CENK45
Üye
- Katılım
- 16 Tem 2008
- Mesajlar
- 123
- Puanları
- 1
- Yaş
- 33
Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri
YANGIN TARİHÇESİ HAKKINDA BİLGİ
Acil durumlarda kullanılan madeni çanlardan sonra ilk elektrikli zil 1891'de ABD'de üretilmiştir. İlk alarm butonu 1900'de, ilk elektrikli siren de 1914 yılında üretilmiştir. Klasik yangın algılama ve uyarı sistemleri ise 1930'lu yıllarda, binalara ve fabrikalara kurulmaya başlamıştır. 1936'da ilk cam kırma tip alarm butonu, 1970'de sıcaklık detektörleri, 1976'da ise iyonizasyon duman detektörleri üretilmiştir. Mikroişlemcilerin 1980'li yıllarda büyük bir gelişme göstermesinden sonra adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri geliştirilmiştir.
Yangın Algılama ve İhbar Sistemi sürekli denetleme özelliğine sahip, bir hayat koruma sisteminin gereksinimlerini karşılayacak yapıda olacak, sistem içinde kullanılan yangın kontrol paneli, dedektörler, giriş/çıkış modülleri mikroişlemci kontrollü olacaktır.
Yangın Algılama ve İhbar Sistemi tasarımında genişleyebilirlik ve esneklik esas alınacaktır. İstenildiğinde sadece yazılım bazında yapılacak değişikliklerle mevcut senaryolar kolaylıkla değiştirilebileceği gibi ileride oluşabilecek ihtiyaçlar doğrultusunda dedektör, modül v.b. ekipman ilave etmek kablaj ve sistem mimarisi açısından çok kolay olmalıdır. Yangın algılama panelleri, haberleşme için LAN (Local Area Network)’ ı kullanacaktır.
1 - YANGIN ALGILAMADA KULLANILAN SİSTEMLER
1.1 - KLASİK (KONVANSİYONEL) SİSTEMLER
Yangın bölgelerine ayırma (Zonlama) ilkesi ile çalışan bu sistemler, kontrol panelinden yangın bölgesine götürülen bir çift kabloya paralel olarak bağlanan detektörler bu iki telli hattan hem enerjiyi alırlar, hem de uyarı sinyalini panele gönderirler. Klasik sistemlerde karar yetkisi detektörlerindir. Belirli bir bölgede bulunan detektörler ve/veya butonlar birbirine paralel bağlanarak kontrol paneline tek bir bilgiyi iletecek şekilde bağlanırlar. Bu bölgedeki detektörlerin hangisi alarm verirse versin, kontrol panelinden o bölgeye ait uyarı alınacaktır. Eğer o bölgede 15-20 detektör var ise arıza ya da alarm bilgisinin hangi detektörden geldiğini öğrenmek, o yangın bölgesine gitmeden öğrenebilmek mümkün değildir. Bu yaklaşım yangına müdahale açısından ilk bakışta yanlış olmayabilir. 20 Detektörün bulunduğu geniş bir alandan yangın uyarı sinyali geldiğinde o bölgeye ulaşmak itfaiye ekibi için yeterlidir. Olaya arıza açısından bakıldığında hattaki herhangi bir kopukluğun yerini saptamak hiç kuşku yok ki zaman ve enerji kaybıdır. Klasik sistemlerin bazı olumsuzluklarını saymak adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemlerinin getirdiği olanakları daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Klasik sistemlerde her bir ihbar hattından merkezi panele kablo çekilir. Bu da kontrol panelinden çevreye yayılan çok sayıda kablo demektir. Yangın zonları bir kere belirlenip ihbar hatları tesis edildikten sonra bu bölgelerde yapılabilecek yenilemeler, tesisatta yapılacak değişikliklerle mümkündür. Ayni hatta bağlanan çeşitli tipte detektör ve butonlardan gelen sinyaller birbirinden ayırt edilemez. Detektörler elektronik olarak basit bir karşılaştırıcıdan oluşurlar. Fiziksel bir büyüklük elektriksen bir büyüklüğe dönüştürülerek önceden belirlenmiş bir referans değer ile karşılaştırılmaktadır. Bu değer alarm limitini asarsa 'Yangın var...!' sinyali kontrol paneline gönderilmektedir.
1.2 - ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
1.2.1 - DİJİTAL ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
Bu tip sistemlerde her bir dedektörün panel tarafından tanınan kimlik kodu bulunmaktadır, bu sayede alarm durumunda algılama yapan dedektörün tam olarak yeri panel üzerinden görülebilmektedir. Adresli sistemlerde marka ve modele bağlı olarak, her bir bölgeye 128 adete kadar dedektör bağlanabilmektedir. Dedektörlerle panel tarafından bire bir haberleşmesi sayesinde hat kopuklukları ve arızaların hangi dedektörden kaynaklandığı panel üzerinden görülebilmektedir. Sistem maliyeti Konvansiyonel sistemlerle kıyaslandığında oldukça yüksektir.
Dijital adreslenebilir sistemlerin en temel özellikleri asagidaki gibidir:
a) Ayni bir çift kabloya bağlı çok sayıda detektörün her birinden bağımsız sinyaller alınır. Yani detektörlerin ve butonların her biri bireysel bir s-adrese sahiptirler.
b) Yangın zonları yazılım aracılığıyla tamamlandığından detektör ve butonlar bulundukları yerler dikkate alınmaksızın, kablo tesisatı açısından en uygun şekilde çevrim hattına bağlanırlar.
c) Ayni çift kabloya çok sayıda detektör bağlandığından kablo miktarından büyük tasarruf sağlanmaktadır.
d) Yangın algılama ve uyarı sistemlerinden bilgi aktarılması ya da bilgi alınması gerekiyor ise giriş/çıkış modüllerinin bağlanmasına olanak tanır.
e) Dijital adresli sistemlerde detektörlerin çalışma ilkesi klasik detektörlerde olduğu gibidir. Yani, yangın kararı detektör tarafından verilir.
Dijital adreslenebilir sistemler sadece adreslenebilme özellikleri dolayısıyla kolaylıklar getiriler. Ancak duman detektörlerinin bulunmasından sonra yangın görevlilerini en fazla uğraştıran yalancı alarmlara karşı akilli olarak nitelenebilecek çözümler sunamamışlardır.
1.2.2 - ANALOG ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
Konvansiyonel yada Adresli sistemlerde dedektörler iki konumlu çalışırlar, bir başka deyişle, dedektör ya normal konumdadır ya da algılama yapmıştır (alarm durumundadır). Oysa Analog Adresli sistemlerde dedektörler algıladıkları duman yada ısı miktarını panele bildirirler. Panel sürekli olarak tüm dedektörlerle haberleşerek ölçülen değerleri alır ve bunları panel önceden tanımlanmış olan referans değerleriyle karşılaştırıp, alarm durumuna gerek olup olmadığına karar verir. Her dedektör için ayrı bir referans (üst sınır) değeri tanımlanabilmekte, bu sayede de sistem farklı kondisyonlardaki mekanlarda hassasiyetini koruyabilmektedir. Örneğin tozsuz ve klimalar ile otomatik olarak ısısı kontrol altında tutulan odadaki dedektörün algılayacağı veriler arasındaki değişim oranı ile , kafeterya / dinlenme odası gibi sigara içilebilen ortamlarda bulunan dedektörlerin algılayacağı veriler arasındaki değişim oranı aynı olmayacaktır. Bu sayede sistem daha kararlı çalışacak ve yanlış alarm ihtimali yok denecek kadar azalacaktır, ayrıca panel ölçülen değer, üst sınıra yaklaştığında ön uyarı vererek müdahalenin anında yapılmasına da olanak sağlamaktadır.
MAVİGARD HAREZMIC : VIP Protokollü analog adresli yangın alarm santrali
Panel sürekli olarak dedektörlerden gelen verileri kontrol ettiği için, zaman içinde dedektörlerde oluşan tozlanma sebebiyle değişen ölçüm değerlerini algılar ve temizlenmesi gereken dedektörleri göstererek Bakım uyarısı verir.
Analog Adresli sistemler yukarıda anlattığımız özellikleri yüzünden büyük ölçekli uygulamalarda oldukça rağbet görmektedirler, bu sayede piyasada yaygınlaşmış ve maliyetleri Dijital Adresli sisteme yaklaşmıştır.
1.3 - ELEKTRONİK ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER (İNTERAKTİF)
Yangın algılama ve uyarı sistemlerinde teknolojik evrimin bugün geldiği nokta hem kontrol panellerinin, hem de sahada kullanılan detektör, modül ve butonların tamamen mikroişlemcili olarak üretilmeleridir. Bu gelişme yangın algılama ve uyarı sistemlerinde devrim olarak kabul edilmektedir. Analog adreslenebilir sistemlerde akilli olan sadece panel iken, bu akillilik elektronik adreslenebilir sistemlerde saha elemanlarına dağıtılmıştır. Bu sistemlerle birlikte detektör kavramı yeniden gündeme gelmiştir. Karar verme yetkisi tekrar detektörlere verilmiştir. Bu sistemlerde panel kendisine bağlı elemanlarla hem yayın, hem de tarama yöntemini kullanarak haberleşir. Sahada kullanılan detektörler, modüller ve butonlar mikroişlemci kontrollü, elektronik adreslenebilir geçmişe dönük belleğe sahiptirler. Her bir detektör, modül ve buton sadece kendilerine ait geçmişe dönük, aşağıda tanımlanan bilgileri belleklerinde saklayabilmektedirler.
*
* Cihaz adresi,
* Cihazın tipi ve çalışma modu,
* Sistem içinde sürekli çalıştığı süre,
* Çalıştığı zaman içinde arıza geçirdiği ve alarm sayısı,
* Eğer var ise son girilen alarmın tarihi ve zamanı,
* Kalan/kullanılan çevresel kompazasyon miktarı,
* En son bakim tarihi,
* Kullandığı şantiye ve projenin adını,
* Eğer var ise en son alarm sırasında detektörün kaydettiği değerler,
* Detektörün hassasiyet değerleri,
* Arıza kodları hakkında bilgiler.
Mikroişlemcilerin sahada kullanılan tüm ekipmanlara indirgenmiş olmasının amacı sistemde verimliliği ve sürekliliği sağlayacak olan bilgilerin teknik personele sağlıklı aktarılmasını sağlamak, bakim ve işletme kolaylığı getirmektedir. Kontrol paneli, detektör, modül ve butonlarda hem yayın, hem de tarama yöntemi ile haberleştiğinden, haberleşme yoğunluğu az olmakta, böylelikle sistemde blendajlı özel kabloların kullanımı gerekmemektedir
2 - YANGIN ALARM SİSTEMİNİN YAPISI
Bir yangın alarm sistemi üç ana bölümden oluşur bunlar;
1. Algılama (Giriş) üniteleri
Duman dedektörleri
Gaz Dedektörleri
Sıcaklık Dedektörleri
Alev Dedektörleri
Işın Tipi Dedektörler
Yangın İhbar Butonları
2. Değerlendirme Ünitesi
Yangın Alarm Paneli
3. Çıkış Ünitesi
Siren ve kornalar
Flaşörler
Telefon arama cihazı
Söndürme Sistemleri
Tekrarlayıcı Panel
2.1 - ALGILAMA (GİRİŞ) ÜNİTELERİ
2.1.1 - Yangın Dedektörlerinin Özellikleri
Dedektörler kontrol paneli ile haberleşmelerini hem yayın hemde tarama yöntemi ile yapılacaktır. Her bir dedektör değişik yangın algılama algoritmasına sahip olacaktır. Yangın algılama algoritması, dedektörlerin sensöründe ölçülen değerleri dijital sinyallere çevirecek ve bu değerlerin zamana bağlı değişimlerini değerlendirecek, karşılaştıracak ve filtre edecektir. Dedektör tarafından ölçülen değerler dedektörün mikroişlemcisinde yangın olarak belirlenen limitlerin üstüne çıkarsa dedektör yangın alarmına karar verecektir.
Dedektör ile çevrim kontrol modülü arasında bir haberleşme hatası olursa dedektör otomatik olarak stand-alone (kendi kendine) çalışma modu'na geçecektir. Dedektör bu modda çalışırken mikroişlemcisine yüklenmiş olan hassasiyet ve çevresel dengeleme bilgilerini değerlendirerek alarm kararı verebilecektir.
Her bir dedektör, hafızasında saklanan yangın parametrelerine bağlı olarak alarm kararları oluşturacak dahili bir mikroişlemciye sahip olacaktır. Dedektörlerin kendi kendine karar vermesi nedeni ile dedektör ve çevrim kontrol modülü arasındaki veri akışı azalacağından sistemin yanıt süresi kısalacaktır. Dedektörlerin yanıt verme süresi max. 0,5s olacaktır.
Her bir dedektörde, haberleşmeyi ve alarm durumunu gösterecek şekilde iki ayrı LED gösterge olacaktır. Yeşil bir LED'in yanıp sönmesi çevrim kontrol modülü ile haberleşmeyi, kırmızı bir LED'in yanıp sönmesi ise alarm durumunu gösterecektir. Dedektörün stand-alone modda çalışması durumunda her iki LED aynı anda yanacaktır. LED'ler 360° görüş alanına sahip olacaklardır.
Dedektörler 32 adet arıza tipini ayırt edebilecektir. Arıza bilgileri sistemin bakımı sırasında panelden alınabilecektir. Bu bilgiler aynı zamanda dedektör hafızasında da saklanacaktır.
Her bir dedektör normal çalışma, arıza ve kirlendim bilgilerinin yanı sıra ön alarm ve alarm bilgilerini de merkezi kontrol paneline bildirecektir.
Sistem hem hızlı hem de yavaş değişen çevresel koşullara göre kendini ayarlayabilecektir.
Dedektörlerin mikroişlemcisinde bir çevresel dengeleme algoritması olacaktır. Bu algoritma ile sistem saatte yaklaşık altı defa bulunduğu ortamın çevresel değerlerine kendini adapte edebilecektir.
Mikroişlemci uzun dönemli çevresel değişikliklere karşıda dedektörü adapte edebilecek dengeleyici bir özelliğe sahip olacaktır. Dedektör içindeki mikroişlemci çevresel dengeleme miktarını gözleyip, izin verilebilir çevresel dengeleme değerinin %50 ve %100'ünde sistem operatörüne ikaz verecektir.
Mikroişlemcide set edilen hassasiyet ile çevre şartlarına göre kompanze edilen yeni hassasiyet arasındaki farkı sabit tutacak şekilde dedektör kendi hassasiyetini kaydıracaktır.
Dedektörlerin seçilebilir 5 ayrı hassasiyet seviyesi olacaktır.
Dedektörler yada soketleri adresleme amacı için hiç bir DIP switch yada döner switch içermeyecektir.
Dedektörlerde adresleme software yoluyla elektronik olarak sistem tarafından yapılacaktır.
Bütün dedektörlerin kendilerini tanımlayan özel bir seri numarası olacaktır. Adresleme için kullanılan bu numaralar bar-code şeklinde belirtilecektir.
Her bir dedektörün ve modülün sistem için ayrı bir adresi olacaktır.
Tüm dedektörler, değişik tipteki (röleli, izolatörlü) soketlere monte edilebilecektir. Dedektörler hiç bir alet kullanmadan dedektör tabanına monte edilecektir.
Dedektörlerin remote led çıkışları olacaktır.
Dedektörler hem A hemde B sınıfı bağlantı yapılmasına olanak tanıyacaktır.
Dedektör, periyodik bakım sırasında temizlenmeye izin veren, sökülebilen parçalardan oluşacaktır.
Sistemde kullanılan dedektörler ve özellikleri şunlardır;
2.1.2 - Sabit Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü sıcaklık dedektörü, bir sıcaklık sensörüne sahip olacaktır. Dedektör bir alarma karar verirken, karar verme süreci içindeki sıcaklık değişikliğini minimize etmek üzere çevresindeki havanın sıcaklığını sürekli izleyecektir. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda bunu algılayacak ve alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Sabit Sıcaklık, 57°C
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 38°C
Alarm Sıcaklığı : 57°C
Bağıl Nem Oranı : %0 - %93 RH
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS311 Sabit Sıcaklık Detektörü :
EFS311 Sabit Sıcaklık Detektörü'nün iki farklı versiyonu bulunmaktadır. EFS311-60 genel amaçlı olarak kullanılan ve 60ºC'ta alarm veren modeldir. 90ºC'ta aktive olan EFS311-90 normal ortam sıcaklığı yüksek olabilen kazan dairesi, mutfak vb. yerlerde kullanılmalıdır.
EFS911 Sabit Sıcaklık Detektörü :
EFS911 Sabit Sıcaklık Detektörü, EFS911-60 (60°C) ve EFS911-90 (90°C) olmak üzere iki ayrı tipte üretilmektedir. EFS911-60 genel uygulamalarda, EFS911-90 ortam sıcaklığını normalde yüksek olabileceği kazan dairesi, mutfak vb. yerlerde kullanılmalıdır.
245A/246A Sabit Sıcaklık Detektörleri :
245A/246A Sabit Sıcaklık Detektörleri normalde açık kontaklı elektromekanik sıcaklık detektörleridir. 245A 57°C, 246A 88°C sıcaklıkta alarm vermektedir.Her iki detektör de ULC onaylıdır.
2.1.3 - Sabit Sıcaklık ve Sıcaklık Artış Hızı Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü kombine sabit sıcaklık ve sıcaklık artış hızı dedektörü bir sıcaklık sensörüne sahip olacaktır. Sabit bir sıcaklıkta veya belirlenmiş bir sıcaklık artışında çalışacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda bunu algılayacak ve alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Kombine sıcaklık artış hızı ve sabit sıcaklık
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 38°C
Alarm Sıcaklığı : 57°C
Bağıl Nem Oranı : %0 - %93 RH
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
Sıcaklık Artış Hızı : 9°C/dak.
EFS315 Sıcaklık Artış Hız Detektörü : EFS315 ani sıcaklık artışlarını algılayabilecek şekilde tasarlanmıştır. İki ayrı yarı iletken sıcaklık algılayıcısının çıkışlarını karşılaştırarak yangına çok hızlı bir şekilde cevap verebilir. EFS315, duman detektörlerinin kullanılmasının uygun olmadığı ortamlarda en yaygın olarak kullanılan detektör tipidir. Çok yavaş sıcaklık artışlarında da sıcaklık 60°C'ye ulaştığında EFS315 alarm durumuna geçmektedir.
EFS915 Sıcaklık Artış Hız Detektörü : EFS915 iki ayrı yarı iletken sıcaklık sensörünün çıkışlarını karşılaştırarak yangına çok hızlı cevap verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Detektör çok yavaş sıcaklık artışlarında da, sıcaklık 60°C'ye ulaştığında aktive olmaktadır. EFS915, duman detektörlerinin kullanılmasının uygun olmadığı ortamlarda en yaygın olarak kullanılan detektör tipidir
2.1.4 - İyonizasyon Duman Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü iyonizasyon duman dedektörü tek kutuplu bir iyonizasyon duman sensörü ile havanın içindeki duman partüküllerini algılayacaktır.Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse direk olarak bir PC'ye aktarılabilecektir. İyonizasyon duman dedektörü 0-0,38m/s sabit hava hızlarında ve 1 saate kadar süreli 1,52m/sn'ye kadar hızlı ani hava hareketlerinde çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : 1,0 microC Americium 241
Duyarlılık Aralığı : %0,61 - %1,91 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma sıcaklığı : 0° - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS303 İyonizasyon Duman Detektörü :
EFS303, yangınların büyük bir çoğunluğunu oluşturan hidrokarbon yangınlarında ortaya çıkan küçük partiküllü siyah dumana en çabuk cevap veren, iyonizasyon tipi bir duman detektörüdür. Algılayıcı olarak kullanılan çift-odacıklı iyonizasyon hücresi EFS303'ün çevre sıcaklığı ve rutubet değişimlerinden etkilenmesini engellemekte ve bu nedenlerle detektörün yalancı alarm verme olasılığını ortadan kaldırmaktadır.
2.1.5 - Optik Duman Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü, ışığın dağılma prensibi ile çalışan bir optik sensör ile havanın içindeki duman partiküllerini algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse direk olarak bir PC'ye aktarılabilecektir. Optik dedektörler havalandırma kanalı içinde kanal tipi duman dedektörü olarakta kullanılabilecektir. 0-25,39m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Foto elektrik - Işık kırılma prensibi
Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,77 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS306 Optik Duman Detektörü :
EFS306, iyonizasyon duman detektörlerinin daha geç cevap verdikleri, kalın partiküllü beyaz duman meydana getiren yangınlarda hızlı cevap verebilen optik algılama yöntemi kullanmaktadır. Işık dağıtma esaslı bir optik algılama hücresi kullanılan EFS306, duman algılamada EFS303 ile birlikte bütün duman spektrumuna en hızlı cevap verebilecek bir ikili oluşturmaktadır.
2.1.6 - Kombine Optik Duman/Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu 3 boyutlu dedektör, ışığın kırılma prensibiyle çalışan bir optik sensör ve sabit sıcaklık sensörü ile havadaki duman partiküllerini ve çevre sıcaklığını algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi zaman tabanlı algoritmalarla dinamik olarak her iki sensörden gelen değerleri aynı anda değerlendirecek ve gelen verilerin analizi sonucunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verecektir. Bu dedektörde üçüncü boyut zaman olacaktır.Dedektör etrafındaki kirlilik, duman, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli olarak izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse PC'ye aktarılacaktır.Kombine optik duman ve sıcaklık dedektörü 0-25,39m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Fotoelektrik - ışık kırılma prensibi
Sıcaklık Sensörü : Sabit sıcaklık, 57°C
Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,77 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0°C - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS307 Kombine Optik Duman ve Sıcaklık Detektörü : EFS307, EFS306 Optik Duman Detektörü'nün 60ºC sıcaklıkta aktive olan bir sıcaklık algılayıcısı eklenmiş modelidir. Optik duman algılamasını gerektiren mahallerde, aniden tutuşarak başlayan yangınlarda optik sensörün etkisiz kalması olasılığına karşı sıcaklık algılaması ile alarm verme garantisini sağlamaktadır.
2.1.7 - Kombine İyonizasyon/Optik/Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu 4 boyutlu dedektör, ışığın kırılma prensibiyle çalışan bir optik sensör, bir tek kutuplu iyonizasyon duman sensörü ve bir sıcaklık sensörü ile havadaki duman partiküllerini ve çevre sıcaklığını algılayacaktır. 4 boyutlu bu dedektörde, iyonizasyon duman sensörü küçük partiküllü siyah dumanı, optik duman sensörü büyük partiküllü beyaz dumanı, sıcaklık sensörü ise ortamdaki sıcaklığı algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi zaman tabanlı algoritmalarla, dinamik olarak üç sensörden gelen değerleri aynı anda değerlendirecek ve gelen verilerin analizi sonucunda alarm kararını kendisi verecektir. Bu dedektörde dördüncü boyut zaman olacaktır. Dört boyutlu dedektör çevresel koşullara çok kolaylıkla uyum sağlayacaktır. Sıcaklık sensörü, etrafındaki havanın sıcaklığını kendi kendine set ederek, bu sıcaklığın üzerindeki 35°C'lik sıcaklık değişimlerini alarm olarak değerlendirecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, duman, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli olarak izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenildiğinde direk olarak PC'ye aktarılacaktır. Aynı mahalde tek bir kombine dedektör yerine ayrı ayrı fotoelektrik dedektörü, iyonizasyon dedektörü ve ısı dedektörü kabul edilmeyecektir. Kombine iyonizasyon duman, optik duman ve sıcaklık dedektörü 0-2,53m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanları :
İyon sensörü; 0,135 MicroC Americium 241
Photo sensörü; Fotoelektrik - ışık kırılma prensibi
Sıcaklık sensörü; Çevre sıcaklığının 35°C üstündeki değer
Duman Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,7 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0°C - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
2.1.8 - Alev Detektörü:
Ultraviyole ve/veya infrared ışınımı algılar. Doğrudan yangını gören bir detektördür. Infrared ışınımı algılayarak çalışan detektörlerin, güneş gibi diğer infrared isinim kaynaklarından etkilenmemesi için kırpışmayı algılama vb. teknikleri ihtiva etmeleri gerekir. Örn. Yanıcı sıvı ve patlayıcı madde depoları, uçak hangarları, akaryakıt dolum tesisleri.
Ultraviyole ışınımları duman tarafından emilerek zayıfladığında özellikle yoğun duman çıkararak başlayan yangınlarda ultraviyole alev detektörleri etkisiz kalabilirler.
Belirli bir uygulamada hangi tip detektörün daha etkili olacağı niteliğine bağlıdır. Yavaş yavaş tüterek başlayan örneğin bir mukavva yangınında duman detektörleri en hızlı cevap veren detektör tipi olacaktır. Fazla duman çıkarmadan hızlı bir sıcaklık yükselmesine neden olan bir yangında sıcaklık detektörleri duman detektörlerinden daha önce alarm verebilir. Bir yanıcı sizi yangınında alev detektörü ilk çalışan tip detektör olabilir.
Genel olarak duman detektörleri, isi detektörlerinden daha hızlı cevap verirler ancak yalancı alarm verme olasılıkları da daha fazladır. Duman detektörleri prensip olarak.
1- Fazla miktarda toz bulunan yerlerde
2- Rutubetli yerlerde
3- Soğuk hava depolarında
4- Kazan dairelerinde, mutfaklarda
5- Egzos gazları çıkan veya endüstriyel bir proses sonucu duman veya buhar oluşan yerlerde kullanılmamalıdır.
Tütün dumanı tavana yükselirken daha büyük partiküller oluşturur. Bu nedenle sigara dumanında iyonizasyon detektörlerinin yalancı alarm verme olasılıkları optik detektörlere nazaran çok daha azdır. Alev detektörleri tüterek yanan yangınları algılayamadıkları için genel amaçlı detektörleri olarak ya da özel uygulamalarda kullanılır.
2.1.9 - Yangın İhbar Butonları
Çıkış yollarında, özellikle merdiven sahanlıklarında ve açık havaya açılan kapıların yanlarına yerleştirilmelidir. Genel olarak bir yangın ihbar butonuna ulaşmak için katedilecek mesafe 30 metreyi geçmemelidir. Yangın riski yüksek olan yerlerde ya da hastane, bakımevi gibi binalarda bu mesafeler azaltılmalıdır. Yangın ihbar butonlarının kolay ulaşılabilir, iyi aydınlatılmış noktalarda yerden 1,4mt. yükseklikte monte edilmiş olmaları gerekir. Butonların çalıştırılması basit olmalı ve bütün sistemde aynı yöntemle çalışan butonlar kullanılmalıdır.
*
* Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü ve on-off anahtarlı yangın ihbar butonu metal malzemeden yapılmış olacaktır.
* İhbar butonunda kırmızı içinde gümüş renkte "PULL IN CASE OF FIRE" yazısı olacak, aynı zamanda kilitli test olanağıda sağlayacaktır.
* Yangın ihbar butonunda en az iki diyagnostik led olacaktır. Yeşil led çevrim kontrol ünitesi ile haberleşmeyi göstermek için, kırmızı led ise alarm durumunu göstermek üzere yanıp sönecektir. Yangın ihbar butonu bağımsız (stand-alone) kendi kendine çalışma moduna geçtiğinde ise her iki led birlikte yanıp sönecektir.
Yangın alarm butonu 24 arıza kodunu hafızasında tanımlayabilecektir.
Tüm butonlar herhangi bir DIP switch yada döner switch kullanmaksızın adreslenecektir.
BG1 Yangın İhbar Butonu : Cam tarafından açık tutulan bir kontağın camın kırılması ile konum değiştirmesi prensibine göre çalışır. Parmakla bastırılarak kolayca kırılabilen cam, parçalanarak kullanana zarar vermesini önleyecek şekilde plastik film ile kaplanmıştır.
WR2001 Yangın İhbar Butonu : Dünyada en yaygın olarak kullanılan cam kırma tipi yangın İhbar butonudur. Kırıldığında bir mikro-anahtarı serbest bırakarak yangın ihbarı verilmesini sağlayan cam, koruyucu plastik film ile kaplanmıştır. WR2001 LPC onaylıdır ve harici ve ex-proof tipleri de mevcuttur.
MCP-E Analog ADRESLİ Yangın Alarm Butonu : 1-127 arasında DIL swich ile adresleme, Ele zarar vermeyen cam , şık tasarım , Kolay değiştirilebilir cam , Alarm verilince yanan kırmızı LED
MCP-W Hava şartlarına dayanıklı ADRESLİ yangın alarm butonu : Sert hava koşullarında bile suyun girmesini engelleyen IP67 koruma sınıfındaki gövdesi dışında değer özellikleri MCP-E ile aynıdır.
2.1.10 - DEDEKTÖR SOKETLERİ
Standart Dedektör Soketi
*
* Dedektör soketi hiç bir elektronik cihaz içermeyecek ve tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu dedektörler ile kullanılacaktır.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
* Standart dedektör soketine istenirse uzaktan alarm göstergesi (Remote LED) bağlanabilecektir.
* Yüksek kaliteli polymer malzemeden imal edilmiş ve beyaz renkte olacaktır.
Röleli Dedektör Soketi
*
* Röleli dedektör soketi tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü dedektörlerle kullanılabilecektir.
* Röle kontağı NO (normalde açık) yada NC (normalde kapalı) konumda çalışabilecektir.
* Kontağın konumu izlenecektir.
* Dedektör çıkarılınca röle otomatik olarak enerjisiz kalacaktır.
* Röle kontakları minimum 1A ve 24VDC değerlere sahip olacaktır.
* Soketin röle devresi bağlandığı dedektörün mikroişlemcisi tarafından sürekli kontrol edilecektir.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
İzolatörlü Dedektör Soketi
*
* İzolatörlü dedektör soketi tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü dedektörlerle kullanılabilecek ve aşağıdaki şartları sağlayacaktır.
* İzolatörün çalışması dedektörün mikroişlemcisi ile kontrol edilecektir.
* İzolatör, haberleşme hattında minimum 23ms'lik bir kısa devre durumunda çalışacaktır.
* Kısa devre durumunu takiben her dedektör normal çalışmayı tekrar sağlamak için kendi içinde bir self-test işlemi başlatacaktır.
* Terminal bağlantıları soketin odayı gösterir yüzünde yapılacaktır.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
2.1.11 - Dedektör ve diğer ekipmanların yerleştirilme kuralları
Aşağıda, dedektörlerin yerleştirilme prensipleri, şemalar yardımıyla basitçe anlatılmıştır.
Dedektörlerin kapsama alanları firmadan firmaya değişim göstermekte birlikte, genellikle, duman dedektörleri için 100 m², ısı dedektörleri için 50 m² dir.
Düz ve yatay bir tavanda duman dedektörlerinin en yakın duvardan ve birbirlerinden uzaklığı
Düz ve yatay bir tavanda ısı dedektörlerinin en yakın duvardan ve birbirlerinden uzaklığı
Koridorlarda kullanılacak dedektörlerin köşelerden olan uzaklığı, aşağıdaki biçimde hesaplanır.
Duman dedektörleri için ;
Örnek : koridor genişliği = 2 metre ise, dedektörün köşeden uzaklığı =7.5 + 1.5 = 9 metre
Isı dedektörleri için; 5.3 metre + (( 5 - koridor genişliği) / 2)
Örnek : koridor genişliği = 2 metre ise, dedektörün köşeden uzaklığı =5.3 + 1.5 = 6.8 metre
Eğimli tavanlarda, eğimin derecesi, % cinsinden sabit katsayıya ilave edilir. Aşağıdaki örnekte, 16° eğim bulunan taraftaki uzaklık duman dedektörü için 7.5 metre + %16 , ısı dedektörü için 5.3 metre +%16 şeklindedir. Eğimin 25° 'den fazla olması halinde ilave miktar yüzdesi sabit olarak %25'te kalacaktır. Şekilde 27°'lik eğimin olduğu tarafta %25 ilave yapılmıştır. Dedektörün tavandan mesafesi 60 cm.'yi geçmemelidir.
Tavanda bulunan engeller, örneğin kirişler ile karşılaşıldığında aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.
Depolardaki rafların en üstü ile tavan arasındaki mesafe 30 cm.'den az ise tamamen kapalı olduğu kabul edilir. Burada en üst rafın üzerine yüklenecek malzeme de gözönüne alınmalıdır.
Işın tipi (beam type) dedektörlerin montajına ilişkin genel kurallar aşağıdaki gibidir. Tavandaki engellerin ve tavan şeklinin, montaj biçimini etkileyeceği unutulmamalıdır.
Binaya yerleştirilecek yangın alarm zil ya da sirenleri için , binanın yapısı ve normal gürültü seviyeleri bilinmelidir. Prensip olarak ,ortam gürültü seviyesinden en az 5 dB fazla ve en az 65 dB ses seviyesine sahip sirenlere ihtiyaç olacaktır. Uyuyan insanların bulunduğu ortamlar için en az 75 dB kabul görmektedir.
Binada aynı anda çalması planlanan 2 farklı ses tonu ya da biçimine sahip sesli uyarıcılar yerleştirilmemelidir.
(örnek olarak, hem zil hem de siren kullanılmamalı, bunlardan biri seçilmelidir)
Özellikle, otel, iş merkezi gibi binalarda sirenli sensörlerin kullanılması daha uygundur.
Duyulan ses seviyesi, sirenden uzaklaşıldıkça aşağıdaki şekilde azalır.
örneğin; siren ses seviyesi 100 dB / 1m
100 dB - 1m
94 dB - 2m
88 dB - 4m
82 dB - 8m
76 dB - 16m
Ayrıca, her bir yangın kapısının 30 dB, her bir bina içi kapının 20 dB kayıp yarattığı bilinmelidir.
Aşağıda, dedektör, buton ve siren yerleşimi ile ilgili tipik örnekler bulunmaktadır.
2.1.12 - Dedektör yerleşiminde yapılan yanlışlar:
Kablolama
Tecrübelerle sabittir ki, bir yangın algılama ve alarm sisteminin istenildiği gibi ya da hiç çalışmamasının en önemli sebeplerinden biri kablolamanın doğru ve düzgün yapılmamasıdır.
Kablolamada gerek tasarım gerekse montaj aşamasında aşağıdaki noktalara çok dikkat edilmelidir.
- Dedektörlerin bulunduğu zon ya da loop kabloları , üretici firma önerilerine uygun seçilmelidir.
- Kablo kesitleri hesaplanmalıdır.
- Üretici firma loop ya da zon uzunluklarına uyulmalıdır.
- Kablo yükü hesapları yapılmalıdır.
- Bağlantılar mukavim bir biçimde ve doğru yapılmalıdır.
- Kablo güzergâhları, müdahale edilebilecek şekilde seçilmelidir.
- Kablo güzergâhlarında su ya da çok yüksek nem olmamalıdır. Eğer olacak ise bu şartlara uygun kablo kullanılmalıdır.
- Kablo ekranlaması, standartlara ve yönetmeliklere uygun biçimde topraklanmalıdır.
2.2 - DEĞERLENDİRME ÜNİTESİ
2.2.1 - Kontrol Panelinin Özellikleri Kontrol paneli modüler yapıda olacaktır.
Yangın alarm sistemindeki kendisine bağlı saha cihazlarını ve varsa kendine bağlı olarak çalışan diğer yangın alarm panellerini denetleyerek gerekli kontrol senaryolarını gerçekleştirecektir.
Yangın alarm kontrol paneli başlıca şu ünitelerden oluşacaktır;
a) Kontrol ünitesi
b) Besleme ve güç kaynağı ünitesi veya üniteleri
c) Çevrim kontrol modülü veya modülleri
d) Bakım gerektirmeyen sızdırmaz tip aküler
e) Sıva üstü montaj kutusu Kontrol ünitesi mikroişlemci kontrollü olacak ve gerçek zaman saati ile çalışacaktır. Kontrol ünitesi üzerinde 8x21 karakter alfanümerik LCD gösterge olacaktır. Bu gösterge üzerinden sistemin programlanması, alarm ve arıza bilgileri izlenebilecektir.
Ayrıca sistemin çalışma durumunu göstermek üzere Normal, Alarm, Durum, Arıza ve Test/Program durumu için LED'ler bulunacaktır.
Kontrol ünitesi üzerinde Reset, Alarm Susturma, Arıza Susturma, Genel Alarm, Alarm/Arıza Teyit butonları bulunacaktır.
Kontrol ünitesi geçmişe dönük alarm, arıza ve bakımla ilgili ayrı ayrı olmak üzere 600'er olayı belleğinde saklayabilecektir.
Printer bağlantısı için RS-232C portuna sahip olacaktır.
Yangın kontrol panelleri ve izleme üniteleri ile bilgi alışverişinin yapılacağı RS-485 portuna sahip olacaktır.
Silinemeyen EEPROM hafızaya sahip olacaktır.
Kullanıcıya kolaylık sağlayabilen ve sahada programlanabilir bir yapıya sahip olacaktır.
Bir çevrim hattına 125 dedektör, 125 giriş/çıkış modülü olmak üzere toplam 250 elektronik adreslenebilir cihaz bağlanabilecektir.
Çevrim hattı B sınıfı olan yangın ihbar tesisatında "T" bağlantıya izin verecektir. Blendajlı ve bükümlü gibi özel bir kabloya ihtiyaç duymayacaktır.
Her çevrim kontrol modülü bağımsız çalışabilecektir. Biri ve birkaçının arızalanması sistem içindeki diğer çevrim kontrol modüllerini etkilemeyecektir.
Çevrim kontrol modülü kendisine bağlı olan bütün dedektör ve giriş/çıkış modüllerinin yerini elektriksel olarak belirleyecektir. Böylelikle laptop veya PC ekranında dedektör ve modüllerin elektriksel haritasını birbirleri ile olan elektriksel bağlantı yolları ile birlikte gösterecektir.
Besleme ve Akü Şarj Ünitesi; Yangın alarm kontrol paneli 220VAC 50Hz şehir şebekesi ile çalışacak ve 24VDC gerilim regülasyonu ile kontrol ünitelerini ve yangın alarm sistemindeki diğer saha cihazlarını yedekte bekleyen bakım gerektirmeyen sızdırmaz tip aküler üzerinden besleyecektir.Aynı zamanda yedekte bekleyen aküleride sürekli şarj durumunda tutacak ve elektrik kesilmesi durumunda aküleri otomatik olarak devreye sokarak kesintisiz olarak sistemin çalışmasını sağlayacaktır.
Sistemin tasarımı sırasında ihtiyaç duyulması durumunda besleme ve akü şarj ünitesine takviye olabilecek yardımcı besleme ve güç kaynakları ilave edilebilecektir. Böylelikle kontrol paneli elektrik kesilmesi durumunda tüm faaliyetlerini normalde 24 saat, alarm durumunda ise 20 dakika süreyle yerine getirebilecek kapasitede aküler ile teçhizatlandırılacaktır. Besleme ve akü şarj ünitesinden toprak kaçağını izleyebilmek mümkün olacaktır.
Sıva üstü montaj kutusu çeşitli standart boyutlara sahip olup boyutu yangın alarm kontrol paneli bünyesinde bulunan çevrim modülleri besleme ve güç kaynağı ünitelerinin sayısına göre belirlenecektir.
Duvara monte edilebilecek ve 2mm'lik ağır yüke dayanabilir çelikten imal edilmiş olacaktır.
Modüler şasiler vasıtası ile kontrol paneli içinde kullanılan tüm ünitelerin montajı kolaylıkla yapılabilecektir.
Ön kapısında kilitlenebilir anahtarı olacaktır.
Kontrol ünitelerinin göstergelerini dışardan görebilmek için ön kapağında LEXAN malzemeden yapılmış bir penceresi olacaktır.
Yüksek frekanslı elektriksel gürültüye karşı korumalı olacaktır.
Panelin içindeki hava sirkülasyonunu sağlayabilmek için ön kapağında havalandırma ızgarası olacaktır.
YANGIN TARİHÇESİ HAKKINDA BİLGİ
Acil durumlarda kullanılan madeni çanlardan sonra ilk elektrikli zil 1891'de ABD'de üretilmiştir. İlk alarm butonu 1900'de, ilk elektrikli siren de 1914 yılında üretilmiştir. Klasik yangın algılama ve uyarı sistemleri ise 1930'lu yıllarda, binalara ve fabrikalara kurulmaya başlamıştır. 1936'da ilk cam kırma tip alarm butonu, 1970'de sıcaklık detektörleri, 1976'da ise iyonizasyon duman detektörleri üretilmiştir. Mikroişlemcilerin 1980'li yıllarda büyük bir gelişme göstermesinden sonra adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemleri geliştirilmiştir.
Yangın Algılama ve İhbar Sistemi sürekli denetleme özelliğine sahip, bir hayat koruma sisteminin gereksinimlerini karşılayacak yapıda olacak, sistem içinde kullanılan yangın kontrol paneli, dedektörler, giriş/çıkış modülleri mikroişlemci kontrollü olacaktır.
Yangın Algılama ve İhbar Sistemi tasarımında genişleyebilirlik ve esneklik esas alınacaktır. İstenildiğinde sadece yazılım bazında yapılacak değişikliklerle mevcut senaryolar kolaylıkla değiştirilebileceği gibi ileride oluşabilecek ihtiyaçlar doğrultusunda dedektör, modül v.b. ekipman ilave etmek kablaj ve sistem mimarisi açısından çok kolay olmalıdır. Yangın algılama panelleri, haberleşme için LAN (Local Area Network)’ ı kullanacaktır.
1 - YANGIN ALGILAMADA KULLANILAN SİSTEMLER
1.1 - KLASİK (KONVANSİYONEL) SİSTEMLER
Yangın bölgelerine ayırma (Zonlama) ilkesi ile çalışan bu sistemler, kontrol panelinden yangın bölgesine götürülen bir çift kabloya paralel olarak bağlanan detektörler bu iki telli hattan hem enerjiyi alırlar, hem de uyarı sinyalini panele gönderirler. Klasik sistemlerde karar yetkisi detektörlerindir. Belirli bir bölgede bulunan detektörler ve/veya butonlar birbirine paralel bağlanarak kontrol paneline tek bir bilgiyi iletecek şekilde bağlanırlar. Bu bölgedeki detektörlerin hangisi alarm verirse versin, kontrol panelinden o bölgeye ait uyarı alınacaktır. Eğer o bölgede 15-20 detektör var ise arıza ya da alarm bilgisinin hangi detektörden geldiğini öğrenmek, o yangın bölgesine gitmeden öğrenebilmek mümkün değildir. Bu yaklaşım yangına müdahale açısından ilk bakışta yanlış olmayabilir. 20 Detektörün bulunduğu geniş bir alandan yangın uyarı sinyali geldiğinde o bölgeye ulaşmak itfaiye ekibi için yeterlidir. Olaya arıza açısından bakıldığında hattaki herhangi bir kopukluğun yerini saptamak hiç kuşku yok ki zaman ve enerji kaybıdır. Klasik sistemlerin bazı olumsuzluklarını saymak adreslenebilir yangın algılama ve uyarı sistemlerinin getirdiği olanakları daha iyi anlamamıza yardımcı olur. Klasik sistemlerde her bir ihbar hattından merkezi panele kablo çekilir. Bu da kontrol panelinden çevreye yayılan çok sayıda kablo demektir. Yangın zonları bir kere belirlenip ihbar hatları tesis edildikten sonra bu bölgelerde yapılabilecek yenilemeler, tesisatta yapılacak değişikliklerle mümkündür. Ayni hatta bağlanan çeşitli tipte detektör ve butonlardan gelen sinyaller birbirinden ayırt edilemez. Detektörler elektronik olarak basit bir karşılaştırıcıdan oluşurlar. Fiziksel bir büyüklük elektriksen bir büyüklüğe dönüştürülerek önceden belirlenmiş bir referans değer ile karşılaştırılmaktadır. Bu değer alarm limitini asarsa 'Yangın var...!' sinyali kontrol paneline gönderilmektedir.
1.2 - ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
1.2.1 - DİJİTAL ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
Bu tip sistemlerde her bir dedektörün panel tarafından tanınan kimlik kodu bulunmaktadır, bu sayede alarm durumunda algılama yapan dedektörün tam olarak yeri panel üzerinden görülebilmektedir. Adresli sistemlerde marka ve modele bağlı olarak, her bir bölgeye 128 adete kadar dedektör bağlanabilmektedir. Dedektörlerle panel tarafından bire bir haberleşmesi sayesinde hat kopuklukları ve arızaların hangi dedektörden kaynaklandığı panel üzerinden görülebilmektedir. Sistem maliyeti Konvansiyonel sistemlerle kıyaslandığında oldukça yüksektir.
Dijital adreslenebilir sistemlerin en temel özellikleri asagidaki gibidir:
a) Ayni bir çift kabloya bağlı çok sayıda detektörün her birinden bağımsız sinyaller alınır. Yani detektörlerin ve butonların her biri bireysel bir s-adrese sahiptirler.
b) Yangın zonları yazılım aracılığıyla tamamlandığından detektör ve butonlar bulundukları yerler dikkate alınmaksızın, kablo tesisatı açısından en uygun şekilde çevrim hattına bağlanırlar.
c) Ayni çift kabloya çok sayıda detektör bağlandığından kablo miktarından büyük tasarruf sağlanmaktadır.
d) Yangın algılama ve uyarı sistemlerinden bilgi aktarılması ya da bilgi alınması gerekiyor ise giriş/çıkış modüllerinin bağlanmasına olanak tanır.
e) Dijital adresli sistemlerde detektörlerin çalışma ilkesi klasik detektörlerde olduğu gibidir. Yani, yangın kararı detektör tarafından verilir.
Dijital adreslenebilir sistemler sadece adreslenebilme özellikleri dolayısıyla kolaylıklar getiriler. Ancak duman detektörlerinin bulunmasından sonra yangın görevlilerini en fazla uğraştıran yalancı alarmlara karşı akilli olarak nitelenebilecek çözümler sunamamışlardır.
1.2.2 - ANALOG ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER
Konvansiyonel yada Adresli sistemlerde dedektörler iki konumlu çalışırlar, bir başka deyişle, dedektör ya normal konumdadır ya da algılama yapmıştır (alarm durumundadır). Oysa Analog Adresli sistemlerde dedektörler algıladıkları duman yada ısı miktarını panele bildirirler. Panel sürekli olarak tüm dedektörlerle haberleşerek ölçülen değerleri alır ve bunları panel önceden tanımlanmış olan referans değerleriyle karşılaştırıp, alarm durumuna gerek olup olmadığına karar verir. Her dedektör için ayrı bir referans (üst sınır) değeri tanımlanabilmekte, bu sayede de sistem farklı kondisyonlardaki mekanlarda hassasiyetini koruyabilmektedir. Örneğin tozsuz ve klimalar ile otomatik olarak ısısı kontrol altında tutulan odadaki dedektörün algılayacağı veriler arasındaki değişim oranı ile , kafeterya / dinlenme odası gibi sigara içilebilen ortamlarda bulunan dedektörlerin algılayacağı veriler arasındaki değişim oranı aynı olmayacaktır. Bu sayede sistem daha kararlı çalışacak ve yanlış alarm ihtimali yok denecek kadar azalacaktır, ayrıca panel ölçülen değer, üst sınıra yaklaştığında ön uyarı vererek müdahalenin anında yapılmasına da olanak sağlamaktadır.
MAVİGARD HAREZMIC : VIP Protokollü analog adresli yangın alarm santrali
Panel sürekli olarak dedektörlerden gelen verileri kontrol ettiği için, zaman içinde dedektörlerde oluşan tozlanma sebebiyle değişen ölçüm değerlerini algılar ve temizlenmesi gereken dedektörleri göstererek Bakım uyarısı verir.
Analog Adresli sistemler yukarıda anlattığımız özellikleri yüzünden büyük ölçekli uygulamalarda oldukça rağbet görmektedirler, bu sayede piyasada yaygınlaşmış ve maliyetleri Dijital Adresli sisteme yaklaşmıştır.
1.3 - ELEKTRONİK ADRESLENEBİLİR SİSTEMLER (İNTERAKTİF)
Yangın algılama ve uyarı sistemlerinde teknolojik evrimin bugün geldiği nokta hem kontrol panellerinin, hem de sahada kullanılan detektör, modül ve butonların tamamen mikroişlemcili olarak üretilmeleridir. Bu gelişme yangın algılama ve uyarı sistemlerinde devrim olarak kabul edilmektedir. Analog adreslenebilir sistemlerde akilli olan sadece panel iken, bu akillilik elektronik adreslenebilir sistemlerde saha elemanlarına dağıtılmıştır. Bu sistemlerle birlikte detektör kavramı yeniden gündeme gelmiştir. Karar verme yetkisi tekrar detektörlere verilmiştir. Bu sistemlerde panel kendisine bağlı elemanlarla hem yayın, hem de tarama yöntemini kullanarak haberleşir. Sahada kullanılan detektörler, modüller ve butonlar mikroişlemci kontrollü, elektronik adreslenebilir geçmişe dönük belleğe sahiptirler. Her bir detektör, modül ve buton sadece kendilerine ait geçmişe dönük, aşağıda tanımlanan bilgileri belleklerinde saklayabilmektedirler.
*
* Cihaz adresi,
* Cihazın tipi ve çalışma modu,
* Sistem içinde sürekli çalıştığı süre,
* Çalıştığı zaman içinde arıza geçirdiği ve alarm sayısı,
* Eğer var ise son girilen alarmın tarihi ve zamanı,
* Kalan/kullanılan çevresel kompazasyon miktarı,
* En son bakim tarihi,
* Kullandığı şantiye ve projenin adını,
* Eğer var ise en son alarm sırasında detektörün kaydettiği değerler,
* Detektörün hassasiyet değerleri,
* Arıza kodları hakkında bilgiler.
Mikroişlemcilerin sahada kullanılan tüm ekipmanlara indirgenmiş olmasının amacı sistemde verimliliği ve sürekliliği sağlayacak olan bilgilerin teknik personele sağlıklı aktarılmasını sağlamak, bakim ve işletme kolaylığı getirmektedir. Kontrol paneli, detektör, modül ve butonlarda hem yayın, hem de tarama yöntemi ile haberleştiğinden, haberleşme yoğunluğu az olmakta, böylelikle sistemde blendajlı özel kabloların kullanımı gerekmemektedir
2 - YANGIN ALARM SİSTEMİNİN YAPISI
Bir yangın alarm sistemi üç ana bölümden oluşur bunlar;
1. Algılama (Giriş) üniteleri
Duman dedektörleri
Gaz Dedektörleri
Sıcaklık Dedektörleri
Alev Dedektörleri
Işın Tipi Dedektörler
Yangın İhbar Butonları
2. Değerlendirme Ünitesi
Yangın Alarm Paneli
3. Çıkış Ünitesi
Siren ve kornalar
Flaşörler
Telefon arama cihazı
Söndürme Sistemleri
Tekrarlayıcı Panel
2.1 - ALGILAMA (GİRİŞ) ÜNİTELERİ
2.1.1 - Yangın Dedektörlerinin Özellikleri
Dedektörler kontrol paneli ile haberleşmelerini hem yayın hemde tarama yöntemi ile yapılacaktır. Her bir dedektör değişik yangın algılama algoritmasına sahip olacaktır. Yangın algılama algoritması, dedektörlerin sensöründe ölçülen değerleri dijital sinyallere çevirecek ve bu değerlerin zamana bağlı değişimlerini değerlendirecek, karşılaştıracak ve filtre edecektir. Dedektör tarafından ölçülen değerler dedektörün mikroişlemcisinde yangın olarak belirlenen limitlerin üstüne çıkarsa dedektör yangın alarmına karar verecektir.
Dedektör ile çevrim kontrol modülü arasında bir haberleşme hatası olursa dedektör otomatik olarak stand-alone (kendi kendine) çalışma modu'na geçecektir. Dedektör bu modda çalışırken mikroişlemcisine yüklenmiş olan hassasiyet ve çevresel dengeleme bilgilerini değerlendirerek alarm kararı verebilecektir.
Her bir dedektör, hafızasında saklanan yangın parametrelerine bağlı olarak alarm kararları oluşturacak dahili bir mikroişlemciye sahip olacaktır. Dedektörlerin kendi kendine karar vermesi nedeni ile dedektör ve çevrim kontrol modülü arasındaki veri akışı azalacağından sistemin yanıt süresi kısalacaktır. Dedektörlerin yanıt verme süresi max. 0,5s olacaktır.
Her bir dedektörde, haberleşmeyi ve alarm durumunu gösterecek şekilde iki ayrı LED gösterge olacaktır. Yeşil bir LED'in yanıp sönmesi çevrim kontrol modülü ile haberleşmeyi, kırmızı bir LED'in yanıp sönmesi ise alarm durumunu gösterecektir. Dedektörün stand-alone modda çalışması durumunda her iki LED aynı anda yanacaktır. LED'ler 360° görüş alanına sahip olacaklardır.
Dedektörler 32 adet arıza tipini ayırt edebilecektir. Arıza bilgileri sistemin bakımı sırasında panelden alınabilecektir. Bu bilgiler aynı zamanda dedektör hafızasında da saklanacaktır.
Her bir dedektör normal çalışma, arıza ve kirlendim bilgilerinin yanı sıra ön alarm ve alarm bilgilerini de merkezi kontrol paneline bildirecektir.
Sistem hem hızlı hem de yavaş değişen çevresel koşullara göre kendini ayarlayabilecektir.
Dedektörlerin mikroişlemcisinde bir çevresel dengeleme algoritması olacaktır. Bu algoritma ile sistem saatte yaklaşık altı defa bulunduğu ortamın çevresel değerlerine kendini adapte edebilecektir.
Mikroişlemci uzun dönemli çevresel değişikliklere karşıda dedektörü adapte edebilecek dengeleyici bir özelliğe sahip olacaktır. Dedektör içindeki mikroişlemci çevresel dengeleme miktarını gözleyip, izin verilebilir çevresel dengeleme değerinin %50 ve %100'ünde sistem operatörüne ikaz verecektir.
Mikroişlemcide set edilen hassasiyet ile çevre şartlarına göre kompanze edilen yeni hassasiyet arasındaki farkı sabit tutacak şekilde dedektör kendi hassasiyetini kaydıracaktır.
Dedektörlerin seçilebilir 5 ayrı hassasiyet seviyesi olacaktır.
Dedektörler yada soketleri adresleme amacı için hiç bir DIP switch yada döner switch içermeyecektir.
Dedektörlerde adresleme software yoluyla elektronik olarak sistem tarafından yapılacaktır.
Bütün dedektörlerin kendilerini tanımlayan özel bir seri numarası olacaktır. Adresleme için kullanılan bu numaralar bar-code şeklinde belirtilecektir.
Her bir dedektörün ve modülün sistem için ayrı bir adresi olacaktır.
Tüm dedektörler, değişik tipteki (röleli, izolatörlü) soketlere monte edilebilecektir. Dedektörler hiç bir alet kullanmadan dedektör tabanına monte edilecektir.
Dedektörlerin remote led çıkışları olacaktır.
Dedektörler hem A hemde B sınıfı bağlantı yapılmasına olanak tanıyacaktır.
Dedektör, periyodik bakım sırasında temizlenmeye izin veren, sökülebilen parçalardan oluşacaktır.
Sistemde kullanılan dedektörler ve özellikleri şunlardır;
2.1.2 - Sabit Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü sıcaklık dedektörü, bir sıcaklık sensörüne sahip olacaktır. Dedektör bir alarma karar verirken, karar verme süreci içindeki sıcaklık değişikliğini minimize etmek üzere çevresindeki havanın sıcaklığını sürekli izleyecektir. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda bunu algılayacak ve alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Sabit Sıcaklık, 57°C
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 38°C
Alarm Sıcaklığı : 57°C
Bağıl Nem Oranı : %0 - %93 RH
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS311 Sabit Sıcaklık Detektörü :
EFS311 Sabit Sıcaklık Detektörü'nün iki farklı versiyonu bulunmaktadır. EFS311-60 genel amaçlı olarak kullanılan ve 60ºC'ta alarm veren modeldir. 90ºC'ta aktive olan EFS311-90 normal ortam sıcaklığı yüksek olabilen kazan dairesi, mutfak vb. yerlerde kullanılmalıdır.
EFS911 Sabit Sıcaklık Detektörü :
EFS911 Sabit Sıcaklık Detektörü, EFS911-60 (60°C) ve EFS911-90 (90°C) olmak üzere iki ayrı tipte üretilmektedir. EFS911-60 genel uygulamalarda, EFS911-90 ortam sıcaklığını normalde yüksek olabileceği kazan dairesi, mutfak vb. yerlerde kullanılmalıdır.
245A/246A Sabit Sıcaklık Detektörleri :
245A/246A Sabit Sıcaklık Detektörleri normalde açık kontaklı elektromekanik sıcaklık detektörleridir. 245A 57°C, 246A 88°C sıcaklıkta alarm vermektedir.Her iki detektör de ULC onaylıdır.
2.1.3 - Sabit Sıcaklık ve Sıcaklık Artış Hızı Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü kombine sabit sıcaklık ve sıcaklık artış hızı dedektörü bir sıcaklık sensörüne sahip olacaktır. Sabit bir sıcaklıkta veya belirlenmiş bir sıcaklık artışında çalışacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda bunu algılayacak ve alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Kombine sıcaklık artış hızı ve sabit sıcaklık
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 38°C
Alarm Sıcaklığı : 57°C
Bağıl Nem Oranı : %0 - %93 RH
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
Sıcaklık Artış Hızı : 9°C/dak.
EFS315 Sıcaklık Artış Hız Detektörü : EFS315 ani sıcaklık artışlarını algılayabilecek şekilde tasarlanmıştır. İki ayrı yarı iletken sıcaklık algılayıcısının çıkışlarını karşılaştırarak yangına çok hızlı bir şekilde cevap verebilir. EFS315, duman detektörlerinin kullanılmasının uygun olmadığı ortamlarda en yaygın olarak kullanılan detektör tipidir. Çok yavaş sıcaklık artışlarında da sıcaklık 60°C'ye ulaştığında EFS315 alarm durumuna geçmektedir.
EFS915 Sıcaklık Artış Hız Detektörü : EFS915 iki ayrı yarı iletken sıcaklık sensörünün çıkışlarını karşılaştırarak yangına çok hızlı cevap verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Detektör çok yavaş sıcaklık artışlarında da, sıcaklık 60°C'ye ulaştığında aktive olmaktadır. EFS915, duman detektörlerinin kullanılmasının uygun olmadığı ortamlarda en yaygın olarak kullanılan detektör tipidir
2.1.4 - İyonizasyon Duman Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü iyonizasyon duman dedektörü tek kutuplu bir iyonizasyon duman sensörü ile havanın içindeki duman partüküllerini algılayacaktır.Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse direk olarak bir PC'ye aktarılabilecektir. İyonizasyon duman dedektörü 0-0,38m/s sabit hava hızlarında ve 1 saate kadar süreli 1,52m/sn'ye kadar hızlı ani hava hareketlerinde çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : 1,0 microC Americium 241
Duyarlılık Aralığı : %0,61 - %1,91 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma sıcaklığı : 0° - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS303 İyonizasyon Duman Detektörü :
EFS303, yangınların büyük bir çoğunluğunu oluşturan hidrokarbon yangınlarında ortaya çıkan küçük partiküllü siyah dumana en çabuk cevap veren, iyonizasyon tipi bir duman detektörüdür. Algılayıcı olarak kullanılan çift-odacıklı iyonizasyon hücresi EFS303'ün çevre sıcaklığı ve rutubet değişimlerinden etkilenmesini engellemekte ve bu nedenlerle detektörün yalancı alarm verme olasılığını ortadan kaldırmaktadır.
2.1.5 - Optik Duman Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü, ışığın dağılma prensibi ile çalışan bir optik sensör ile havanın içindeki duman partiküllerini algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi bir alarm durumu oluştuğunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verebilecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse direk olarak bir PC'ye aktarılabilecektir. Optik dedektörler havalandırma kanalı içinde kanal tipi duman dedektörü olarakta kullanılabilecektir. 0-25,39m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Foto elektrik - Işık kırılma prensibi
Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,77 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0° - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS306 Optik Duman Detektörü :
EFS306, iyonizasyon duman detektörlerinin daha geç cevap verdikleri, kalın partiküllü beyaz duman meydana getiren yangınlarda hızlı cevap verebilen optik algılama yöntemi kullanmaktadır. Işık dağıtma esaslı bir optik algılama hücresi kullanılan EFS306, duman algılamada EFS303 ile birlikte bütün duman spektrumuna en hızlı cevap verebilecek bir ikili oluşturmaktadır.
2.1.6 - Kombine Optik Duman/Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu 3 boyutlu dedektör, ışığın kırılma prensibiyle çalışan bir optik sensör ve sabit sıcaklık sensörü ile havadaki duman partiküllerini ve çevre sıcaklığını algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi zaman tabanlı algoritmalarla dinamik olarak her iki sensörden gelen değerleri aynı anda değerlendirecek ve gelen verilerin analizi sonucunda alarm kararını kontrol paneline bırakmayıp kendisi verecektir. Bu dedektörde üçüncü boyut zaman olacaktır.Dedektör etrafındaki kirlilik, duman, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli olarak izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenirse PC'ye aktarılacaktır.Kombine optik duman ve sıcaklık dedektörü 0-25,39m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanı : Fotoelektrik - ışık kırılma prensibi
Sıcaklık Sensörü : Sabit sıcaklık, 57°C
Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,77 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0°C - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
EFS307 Kombine Optik Duman ve Sıcaklık Detektörü : EFS307, EFS306 Optik Duman Detektörü'nün 60ºC sıcaklıkta aktive olan bir sıcaklık algılayıcısı eklenmiş modelidir. Optik duman algılamasını gerektiren mahallerde, aniden tutuşarak başlayan yangınlarda optik sensörün etkisiz kalması olasılığına karşı sıcaklık algılaması ile alarm verme garantisini sağlamaktadır.
2.1.7 - Kombine İyonizasyon/Optik/Sıcaklık Dedektörü;
Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu 4 boyutlu dedektör, ışığın kırılma prensibiyle çalışan bir optik sensör, bir tek kutuplu iyonizasyon duman sensörü ve bir sıcaklık sensörü ile havadaki duman partiküllerini ve çevre sıcaklığını algılayacaktır. 4 boyutlu bu dedektörde, iyonizasyon duman sensörü küçük partiküllü siyah dumanı, optik duman sensörü büyük partiküllü beyaz dumanı, sıcaklık sensörü ise ortamdaki sıcaklığı algılayacaktır. Dedektörün mikroişlemcisi zaman tabanlı algoritmalarla, dinamik olarak üç sensörden gelen değerleri aynı anda değerlendirecek ve gelen verilerin analizi sonucunda alarm kararını kendisi verecektir. Bu dedektörde dördüncü boyut zaman olacaktır. Dört boyutlu dedektör çevresel koşullara çok kolaylıkla uyum sağlayacaktır. Sıcaklık sensörü, etrafındaki havanın sıcaklığını kendi kendine set ederek, bu sıcaklığın üzerindeki 35°C'lik sıcaklık değişimlerini alarm olarak değerlendirecektir. Dedektör etrafındaki kirlilik, duman, sıcaklık, nem gibi çevresel etkilerden veya eskime gibi fiziksel bozulmalardan ötürü hassasiyetindeki değişiklikleri sürekli olarak izleyecektir. Bu bilgiler dedektörün mikroişlemcisinde saklanacak, istenildiğinde direk olarak PC'ye aktarılacaktır. Aynı mahalde tek bir kombine dedektör yerine ayrı ayrı fotoelektrik dedektörü, iyonizasyon dedektörü ve ısı dedektörü kabul edilmeyecektir. Kombine iyonizasyon duman, optik duman ve sıcaklık dedektörü 0-2,53m/s sabit hava hızlarında çalışabilecektir.
Duyarlılık Elemanları :
İyon sensörü; 0,135 MicroC Americium 241
Photo sensörü; Fotoelektrik - ışık kırılma prensibi
Sıcaklık sensörü; Çevre sıcaklığının 35°C üstündeki değer
Duman Duyarlılık Aralığı : %0,67 - %3,7 obskürasyon/ft
Çalışma Gerilimi : 19Vdc nominal
Çalışma Akımı : 45 mikroAmper
Çalışma Sıcaklığı : 0°C - 49°C
Bağıl Nem : %0 - %93 RH
Ön Alarm Duyarlılığı : Alarm set değerinin %75'i
Malzeme ve Renk : Polymer - Beyaz
2.1.8 - Alev Detektörü:
Ultraviyole ve/veya infrared ışınımı algılar. Doğrudan yangını gören bir detektördür. Infrared ışınımı algılayarak çalışan detektörlerin, güneş gibi diğer infrared isinim kaynaklarından etkilenmemesi için kırpışmayı algılama vb. teknikleri ihtiva etmeleri gerekir. Örn. Yanıcı sıvı ve patlayıcı madde depoları, uçak hangarları, akaryakıt dolum tesisleri.
Ultraviyole ışınımları duman tarafından emilerek zayıfladığında özellikle yoğun duman çıkararak başlayan yangınlarda ultraviyole alev detektörleri etkisiz kalabilirler.
Belirli bir uygulamada hangi tip detektörün daha etkili olacağı niteliğine bağlıdır. Yavaş yavaş tüterek başlayan örneğin bir mukavva yangınında duman detektörleri en hızlı cevap veren detektör tipi olacaktır. Fazla duman çıkarmadan hızlı bir sıcaklık yükselmesine neden olan bir yangında sıcaklık detektörleri duman detektörlerinden daha önce alarm verebilir. Bir yanıcı sizi yangınında alev detektörü ilk çalışan tip detektör olabilir.
Genel olarak duman detektörleri, isi detektörlerinden daha hızlı cevap verirler ancak yalancı alarm verme olasılıkları da daha fazladır. Duman detektörleri prensip olarak.
1- Fazla miktarda toz bulunan yerlerde
2- Rutubetli yerlerde
3- Soğuk hava depolarında
4- Kazan dairelerinde, mutfaklarda
5- Egzos gazları çıkan veya endüstriyel bir proses sonucu duman veya buhar oluşan yerlerde kullanılmamalıdır.
Tütün dumanı tavana yükselirken daha büyük partiküller oluşturur. Bu nedenle sigara dumanında iyonizasyon detektörlerinin yalancı alarm verme olasılıkları optik detektörlere nazaran çok daha azdır. Alev detektörleri tüterek yanan yangınları algılayamadıkları için genel amaçlı detektörleri olarak ya da özel uygulamalarda kullanılır.
2.1.9 - Yangın İhbar Butonları
Çıkış yollarında, özellikle merdiven sahanlıklarında ve açık havaya açılan kapıların yanlarına yerleştirilmelidir. Genel olarak bir yangın ihbar butonuna ulaşmak için katedilecek mesafe 30 metreyi geçmemelidir. Yangın riski yüksek olan yerlerde ya da hastane, bakımevi gibi binalarda bu mesafeler azaltılmalıdır. Yangın ihbar butonlarının kolay ulaşılabilir, iyi aydınlatılmış noktalarda yerden 1,4mt. yükseklikte monte edilmiş olmaları gerekir. Butonların çalıştırılması basit olmalı ve bütün sistemde aynı yöntemle çalışan butonlar kullanılmalıdır.
*
* Akıllı, geçmişe dönük hafızası olan, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü ve on-off anahtarlı yangın ihbar butonu metal malzemeden yapılmış olacaktır.
* İhbar butonunda kırmızı içinde gümüş renkte "PULL IN CASE OF FIRE" yazısı olacak, aynı zamanda kilitli test olanağıda sağlayacaktır.
* Yangın ihbar butonunda en az iki diyagnostik led olacaktır. Yeşil led çevrim kontrol ünitesi ile haberleşmeyi göstermek için, kırmızı led ise alarm durumunu göstermek üzere yanıp sönecektir. Yangın ihbar butonu bağımsız (stand-alone) kendi kendine çalışma moduna geçtiğinde ise her iki led birlikte yanıp sönecektir.
Yangın alarm butonu 24 arıza kodunu hafızasında tanımlayabilecektir.
Tüm butonlar herhangi bir DIP switch yada döner switch kullanmaksızın adreslenecektir.
BG1 Yangın İhbar Butonu : Cam tarafından açık tutulan bir kontağın camın kırılması ile konum değiştirmesi prensibine göre çalışır. Parmakla bastırılarak kolayca kırılabilen cam, parçalanarak kullanana zarar vermesini önleyecek şekilde plastik film ile kaplanmıştır.
WR2001 Yangın İhbar Butonu : Dünyada en yaygın olarak kullanılan cam kırma tipi yangın İhbar butonudur. Kırıldığında bir mikro-anahtarı serbest bırakarak yangın ihbarı verilmesini sağlayan cam, koruyucu plastik film ile kaplanmıştır. WR2001 LPC onaylıdır ve harici ve ex-proof tipleri de mevcuttur.
MCP-E Analog ADRESLİ Yangın Alarm Butonu : 1-127 arasında DIL swich ile adresleme, Ele zarar vermeyen cam , şık tasarım , Kolay değiştirilebilir cam , Alarm verilince yanan kırmızı LED
MCP-W Hava şartlarına dayanıklı ADRESLİ yangın alarm butonu : Sert hava koşullarında bile suyun girmesini engelleyen IP67 koruma sınıfındaki gövdesi dışında değer özellikleri MCP-E ile aynıdır.
2.1.10 - DEDEKTÖR SOKETLERİ
Standart Dedektör Soketi
*
* Dedektör soketi hiç bir elektronik cihaz içermeyecek ve tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollu dedektörler ile kullanılacaktır.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
* Standart dedektör soketine istenirse uzaktan alarm göstergesi (Remote LED) bağlanabilecektir.
* Yüksek kaliteli polymer malzemeden imal edilmiş ve beyaz renkte olacaktır.
Röleli Dedektör Soketi
*
* Röleli dedektör soketi tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü dedektörlerle kullanılabilecektir.
* Röle kontağı NO (normalde açık) yada NC (normalde kapalı) konumda çalışabilecektir.
* Kontağın konumu izlenecektir.
* Dedektör çıkarılınca röle otomatik olarak enerjisiz kalacaktır.
* Röle kontakları minimum 1A ve 24VDC değerlere sahip olacaktır.
* Soketin röle devresi bağlandığı dedektörün mikroişlemcisi tarafından sürekli kontrol edilecektir.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
İzolatörlü Dedektör Soketi
*
* İzolatörlü dedektör soketi tüm akıllı, elektronik adreslenebilir, mikroişlemci kontrollü dedektörlerle kullanılabilecek ve aşağıdaki şartları sağlayacaktır.
* İzolatörün çalışması dedektörün mikroişlemcisi ile kontrol edilecektir.
* İzolatör, haberleşme hattında minimum 23ms'lik bir kısa devre durumunda çalışacaktır.
* Kısa devre durumunu takiben her dedektör normal çalışmayı tekrar sağlamak için kendi içinde bir self-test işlemi başlatacaktır.
* Terminal bağlantıları soketin odayı gösterir yüzünde yapılacaktır.
* Dedektörün soketinden çıkarılması durumunda hat devamlılığı sağlanacaktır.
2.1.11 - Dedektör ve diğer ekipmanların yerleştirilme kuralları
Aşağıda, dedektörlerin yerleştirilme prensipleri, şemalar yardımıyla basitçe anlatılmıştır.
Dedektörlerin kapsama alanları firmadan firmaya değişim göstermekte birlikte, genellikle, duman dedektörleri için 100 m², ısı dedektörleri için 50 m² dir.
Düz ve yatay bir tavanda duman dedektörlerinin en yakın duvardan ve birbirlerinden uzaklığı
Düz ve yatay bir tavanda ısı dedektörlerinin en yakın duvardan ve birbirlerinden uzaklığı
Koridorlarda kullanılacak dedektörlerin köşelerden olan uzaklığı, aşağıdaki biçimde hesaplanır.
Duman dedektörleri için ;
Örnek : koridor genişliği = 2 metre ise, dedektörün köşeden uzaklığı =7.5 + 1.5 = 9 metre
Isı dedektörleri için; 5.3 metre + (( 5 - koridor genişliği) / 2)
Örnek : koridor genişliği = 2 metre ise, dedektörün köşeden uzaklığı =5.3 + 1.5 = 6.8 metre
Eğimli tavanlarda, eğimin derecesi, % cinsinden sabit katsayıya ilave edilir. Aşağıdaki örnekte, 16° eğim bulunan taraftaki uzaklık duman dedektörü için 7.5 metre + %16 , ısı dedektörü için 5.3 metre +%16 şeklindedir. Eğimin 25° 'den fazla olması halinde ilave miktar yüzdesi sabit olarak %25'te kalacaktır. Şekilde 27°'lik eğimin olduğu tarafta %25 ilave yapılmıştır. Dedektörün tavandan mesafesi 60 cm.'yi geçmemelidir.
Tavanda bulunan engeller, örneğin kirişler ile karşılaşıldığında aşağıdaki kurallara uyulmalıdır.
Depolardaki rafların en üstü ile tavan arasındaki mesafe 30 cm.'den az ise tamamen kapalı olduğu kabul edilir. Burada en üst rafın üzerine yüklenecek malzeme de gözönüne alınmalıdır.
Işın tipi (beam type) dedektörlerin montajına ilişkin genel kurallar aşağıdaki gibidir. Tavandaki engellerin ve tavan şeklinin, montaj biçimini etkileyeceği unutulmamalıdır.
Binaya yerleştirilecek yangın alarm zil ya da sirenleri için , binanın yapısı ve normal gürültü seviyeleri bilinmelidir. Prensip olarak ,ortam gürültü seviyesinden en az 5 dB fazla ve en az 65 dB ses seviyesine sahip sirenlere ihtiyaç olacaktır. Uyuyan insanların bulunduğu ortamlar için en az 75 dB kabul görmektedir.
Binada aynı anda çalması planlanan 2 farklı ses tonu ya da biçimine sahip sesli uyarıcılar yerleştirilmemelidir.
(örnek olarak, hem zil hem de siren kullanılmamalı, bunlardan biri seçilmelidir)
Özellikle, otel, iş merkezi gibi binalarda sirenli sensörlerin kullanılması daha uygundur.
Duyulan ses seviyesi, sirenden uzaklaşıldıkça aşağıdaki şekilde azalır.
örneğin; siren ses seviyesi 100 dB / 1m
100 dB - 1m
94 dB - 2m
88 dB - 4m
82 dB - 8m
76 dB - 16m
Ayrıca, her bir yangın kapısının 30 dB, her bir bina içi kapının 20 dB kayıp yarattığı bilinmelidir.
Aşağıda, dedektör, buton ve siren yerleşimi ile ilgili tipik örnekler bulunmaktadır.
2.1.12 - Dedektör yerleşiminde yapılan yanlışlar:
Kablolama
Tecrübelerle sabittir ki, bir yangın algılama ve alarm sisteminin istenildiği gibi ya da hiç çalışmamasının en önemli sebeplerinden biri kablolamanın doğru ve düzgün yapılmamasıdır.
Kablolamada gerek tasarım gerekse montaj aşamasında aşağıdaki noktalara çok dikkat edilmelidir.
- Dedektörlerin bulunduğu zon ya da loop kabloları , üretici firma önerilerine uygun seçilmelidir.
- Kablo kesitleri hesaplanmalıdır.
- Üretici firma loop ya da zon uzunluklarına uyulmalıdır.
- Kablo yükü hesapları yapılmalıdır.
- Bağlantılar mukavim bir biçimde ve doğru yapılmalıdır.
- Kablo güzergâhları, müdahale edilebilecek şekilde seçilmelidir.
- Kablo güzergâhlarında su ya da çok yüksek nem olmamalıdır. Eğer olacak ise bu şartlara uygun kablo kullanılmalıdır.
- Kablo ekranlaması, standartlara ve yönetmeliklere uygun biçimde topraklanmalıdır.
2.2 - DEĞERLENDİRME ÜNİTESİ
2.2.1 - Kontrol Panelinin Özellikleri Kontrol paneli modüler yapıda olacaktır.
Yangın alarm sistemindeki kendisine bağlı saha cihazlarını ve varsa kendine bağlı olarak çalışan diğer yangın alarm panellerini denetleyerek gerekli kontrol senaryolarını gerçekleştirecektir.
Yangın alarm kontrol paneli başlıca şu ünitelerden oluşacaktır;
a) Kontrol ünitesi
b) Besleme ve güç kaynağı ünitesi veya üniteleri
c) Çevrim kontrol modülü veya modülleri
d) Bakım gerektirmeyen sızdırmaz tip aküler
e) Sıva üstü montaj kutusu Kontrol ünitesi mikroişlemci kontrollü olacak ve gerçek zaman saati ile çalışacaktır. Kontrol ünitesi üzerinde 8x21 karakter alfanümerik LCD gösterge olacaktır. Bu gösterge üzerinden sistemin programlanması, alarm ve arıza bilgileri izlenebilecektir.
Ayrıca sistemin çalışma durumunu göstermek üzere Normal, Alarm, Durum, Arıza ve Test/Program durumu için LED'ler bulunacaktır.
Kontrol ünitesi üzerinde Reset, Alarm Susturma, Arıza Susturma, Genel Alarm, Alarm/Arıza Teyit butonları bulunacaktır.
Kontrol ünitesi geçmişe dönük alarm, arıza ve bakımla ilgili ayrı ayrı olmak üzere 600'er olayı belleğinde saklayabilecektir.
Printer bağlantısı için RS-232C portuna sahip olacaktır.
Yangın kontrol panelleri ve izleme üniteleri ile bilgi alışverişinin yapılacağı RS-485 portuna sahip olacaktır.
Silinemeyen EEPROM hafızaya sahip olacaktır.
Kullanıcıya kolaylık sağlayabilen ve sahada programlanabilir bir yapıya sahip olacaktır.
Bir çevrim hattına 125 dedektör, 125 giriş/çıkış modülü olmak üzere toplam 250 elektronik adreslenebilir cihaz bağlanabilecektir.
Çevrim hattı B sınıfı olan yangın ihbar tesisatında "T" bağlantıya izin verecektir. Blendajlı ve bükümlü gibi özel bir kabloya ihtiyaç duymayacaktır.
Her çevrim kontrol modülü bağımsız çalışabilecektir. Biri ve birkaçının arızalanması sistem içindeki diğer çevrim kontrol modüllerini etkilemeyecektir.
Çevrim kontrol modülü kendisine bağlı olan bütün dedektör ve giriş/çıkış modüllerinin yerini elektriksel olarak belirleyecektir. Böylelikle laptop veya PC ekranında dedektör ve modüllerin elektriksel haritasını birbirleri ile olan elektriksel bağlantı yolları ile birlikte gösterecektir.
Besleme ve Akü Şarj Ünitesi; Yangın alarm kontrol paneli 220VAC 50Hz şehir şebekesi ile çalışacak ve 24VDC gerilim regülasyonu ile kontrol ünitelerini ve yangın alarm sistemindeki diğer saha cihazlarını yedekte bekleyen bakım gerektirmeyen sızdırmaz tip aküler üzerinden besleyecektir.Aynı zamanda yedekte bekleyen aküleride sürekli şarj durumunda tutacak ve elektrik kesilmesi durumunda aküleri otomatik olarak devreye sokarak kesintisiz olarak sistemin çalışmasını sağlayacaktır.
Sistemin tasarımı sırasında ihtiyaç duyulması durumunda besleme ve akü şarj ünitesine takviye olabilecek yardımcı besleme ve güç kaynakları ilave edilebilecektir. Böylelikle kontrol paneli elektrik kesilmesi durumunda tüm faaliyetlerini normalde 24 saat, alarm durumunda ise 20 dakika süreyle yerine getirebilecek kapasitede aküler ile teçhizatlandırılacaktır. Besleme ve akü şarj ünitesinden toprak kaçağını izleyebilmek mümkün olacaktır.
Sıva üstü montaj kutusu çeşitli standart boyutlara sahip olup boyutu yangın alarm kontrol paneli bünyesinde bulunan çevrim modülleri besleme ve güç kaynağı ünitelerinin sayısına göre belirlenecektir.
Duvara monte edilebilecek ve 2mm'lik ağır yüke dayanabilir çelikten imal edilmiş olacaktır.
Modüler şasiler vasıtası ile kontrol paneli içinde kullanılan tüm ünitelerin montajı kolaylıkla yapılabilecektir.
Ön kapısında kilitlenebilir anahtarı olacaktır.
Kontrol ünitelerinin göstergelerini dışardan görebilmek için ön kapağında LEXAN malzemeden yapılmış bir penceresi olacaktır.
Yüksek frekanslı elektriksel gürültüye karşı korumalı olacaktır.
Panelin içindeki hava sirkülasyonunu sağlayabilmek için ön kapağında havalandırma ızgarası olacaktır.
