SinÆ ile görünen gücün çarpımı bize reaktif gücü verir. Bu neden ile SinÆ değerine "Reaktif Güç Çarpanı" da denir.
SinÆ=Q/S
TanÆ (Reaktif/Aktif Güç Oranı)
Reaktif Gücün, Aktif Güce Oranına "TanÆ" denir. TanÆ ile aktif güç çarpımı bize reaktif gücü verir. Sadece aktif güç ile TanÆ değerini ya da görünen güç, CosÆ ve TanÆ değerlerini biliyorsak ReaktifGücü bulabiliriz. Bu neden ile TanÆ değerine "Reaktif/Aktif güç oranı" da denir.
TanÆ=Q/P
Voltmetre :
Bir elektrik devresinde alıcının yada devrenin gerilimini (potansiyel farkı) ölçen aletlerdir. Voltmetreler, gerilimi ölçülecek alıcıya paralel bağlanırlar. Voltmetre alıcıya paralel bağlandığından, üzerlerinden bir akım geçer. Bu akımın küçük olması için iç dirençlerinin çok büyük olması lazımdır. Ampermetrelere göre zıt olan bu durumun sağlanması için bobinleri, ince kesitli iletkenden çok sipirli olarak sarılır. Voltmetrenin ölçtüğü değer U harfi ile gösterilir ve birimi V ile ifade edilir (U= 220 V gibi). Voltmetrelerin, DA voltmetresi ve AA voltmetresi olmak üzere iki çeşidi vardır. Ayrıca hem DA, hem de AA ölçülebilen voltmetreler mevcuttur. Voltmetreyi devreye bağlamadan önce buna dikkat edilmelidir. ‹breli (analog ) voltmetrelerden başka, dijital voltmetreler de kullanılmaktadır. Dijital ampermetrelerde olduğu gibi voltmetreler de uygulamada hızla yaygınlaşmaktadır. Çünkü bunların okuma hatalarının olmaması yanında, az yer kaplamaları ve zamanla maliyetlerinin azalması etkendir. Voltmetreler devreye paralel bağlanırlar. Yanlışlıkla alıcıya seri bağlanırlarsa alete bir zarar gelmez. Ancak devrede büyük bir direnç oluşturacağı için alıcı düzenli çalışmaz.
POTANSİYEL FARKI (VOLTMETRE)
Elektrikli ev aletlerinde,aydınlatma ve endüstride kullanılan elektrik düzenli akım gerektirir.Düzenli akım ise, akım kaynaklarından sağlanır.Örneğin elektrik üreten büyük santraller düzenli akım kaynaklarıdır.Basit bir pil,küçük çapta bir devreyi düzenli akım ile besler.
Burada elektrik akımını sağlayan potansiyel farktır. (Voltaj) Yani bir taraftaki elektronun diğer tarafa göre fazlalığıdır. Elektron miktarları arasındaki fark ne kadar fazla olursa potansiyel fark da o kadar fazla olur.Aynı zamanda elektrik akımı da fazla olur.Elektron sayıları eşitlendiğinde elektrik akımı durur.Bu durumda potansiyel fark kalmamıştır.
Bir devrenin iki noktası arasında potansiyel fark değişmiyorsa,ı bu iki nokta arasında düzenli bir akım vardır.Zaman zaman evlerimizdeki ampullerin parlaklığı azalır.Bu olaya voltaj düşmesi denir.Voltajın düşmesi,ampulün iki ucu arasından geçen akımın azalması demektir.
Potansiyel farkı birimi volt'tur ve V sembolü ile gösterilir.Evlerimizde ve endüstride kullanılan elektrikli aletlerin iki ucu arasında 220 volt potansiyel
farkı vardır.
Pil ve ampullerden oluşan basit bir elektrik devresinde pil,ampulün iki ucu arasında belli bir potansiyel farkı oluşturur.Bu fark volt ölçülür.Pillerin üzerlerinde kaç voltluk olduğu yazılıdır.Bu değer pilin pozitif ve negatif kutupları arasındaki potansiyel farkıdır.Bir pilin iki kutbu veya bir devrenin iki noktası arasındaki potansiyel farkı Voltmetre denilen bir aletle ölçülür.
Voltmetre,potansiyel farkı ölçülecek iki nokta arasına paralel olarak bağlanır.