baz direnci hesaplamarı biraz dikkat ve bilgi ister ama genel olarak ohm kanunu çoğu durumda size yeterli gelecektir.
bize bir resim veya şekil vermediğinizden devre şeklini bilmiyoruz, çoğunlukla kullanılan npn tipli ve ortak emetörlü devrede transistörün tetiklenmesi için gerekli baz direncini bulmaya çalıştığınızı varsayıyorum (bu yapıda emetör şaseye bağlıdır, baz örneğin bir PIC portundan 5V'luk tetikleme alır ve kollektörüyle +besleme arasında bağlı bir yükü, örneğin bir röleyi çektirir vb).
öncelikle tanımları iyi yapmak gerekir.
Rb: baz direnci,
Ub:baz direnci üzerinde düşecek gerilim,
Ib:baz direncinden geçecek akım
dersek, ohm kanunundan kısaca şöyle yazabiliriz:
Rb=Ub/Ib
peki Ub nedir, kaçtır? 5V mu burada? hayır, devreyi görmeseniz de kafanızda canlandırırsanız porttan çıktıktan sonra şaseye varana kadar akım yolunun dirençten geçmek dışında bir de transistörün baz-emetör jonksiyonuna uğradığını görürsünüz. işte orada 0.7 volt kadar daha gerilim düşümü olur.
geriye ne kaldı? : baz akımı. (başka bir eleman örneğin şaseye giden bir direnç daha olmadığından buna baz direnci akımı da diyebilirsiniz)
baz akımı, transistörüne ve onun yüküne göre değişkenlik gösterir. tam denklemi:
Ib=Ic/hfe
Ic=kollektörden akacak akım
hfe=transistörün kataloğundan bulunacak veya ölçülecek bir akım kazancı sabiti'dir.
hfe, bir BC337 için 300 olabileceği gibi bir BDxxx transistöründe 20 bile olabilir.
neyse, bir örnek verelim: hfe:100 olsun, yükünüz de 500mA istesin ve tetiklemeniz 5V. hadi bakalım Rb=?
önce Ib=Ic/hfe=500/100=5mA bulunur.
Ub=5-0.7=4.3V ise buradan da Rb:
Rb=4.3/0.005=860 ohm çıkar
(en yakın değer 820 veya 910 ohm'dur-E12 standardında)