Denemek sorun değil ben teorik olarak bu nasıl oluyor onun peşindeyim. Yani toprakla bağlantısı olmadığı halde devresini nereden tamamlayıp çarpıyor. Yokmu bunun teorik açıklamasını bilen ?
Sent from my GT-I8190 using KontrolKalemi.Com Forumu mobile app
Çok güzel bir soru sormuşsunuz,forumda birçok kere yazılıp cevaplanmaya da çalışıldı,ben hepsini birleştirip derleyerek genel şekliyle,teorik ve kendi deneylerimi de içine katarak bu sorunuzu cevaplandırmaya çalışayım isterseniz.
Elektrik yüklü ve topraklanmamış olan tüm elektrik kaynakları (Statik veya normal elektrik) toprağa (Sıfır düzeyine) göre elektrik geçiş potansiyeline de sahiptir.Ama burada çarpılmanın şiddetli veya hafif,zararsız olması gibi 2 durum ortaya çıkıyor.Bir uç direk toprakla irtibatlanmışsa,bu durumda da çarpılmalar daha şiddetli ve ölümcül de oluyor.İzolasyon trafolarının bu nedenle bir uçları topraksız ve 2 ucu faz çıkışı olan,ayni monofaze jeneratör veya ups çıkışının iki ucunun da topraksız olan şekli gibidirler.Bunun mantıki veya teorik açıklaması oldukça basittir.
Normal şebeke elektriği faz ve nötr şeklinde bir ucu topraklı olarak (3 fazlı trafonun topraklanmış yıldız noktası) ve topraklanmamış faz ucu şeklinde evimize gelir.Burada faza temasımızda faz en yakın yerden devresini tamamlamak için nötürü arayacaktır.Nötür de toprağın içinde gizlidir,yani zaten trafo merkezlerinde,santral çıkışında bir ucunu toprağa verildiğinden,sadece yerdeki toprak veya bina içindeki beton zemin (Temel topraklama ile topraktan kendi içine bu nötürü alır) şebeke elektriğinde,çarpılmaya karşı çok daha tehlikeli ve öldürücü risktedir.
İzolasyon trafosunun,monofaze jeneratör ve upslerin boşta kalan uçlarından birine dokunduğumuzda ise,her ki faz ucu devresini tamamlamak için nötr aramaz,çünkü nötr yerde değildir.Ancak elektrikle yüklü her iki ucunda da saniyede 50 hz. frekansta (Döngü ile) + ve kutuplar oluşmaktadır.Bu yükler karşıt elektrik yükü olduklarında + ve yüklerin biribirini çekip nötr hale getirebilmesi nedeniyle,temas eden yüzeylerden (İnsanın yere basan ayakları,büyük kütleli ve iletken eşyalar,vb.) belirli bir şiddette akmak isterler.Ancak burada bu yüklerin akım akma miktarı (Amper) ,topraklanmış ve nötürünü arayan fazın,toprağa göre tam 220 volt ac. fark göstermesindeki oranında da değildir.Sebebi ise,siz kendiniz de ölçüp denerseniz mutlaka göreceksiniz,bu topraklanmamış olanları birer uçlarının,toprak hattına göre potansiyel farkı 0 volt ac.dir.Ama,bir elinizde kontrol kalemiyle dokunduğunuzda metal nesnenin yerle temasından,bir toprak yüzeyi alıyorsa kontrol kalemi bir miktar kadar da yanacaktır.Yanması da jeneratörün uçlarında hazır bekleyen + ve yüklerin,topraklanmış
Suni bir yüzeye göç etmeye çalışması nedeniyle,çok düşük amperde bile yanan neon lambayı yakmasıdır.Toprak hattına göre avometre ile ac. voltaj ölçümünde sürekli 0 volt okursunuz.
Geçen akımların az olması,çarpıcı,öldürücü olması da,ohm. kanununa göre,I=V/R formülü ile teorik olarak açıklanabilir.Topraklanmamış olanda toprakla faz arası 0 volt idi,direnç R dersek,I=0/R I=0 amper teorik olarak çıkar.O zaman kontrol akleminin 2 faz ucuyla yanmasını nasıl açıklarız? Kontrol akleminden çok düşük oranda geçen,vücudumuza zarar vermeyecek riskte geçebilen (Risk > 30 mA) + ve zıt elektrik yükleridir.
Topraklanmış şebeke elektriğini de bu formüle koyalım.Burada V=220 volt ac.,zaten toprağa (Normal,iyi yapılan bir toprak hattına göre) her zaman vardı ve bunu da zaten ölçmüştük.
Geçen akım I=220/R olur,yani 0 hiçbir zaman da olmaz.0 olması için alttaki Rnin sonsuz olması,hiçbir değer göstermemesi de gerekir.Bu da hiçbir fiziki temasın olmadığı bir şart anlamına gelecektir bizim için ve suni topraklama yüzeyi oluşturacak diğer metal,iletken olan eşya yüzeyleri için.Max. Inın geçmesi,Rnin küçük omaj değerine bağlıdır.Yani bizim yerle temas eden ayağımız,kolumuz,elimizin temas yüzeyine,basıncına,yaşlık-kuruluğuna,iletken metal yüzeylerin yüzey alanına,arada kullanılan yalıtkanların iletkenlik oranına,basınç oranına (Ağırlık) vb. pek çok etmene de direk bağlıdır.
Örneğin R= 7333.33 ohm. olduğunda I=220/7333.33 I=0.030 A yani çarpma-öldürme riski olabilen 30 mA akım şiddeti de geçmiş olur.R= 0.1 ohm. olduğunda,I=220/0.1 I=2200 amper geçer ki,bu şu da demektir:Topraklama direnci 0.1 ohm ölçülen bir evin toprak hattının,direk 220 volt ac.nin,direk faz ucu ile olan bir kısa devresinde bu şiddetteki bir akımın( Amperin) bu tesisattan geçecek olması da demektir.Kolay gelsin.