Kaçak Akım Koruma Şalteri Anma Akımı Seçimi

[kocamanusta]

Diğeri de 19000TL, sen de var mı üstadım bu cihazlar?

yok. fakat meger, kaçak akım penseampermetresi ve basit bi rcd test cihazı ayrı ayrı alınarak maliyet oldukça düşürülebilir.

 

[yigitsdr]

yok. fakat meger, kaçak akım penseampermetresi ve basit bi rcd test cihazı ayrı ayrı alınarak maliyet oldukça düşürülebilir.

Düşüremezsin üstadım, merdivenaltı ölçü aleti ile yapılmaz bahsettiğin işler. 220V'u 210V ölçersin, 100R direnci 120 ölçersin, abuk subuk ölçüm sonuçlarıyla işi eline yüzüne bulaştırırsın.

Şunu tekrar edeyim, konu biraz dağıldı; Konu tesisatta yapılabilecek ölçümlerle ilgili değil. KAKŞ Anma Akımı Seçimi ile ilgili. Bu başlık altında anlatılan konu şudur: Ülkemizde KAKŞ Anma Akımı Seçimi yanlış yapılmaktadır. Bu seçim, tesisatlarda ekstra KAKŞ sorunlarına yol açmaktadır. Bunun ortadan kaldırılması için tercihlerin düzeltilmesi gerektiğini anlatmaya çalışıyoruz.

Yoksa KAKŞ Açma sorunları sizin saydığınızdan çok daha fazla ve karmaşık denilebilecek sebeplerle olmaktadır. Şebeke kaynaklı açma olayları vardır. Bunların çözümleri ayrı bir başlık olabilir.

Kaçak Akım arıza arama metodlarını ayrı bir başlık altında inceleyebiliriz.


Üstadım siz, KAKŞ Anma Akımı seçimi ile ilgili ne düşünüyorsunuz?

 

[kocamanusta]

kakr'nin nominal akımı en az kendinden bi önceki kesicinin nominal akımıyla aynı olmalı. bu durumda kakr'nin de korunmaya muhtaç olduğu kabul etmek zorunda kalıyoruz. benim açımdan kendin önceki kesiciden bi üst nominal akımda kakr seçimi yapılmasının bi sakıncası yok. fakat bu koruma elemanlarını üreten şirketlerin ''en az'' kriteri piyasayla birleşince şu soru soruluyor, bi üstü ile aynı nominal akıma sahip kakr arasındaki fiyat farkı var mı? varsa, ucuzuyla devam edilir, ediliyor.

kakr'nin nominal akımına yaklaştıkça istemsiz açma yaptığı dair kaynak göstermeniz ve varsa sahada yaptınız testler, ölçümler, karşılaştırmalar konuya zenginlik katacaktır.

ikna için isbat şart.

 

[yigitsdr]

kakr'nin nominal akımı en az kendinden bi önceki kesicinin nominal akımıyla aynı olmalı. bu durumda kakr'nin de korunmaya muhtaç olduğu kabul etmek zorunda kalıyoruz. benim açımdan kendin önceki kesiciden bi üst nominal akımda kakr seçimi yapılmasının bi sakıncası yok. fakat bu koruma elemanlarını üreten şirketlerin ''en az'' kriteri piyasayla birleşince şu soru soruluyor, bi üstü ile aynı nominal akıma sahip kakr arasındaki fiyat farkı var mı? varsa, ucuzuyla devam edilir, ediliyor.

kakr'nin nominal akımına yaklaştıkça istemsiz açma yaptığı dair kaynak göstermeniz ve varsa sahada yaptınız testler, ölçümler, karşılaştırmalar konuya zenginlik katacaktır.

ikna için isbat şart.

Konu ilk yazıda ispatı ile anlatıldı, aynı şeyleri tekrar söylemeye gerek var mı bilmiyorum. Alt ve Üst Devre Sigortaları arasında Seçicilik sorunu yaptığı kanun gibi ortada duruyor. Çünkü, herhangi bir gecikme fonksiyonu yok; bunun başka ispat şekli var mıdır?

Ürünün In değeri üzerinde yazıyor zaten. Örneğin diyor ki: Un 230V, F 50Hz, In 40A, siz bu değerlerden ne anlıyorsunuz? Yani, bu değerlerin belirtilmesindeki maksat sizce nedir? Bunu bir tartışalım.

Bütün şalt malzemeleri ancak ve ancak, tasarım değerleri altında düzgün çalışabilir, bu değerlerin dışına çıkıldığında doğru çalışmayı garanti edemez! Bir cihazı, tasarım değerlerinin dışına çıkarıp ondan düzgün çalışmasını bekleyemezsiniz. Dolayısıyla In'nın üzerine çıkan KAKŞ'nin düzgün çalışmayacağını söylemek için hiçbir ispata gerek yoktur.

Yüksek Akım geçişi durumunda KAKŞ'nin açma yapabildiği, tecrübeyle aktarılan bilgidir. Bu, konuyu destekleyici olarak söylenmiştir. Esas gündem, KAKŞ In seçiminin yanlış olduğudur. Onun ispatı ilk yazıda mevcuttur. KAKŞ In'nın seçimi, kendinden önceki ve sonraki Sigortalar arasındaki Seçiciliği bozmamalıdır. KAKŞ In, tesisatta Amperometrik uyum göstermek zorunda değildir. Tek bir fonksiyonu vardır, o da, Artık Akımları denetleme işlevidir. Artık Akımları denetlerken, tesisatın kararlılığını zayıflatarak, bulunduğu pozisyonda izin verilen In toleranslarının geçişini engellemesi veya tehlike yaratması teknik açıdan ne kadar doğrudur bunu bir düşünüp değerlendirin. Fakat, Toroid veya Tersiyer Sargı üzerinde In'nın üzerindeki Akımlarda meydana gelen Manyetik veya Termik etkileri, grafik veya rapor haline getirebileceğim bir Laboratuvarım yok, o yüzden kusuruma bakmayın.

Bütün bunlara ilave olarak şunu söyleyebilirim; In üzerine çıkan KAKŞ'nin düzgün çalışacağını ispat edebilir misiniz?

Yazılanlar kişilere karşı değil, topluluğa yöneliktir, yanlış anlaşılma olmasın. O yüzden herhangi bir kişiselleştirme algılanmasın.

Güncelleme:

İlk yazıda anlatılanlar yük altında çalışan bir röle için verilen örneklerdi. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi bakımından birkaç detay aktarayım. KAKŞ'nin elbette toleransı vardır. Fakat B veya C Tipi bir Sigortaya göre Alt devrelerden gelebilecek toplam toleransları telafi edebilecek düzeyde değildir. "Tolerans yoktur" denilirken anlatılmak istenen budur. Yoksa birçok Şalt ürünlerinde olduğu gibi KAKŞ'nin de 10kA'e varan anlık Kısa-Devre dayanımları vardır. Yanlış anlaşılmaya müsait bir açıklama olduğundan daha anlaşılabilir bir örnek verilebilir.

Tolerans konusuyla ilgili şöyle bir soru sorulabilir;

Soru: Madem KAKŞ'lerinde hiçbir tolerans yok, o zaman KAKŞ'nin tutmaması lazım, Alt Pano'da Dalgıç Pompa devreye girip çıkıyor ve KAKŞ sorunsuz çalışıyor. Fakat röle 40A, o zaman 41A olunca atması veya çalışmaması lazım.

Cevap: Örneğin; Ana Kesicisi C40A bir Pano'da 40A bir KAKŞ var. Devreden geçen Akım 35A, bu sırada devreye girebilecek 10A bir Dalgıç Pompa'nın 6 kat Demeraj Akımı çekeceğini varsayarsak; o an devreden 95A Akım geçecektir. KAKŞ belki buraya kadar telafi edebilir?

Ana Kesici C Tipi olduğundan yaklaşık 400A tolerans kabiliyeti var. Bunun yanında C Tipi Kesicinin Akım-Zaman Tablosu'nun I1 kesişmesinde t≥1h ve 1,13XIn toleransı vardır. Bu da C40'ın Demeraj Akımı'ndan sonra devreden geçecek olan 45A Akıma t≥1h süresi boyunca izin vereceği anlamına gelir. Halbu ki 45A KAKŞ In üzerindedir.

C Tipi Sigorta'nın izin verdiği bu süre KAKŞ'nin In üzerinde kaldığı için tesisat sağlıklı çalışmayacaktır.

 

[körpense]

Nominal Akım degeri (In):
Kaçak akım koruma röleleri herhangi bir Termik veya Manyetik koruma yapmazlar. Ancak nominal olarak üzerinden akacak olan akıma göre seçilmelidir. Kendinden önceki devre kesicinin izin verdiği nominal akımı taşıyabilecek kapasitede seçilmelidir.

İyi de cevap soruda gizli değil mi? Kaçak akım röleleri termik ya da manyetik koruma yapmadığı için, aşırı akımda ya da kısa devrede açma yapmazlar. Yani siz 40A sigortaya 25A KAKR takarsanız, herhangi aşırı akım ya da kısa devrede Sigorta atmazsa kaçak akım rölesi zaten yanıyor. Adamların en az sigortanın In değeri kadar ya da daha üstünde kullanın deme sebepleri bu. 25A sigorta, eğrisine göre 25 amperin üzerindeki değerleri belli sürelerde tolere ettiği için, burada 40A kaçak kullanmak, devreyi değil de Kaçak akım rölesinin kendisini koruyacaktır zaten. Kaçak akım rölelerinin hangi eğrilerde açma yaptıklarıyla alakalı bir döküman bulamazsınız bile. Piyasada sigorta+kaçak akım kombine olanlar hariç.

 

[yigitsdr]

"Termik ve Manyetik durumlarda KAKŞ genellikle hatalı açma yapar" söylemi bana aittir. Tabii bunu tecrübe ile aktarıyorum. Sebebi de şudur; algı genellikle, KAKŞ'inden yüksek Akım geçişinde KAKŞ'nin bozulacağı yönündedir. Zaman ve Akım miktarına bağlı olarak KAKŞ, Artık Akımların ve diğer parazitlerin de etkisi ile açma yapabiliyor. Elbette bu da benim tecrübeye dayanarak yaptığım bir yorum. Yani elimde herhangi bir argüman yok.

Esas dikkat çekmek istediğim ve tartışmaya açtığım mesele, bugüne kadar yapılan ve yapılmakta olan uygulamalarda, KAKŞ seçiminin kendinden önceki Kesici ile aynı oranda seçilmesidir. Ben, bunun teknik bir hata olduğunu savunuyorum, aynı şekilde karşı itirazlar var. Fakat itiraz edenler herhangi bir yorum yapmıyor.

Örneğin; MCB Akım Zaman Tablosu'nda I1 ve I2 kesişmeleri arasındaki sürelerde ki kritik süreler, bu süreler arasında geçecek olan In Akımı artışının süresini hesaplamak ayrı bir konu. KAKŞ, bu kritik süreler boyunca In üzerinde bir Akım geçişine maruz kalacaktır.

Aslında anlatılan şey çok basit bir mesele. Fakat benimde anlatımla ilgili eksiklerim olabiliyor.

İtirazlar KAKŞ'nin yüksek In'ında seçilmesinin yanlış olduğu yönündedir, bu sebeple tartışma sürüyor ama katılım çok az.

 

[kocamanusta]

eaton, kaçak akımla ilgili dökumanının 9. sayfasında sizin argümanlarınıza benzer doneler kullanmış. yani rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımına eşit olursa sıkıntı yaratır diyor ve devamındaki tablo 2'yle de ters köşe yapıyor. eğer eaton'a ait rcbb kullanacaksam bu dökümanı kesinlikle dikkate alırım.

legrand'da kaçak akımla ilgili dökümanının 18. sayfasında, rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımıyla aynı olması sıkıntı olmaz ben o işi halletim diyor. eğer legrand'a ait rcbb kullacaksam bu dökümanı da kesinlikle dikkate alırım.

uygulamada ise yönetmeliğe tabi olurum.

örneğin; bir eaton, bir legrand, bir de ABB'ye ait 16A kakr'ı 12-13-14-15 ve 16A'le yükleyip şu, şu kadar dakikada, şu, şu kadar saatte istemsiz açma yaptı diyerek rakamların konuştuğu bi karşılaştırma yapabilseydiniz şahane olurdu. bunun için laboratuvar gerekliyse diyecek bi lafım yok. elbette kakr'ın nominal akımına yaklaştıkça istemsiz açmalar yaptığına dair tecrübenizi önemsiyorum ama bu bağlamda dikkate değer bulmuyorum.

devre elemanları herhangi bi sebeble nominal akımlarının üstünde yüklenirse kablolar da, otomatik Sigorta da, kakr da yıpranır. zaten kurgu da nominal akımlarının altında çalışacak şekilde yapılır. aşırı yüklenmelerin de devamlılık arzetmediği için tolere edilebildiği kanısındayım.

 

[yigitsdr]

eaton, kaçak akımla ilgili dökumanının 9. sayfasında sizin argümanlarınıza benzer doneler kullanmış. yani rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımına eşit olursa sıkıntı yaratır diyor ve devamındaki tablo 2'yle de ters köşe yapıyor. eğer eaton'a ait rcbb kullanacaksam bu dökümanı kesinlikle dikkate alırım.

legrand'da kaçak akımla ilgili dökümanının 18. sayfasında, rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımıyla aynı olması sıkıntı olmaz ben o işi halletim diyor. eğer legrand'a ait rcbb kullacaksam bu dökümanı da kesinlikle dikkate alırım.

1) uygulamada ise yönetmeliğe tabi olurum.

2) örneğin; bir eaton, bir legrand, bir de ABB'ye ait 16A kakr'ı 12-13-14-15 ve 16A'le yükleyip şu, şu kadar dakikada, şu, şu kadar saatte istemsiz açma yaptı diyerek rakamların konuştuğu bi karşılaştırma yapabilseydiniz şahane olurdu. bunun için laboratuvar gerekliyse diyecek bi lafım yok. elbette kakr'ın nominal akımına yaklaştıkça istemsiz açmalar yaptığına dair tecrübenizi önemsiyorum ama bu bağlamda dikkate değer bulmuyorum.

devre elemanları herhangi bi sebeble nominal akımlarının üstünde yüklenirse kablolar da, otomatik Sigorta da, kakr da yıpranır. zaten kurgu da nominal akımlarının altında çalışacak şekilde yapılır. aşırı yüklenmelerin de devamlılık arzetmediği için tolere edilebildiği kanısındayım.

1) uygulamada ise yönetmeliğe tabi olurum.

2) örneğin; bir eaton, bir legrand, bir de abb'ye ait 16A kakr'ı 12-13-14-15 ve 16A'le yükleyip şu, şu kadar dakikada, şu, şu kadar saatte istemsiz açma yaptı diyerek rakamların konuştuğu bi karşılaştırma yapabilseydiniz şahane olurdu. bunun için laboratuvar gerekliyse diyecek bi lafım yok

1) Yönetmelik KAKŞ In ile ilgili ne diyormuş, paylaşabilir misiniz?

2) Siz evde Pense Ampermetre ile bilim yapabilirsiniz, benim de buna itirazım yok. İnsan bazı konuları atlayınca böyle yorumlar çıkabiliyor. Elektrik Akımı'nın bileşenleri olan Gerilim, Akım, Frekans ve bunların Zaman bağlı değişebilen etkileri olan Harmonikler, Direnç, Kapasite, Isı, Değişen Manyetik Alan, Frekans Değişimleri, İndüksiyon ve kullanılan cihazların Akım-Frekans-Kapasite-İndüksiyon karakterleri ve bunların her birinin etkilerinin ayrı ayrı incelenmesi, bağlı bulunun Trafo sinyallerinin takip edilip Alıcılarla Akım-Frekans-Gerilim-Kapasite-İndüksiyon vs vs gibi ilişkilerini siz evde Pense Ampermetre ile yapabilirsiniz. Eminim siz, bütün bu ilişki ağının KAKŞ Güç kabloları, Toroid, Tersiyer Sargı ve Bobin üzerindeki etkilerini yine Pense Ampermetre ile yapıp rapor haline getirerek bize grafikler sunabilirsiniz.

Bir de bahsettiğiniz dökümanlardaki ilgili kısımları paylaşırsanız yorumunuz daha anlaşılır olur.

KAKŞ'nin, MCB Akım Zaman Tablosu I0 ve I2 kritik kesişme sürelerinde In'nın üzerinde Akıma maruz kalmasını siz doğru mu buluyorsunuz?

Bahsettiğiniz Yönetmelik Maddesini ısrarla bekliyorum.

Ayrıca şunu da merak ediyor ve samimi bir cevap bekliyorum, "ELEKTRİK TESİSLERİ GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ ve UYGULAMA ESASLARI"nı kaç defa açıp okudunuz? Yönetmelik maddesinden bahsettiğiniz için soruyorum.

zaten kurgu da nominal akımlarının altında çalışacak şekilde yapılır. aşırı yüklenmelerin de devamlılık arzetmediği için tolere edilebildiği kanısındayım.

O zaman buna göre 40A bir KAKŞ'nden, I0 ile I2 keşismesinin farklı zaman dilimleri arasında, KAKŞ'nden ne kadar süre ne kadar Akım geçeceğini yorumlayabilir misiniz? Bunun KAKŞ üzerinde sorun yaratmayacağına dair bir döküman var mıdır elinizde?
Ayrıca konumuz tesisatta kabloların kesitinin nasıl olacağı değil. Sigorta ve KAKŞ konfigürasyonu. Kablolama tartışması yapılmıyor dikkatinizi çekerim.

-Otomatik Sigorta Akım Zaman Karakteristikleri-
Kaynak: Federal Elektrik​

devre elemanları herhangi bi sebeble nominal akımlarının üstünde yüklenirse kablolar da, otomatik sigorta da, kakr da yıpranır. zaten kurgu da nominal akımlarının altında çalışacak şekilde yapılır. aşırı yüklenmelerin de devamlılık arzetmediği için tolere edilebildiği kanısındayım.

Altı çizili iki ifade var, hangisine inanalım? Hem tolerans edebilir diyorsunuz hem de tolerans edemez yıpranırlar diyorsunuz!

MCB'nin In üzerinde yüklendiğinde yıprandığını hangi tabloya bakarak söylediniz?

Eğer tehlike yaratacak veya çalışmanın devamlılığına olumsuz etki edecek bir durum varsa Tolerans değerleri niçin belirleniyor? Tolerans değerleri In üzerindeki yüklenmelerin telafi edilebildiği anlamına gelmiyor mu?

eaton, kaçak akımla ilgili dökumanının 9. sayfasında sizin argümanlarınıza benzer doneler kullanmış. yani rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımına eşit olursa sıkıntı yaratır diyor ve devamındaki tablo 2'yle de ters köşe yapıyor. eğer eaton'a ait rcbb kullanacaksam bu dökümanı kesinlikle dikkate alırım.

legrand'da kaçak akımla ilgili dökümanının 18. sayfasında, rcbb'nin nominal akımı kendinden önceki sigortanın nominal akımıyla aynı olması sıkıntı olmaz ben o işi halletim diyor. eğer legrand'a ait rcbb kullacaksam bu dökümanı da kesinlikle dikkate alırım.

uygulamada ise yönetmeliğe tabi olurum.

örneğin; bir eaton, bir legrand, bir de abb'ye ait 16A kakr'ı 12-13-14-15 ve 16A'le yükleyip şu, şu kadar dakikada, şu, şu kadar saatte istemsiz açma yaptı diyerek rakamların konuştuğu bi karşılaştırma yapabilseydiniz şahane olurdu. bunun için laboratuvar gerekliyse diyecek bi lafım yok. elbette kakr'ın nominal akımına yaklaştıkça istemsiz açmalar yaptığına dair tecrübenizi önemsiyorum ama bu bağlamda dikkate değer bulmuyorum.

devre elemanları herhangi bi sebeble nominal akımlarının üstünde yüklenirse kablolar da, otomatik sigorta da, kakr da yıpranır. zaten kurgu da nominal akımlarının altında çalışacak şekilde yapılır. aşırı yüklenmelerin de devamlılık arzetmediği için tolere edilebildiği kanısındayım.

Üstadım, yazılanlar biraz daha dikkatli okunursa birbirimizi daha iyi anlayacağımızı umuyorum.

 

[kocamanusta]

bakın yönetmelik çok açık olmayabilir, yeterli de olmayalabilir. bu forumda da ara ara dillendirildiğni hatırlıyorum. sonuçta uygulanan bi teamül var. dolayısıyla hiç yapılmaması gerekenler var. ve işler sarpa sardığında selektivite ve topraklama ilgili bölümün şifreleri çözülerek karşına konuyor.

tekrar edeyim kakr'ın nominal akımı kendinden önceki koruma elemanı nominal akımının bi üstü tercih edilebilir. fakat üretici tarafından aksi belirtilmedikçe Sigorta ile kakr'ın nominal akımlarının eşit seçilip kullanılmasında bi sakınca görmüyorum.

uzun uzadıya bahsettiğniz şeyler eaton dökümanında anlatılmış. tablo 2'de görüldüğü üzere eaton'un ''xpole serisi'' ile yapılan uygulamada bi üst nominal akıma sahip kakr kullanırım; ''xeffect serisi'' ile yapılan uygulamada eşit nominal akımda kakr kullanırım. ev, iş yeri ile endüstriyel kullanım ayrımını dikkate almam.

söyleceklerim bitmiştir. size kolaylıklar diliyorum vesselam.

 

[yigitsdr]

bakın yönetmelik çok açık olmayabilir, yeterli de olmayalabilir. bu forumda da ara ara dillendirildiğni hatırlıyorum. sonuçta uygulanan bi teamül var. dolayısıyla hiç yapılmaması gerekenler var. ve işler sarpa sardığında selektivite ve topraklama ilgili bölümün şifreleri çözülerek karşına konuyor.

tekrar edeyim kakr'ın nominal akımı kendinden önceki koruma elemanı nominal akımının bi üstü tercih edilebilir. fakat üretici tarafından aksi belirtilmedikçe Sigorta ile kakr'ın nominal akımlarının eşit seçilip kullanılmasında bi sakınca görmüyorum.

uzun uzadıya bahsettiğniz şeyler eaton dökümanında anlatılmış. tablo 2'de görüldüğü üzere eaton'un ''xpole serisi'' ile yapılan uygulamada bi üst nominal akıma sahip kakr kullanırım; ''xeffect serisi'' ile yapılan uygulamada eşit nominal akımda kakr kullanırım. ev, iş yeri ile endüstriyel kullanım ayrımını dikkate almam.

söyleceklerim bitmiştir. size kolaylıklar diliyorum vesselam.

Eaton dosyası elimde mevcut, fakat üstün körü üzerinden geçmiştim, sizin işaret ettiğiniz alıntıdan haberim yoktu. Bunun paylaşılması iyi oldu. Lakin, Eaton'da orada diyor ki; "MCB, RCD'nin altında seçilmeli!" ve ekliyor "ben, özel bir serii ürettim, oradan seçim yaparsan böyle bir seçicilik sorunu olmuyor, birebir seçim yapabilirsin".

Ama konumuz standart ürünlere yöneliktir. Düşüncenize saygı duymakla birlikte, genel olarak ben aynı şeyi söylüyorum, "KAKŞ In yüksek olmalıdır.

Legrand'a gelince, bahsettiğiniz Im Akımı ise ona bakacak olursak Icn 10kA diyor. Yani, ortada çözülmüş olan bir konu yok.

Elinize, yüreğinize sağlık.