kompanzasyonun projelendirilmesi ve kurulması
- Konbuyu başlatan soylu80
- Başlangıç tarihi
-
- Etiketler
- kompanzasyonun kurulmasi projelendirilmesi
soylu80
Üye
- Katılım
- 28 May 2007
- Mesajlar
- 94
- Puanları
- 1
- Yaş
- 37
Kompanzasyon Nedir:
Teknik anlamda kompanzasyon kompanze etmek , dengelemek demektir. Elektrik tanımlamasında ise: sistemdeki reaktif yükleri dengelemek (güç katsayısını düzeltmek) için kurulmuş tesisi ifade eder.
sitede taradım ama bulamadım basit bir kompanzasyon hesaplama prg! şimdilik mazur görün! işinize yarıyacağını tahmin ediyorum!
KOMPANZASYONDA UZMAN ARKADAŞLARDAN KONU BAŞLIĞINA UYGUN YARDIM BEKLİYORUM!
ARŞİV BELGELER VE PRG LER VARSA YARDIMCI OLURSANIZ SEVİNİRİM!
Teknik anlamda kompanzasyon kompanze etmek , dengelemek demektir. Elektrik tanımlamasında ise: sistemdeki reaktif yükleri dengelemek (güç katsayısını düzeltmek) için kurulmuş tesisi ifade eder.
sitede taradım ama bulamadım basit bir kompanzasyon hesaplama prg! şimdilik mazur görün! işinize yarıyacağını tahmin ediyorum!
KOMPANZASYONDA UZMAN ARKADAŞLARDAN KONU BAŞLIĞINA UYGUN YARDIM BEKLİYORUM!
ARŞİV BELGELER VE PRG LER VARSA YARDIMCI OLURSANIZ SEVİNİRİM!
Moderatör tarafında düzenlendi:
soylu80
Üye
- Katılım
- 28 May 2007
- Mesajlar
- 94
- Puanları
- 1
- Yaş
- 37
TESİSLERDE REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU
Günümüzde bütün Dünya memleketleri, yeryüzü ve yer altı enerji kaynaklarının en ekonomik şekilde harcama yollarını ararken, kurulmuş olan enerji kaynaklarının da en verimli kullanılması temine çalışmaktadır.
Elektrik enerjisinin, asrımızın en yaygın kaynaklarından biri olarak üretildiği, santralden en küçük alıcıya kadar dağıtımında en az kayıpla taşımanın yolları ve hesapları yapılmaktadır.
Dünyamızda elektrik enerjisine ihtiyacın her geçen gün biraz daha artması, enerji üretiminin gittikçe pahalılaşması, taşınan enerjinin de kaliteli, ucuz ve hakiki iş gören aktif enerji olmasını daha zorunlu kılmaktadır.
Bilindiği gibi; şebekeye bağlı bir alıcı, eğer bir motor, bir transformatör, bir floresant lamba ise, bunlar manyetik alanlarının temini için bağlı oldukları şebekeden bir reaktif akım çekerler.
İşte; santralde üretilen bir enerji, aktif ve reaktif akım adı altında en küçük alıcıya kadar beraberce akmakta, iş yapmayan, sadece motorda magnetik alan doğurmaya yarayan reaktif akım, havai hatta, trafoda, tablo, şalterler ve kabloda lüzumsuz yere kayıplara sebebiyet vermektedir.
Bu kayıplar yok edilirse, şüphesiz trafo daha fazla motoru besleyebilecek bir kapasiteye sahip olacak, keza disjonktör lüzumsuz yere büyük seçilmeyecek, kablo ise daha küçük kesitte seçilebilecektir.
Daha az yatırımla motora enerji verme yanında, uygulanan tarifeler yönünden, her ay daha az elektrik enerjisi ödemesi yapılacaktır.
Görüldüğü veçhile, daha ilk bakışta reaktif akımının santralden alıcıya kadar taşınması, büyük ekonomik kayıp görünmektedir.Genellikle enerji dağıtım şebekelerinde lüzumsuz yere taşınan bu enerji, taşınan aktif enerjinin % 75-100 arasında tespit edilmektedir.
İşte bu reaktif enerjinin santral yerine, motora en yakın bir mahalden gerek kondansatör tesisleri, gerekse senkron döner makineler tarafından temin edilmesiyle, santralden motora kadar mevcut bütün tesisler bu reaktif akımın taşınmasından, yükünden arınmış olacaktır.
Iw = IAktif
Ib = IReaktif
I1 = Zahiri akım
I1 cos? = Aktif akım
I1 sin? = Reaktif akım
Santralden motora kadar bütün hatlar, tesisler:
I cos?+ I sin? = I aktif + I reaktif
Akımının toplamı ile yüklenmekte, motor ise ancak:
P =U.I.Cos?
Aktif enerjiyi almaktadır.
Reaktif güç kompanzasyonu, çeşitli memleketlerde ayrı ayrı ele alınmış, Almanya’da; orta gerilim kondansatörlerine karşı 4 kat daha fazla alçak gerilim kondansatörleri yapılmışken, Japonya’da; yine1963 yıllarında bunun tamamen tersi ve keza Amerika’da da orta gerilim kondansatörlerine önem verilmiştir.
Bu değişik düşünce ve uygulamaya sebep olarak, şebeke sistemlerinin farklılıkları yanında, santraların endüstri ve alıcılara olan yakınlığı ve enerji satan teşkilatların tarifeleri ile tüketicilerin mecbur tutulduğu şartlarda söylenebilir.
KOMPANZASYON TESİSLERİNİN ÇEŞİTLERİ
1) Bireysel Kompanzasyon
Alıcıların tek tek kompanze edilmesi bu şekilde her motor, her lamba veya transformatör kendine paralel bağlı belli güçte kondansatörlerle tek tek kompanze edilir.
Avantajları
Kondansatörler her alıcı ile beraber devreye girip çıktığından ayrı bir açıcı cihaza, ayrı bir sigorta veya deşarj direncine lüzum yoktur.Büyük motorların devreye girip çıkmalarında gerilim salınması küçük mertebelerde kalır.Motora bağlı kondansatörün uygun seçilmesi icap eder.Motor devreden çıktığında aşırı kompanzasyon, motorların kendi kendine ikazlanmasına sebep olabilir. Motorlar genellikle asenkron sincap kafeslidir.Lüzumlu kondansatör gücü
Oc (kVAr)=0,9.Io (A) UN(V).10-3
Io Motorun boşta çalışma akımım olup bu akımdan dolayı çekilen reaktif güç motorun bütün yüklenmeleri için konstant alınabilir.(Yol verme hariç)
2) Grup Kompanzasyonu
Beraber ve aynı kontaktör veya şalter üzerinden devreye girip çıkan motor, lamba ve transfor- matörler müşterek kompanze edilebilir.Sigorta ve deşarj dirençlerine ihtiyaç yoktur.
Eğer bir grupta her motor ayrı ayrı kontaktörle devreye sokulup çıkarılıyorsa kondansatörleri de yine ayrı kontaktörlerle fakat motor kontaklarıyla paralel girebilecek şekilde bağlamak icap e-der.Bu durumda ayrı sigortalara ve deşarj dirençlerine ihtiyaç vardır.
3) Merkezi Kompanzasyon
Tabloya bağlı çok sayıda motor veya indüktif yük çeken alıcı bulunuyor ve bunlar belli belirsiz zamanlarda devreye girip çıkıyorlarsa çekilen yük durumuna göre ayarlı bir kompanzasyon böyle bir sistemle yerine getirilebilir.El ve otomatik çalışma durumları daima düzgün bir cos? seviyesini tutmaya çalışır.Kademeli olarak kondansatör devreye sokup çıkarma az salınımla gerilim darbeleri yaratır.Projelendirilmesi ve hesaplanmaları kolaydır.Mevcut tesislere bağlanması problemsiz olup çok az zamanda montaj ve işletmeye alma mümkündür.Tek veya paralel çalışan transformatörleri de toplama akım trafoları üzerinden kompanze etmek mümkündür.Kullanılan elektronik reglerin hassasiyet sınırı ve çalışacağı endüktif veya kapasitif bölgenin potansiyometrelerle hariçten ayarlanabilmeleri her tesise uygun bir kompanzasyon tesimetrelerle hariçten ayarlanabilmeleri her tesise uygun bir kompanzasyon tesisinin kolayca işletmeye girmesini kolaylaştırır.
Bir tesisin hangi çeşit kompanzasyonla donatılması lazım geldiği işletmenin muhtelif zamanlar-da alınmış yüklenme eğrilerine göre seçilmelidir.
NOT ALINTIDIR!!!
KÜÇÜK BİR BİLGİLENDİRME DOSYASI! İHTİYAÇ DUYANLAR İÇİN
ŞİFERSİ: Kontrolkalemi.com*
Günümüzde bütün Dünya memleketleri, yeryüzü ve yer altı enerji kaynaklarının en ekonomik şekilde harcama yollarını ararken, kurulmuş olan enerji kaynaklarının da en verimli kullanılması temine çalışmaktadır.
Elektrik enerjisinin, asrımızın en yaygın kaynaklarından biri olarak üretildiği, santralden en küçük alıcıya kadar dağıtımında en az kayıpla taşımanın yolları ve hesapları yapılmaktadır.
Dünyamızda elektrik enerjisine ihtiyacın her geçen gün biraz daha artması, enerji üretiminin gittikçe pahalılaşması, taşınan enerjinin de kaliteli, ucuz ve hakiki iş gören aktif enerji olmasını daha zorunlu kılmaktadır.
Bilindiği gibi; şebekeye bağlı bir alıcı, eğer bir motor, bir transformatör, bir floresant lamba ise, bunlar manyetik alanlarının temini için bağlı oldukları şebekeden bir reaktif akım çekerler.
İşte; santralde üretilen bir enerji, aktif ve reaktif akım adı altında en küçük alıcıya kadar beraberce akmakta, iş yapmayan, sadece motorda magnetik alan doğurmaya yarayan reaktif akım, havai hatta, trafoda, tablo, şalterler ve kabloda lüzumsuz yere kayıplara sebebiyet vermektedir.
Bu kayıplar yok edilirse, şüphesiz trafo daha fazla motoru besleyebilecek bir kapasiteye sahip olacak, keza disjonktör lüzumsuz yere büyük seçilmeyecek, kablo ise daha küçük kesitte seçilebilecektir.
Daha az yatırımla motora enerji verme yanında, uygulanan tarifeler yönünden, her ay daha az elektrik enerjisi ödemesi yapılacaktır.
Görüldüğü veçhile, daha ilk bakışta reaktif akımının santralden alıcıya kadar taşınması, büyük ekonomik kayıp görünmektedir.Genellikle enerji dağıtım şebekelerinde lüzumsuz yere taşınan bu enerji, taşınan aktif enerjinin % 75-100 arasında tespit edilmektedir.
İşte bu reaktif enerjinin santral yerine, motora en yakın bir mahalden gerek kondansatör tesisleri, gerekse senkron döner makineler tarafından temin edilmesiyle, santralden motora kadar mevcut bütün tesisler bu reaktif akımın taşınmasından, yükünden arınmış olacaktır.
Iw = IAktif
Ib = IReaktif
I1 = Zahiri akım
I1 cos? = Aktif akım
I1 sin? = Reaktif akım
Santralden motora kadar bütün hatlar, tesisler:
I cos?+ I sin? = I aktif + I reaktif
Akımının toplamı ile yüklenmekte, motor ise ancak:
P =U.I.Cos?
Aktif enerjiyi almaktadır.
Reaktif güç kompanzasyonu, çeşitli memleketlerde ayrı ayrı ele alınmış, Almanya’da; orta gerilim kondansatörlerine karşı 4 kat daha fazla alçak gerilim kondansatörleri yapılmışken, Japonya’da; yine1963 yıllarında bunun tamamen tersi ve keza Amerika’da da orta gerilim kondansatörlerine önem verilmiştir.
Bu değişik düşünce ve uygulamaya sebep olarak, şebeke sistemlerinin farklılıkları yanında, santraların endüstri ve alıcılara olan yakınlığı ve enerji satan teşkilatların tarifeleri ile tüketicilerin mecbur tutulduğu şartlarda söylenebilir.
KOMPANZASYON TESİSLERİNİN ÇEŞİTLERİ
1) Bireysel Kompanzasyon
Alıcıların tek tek kompanze edilmesi bu şekilde her motor, her lamba veya transformatör kendine paralel bağlı belli güçte kondansatörlerle tek tek kompanze edilir.
Avantajları
Kondansatörler her alıcı ile beraber devreye girip çıktığından ayrı bir açıcı cihaza, ayrı bir sigorta veya deşarj direncine lüzum yoktur.Büyük motorların devreye girip çıkmalarında gerilim salınması küçük mertebelerde kalır.Motora bağlı kondansatörün uygun seçilmesi icap eder.Motor devreden çıktığında aşırı kompanzasyon, motorların kendi kendine ikazlanmasına sebep olabilir. Motorlar genellikle asenkron sincap kafeslidir.Lüzumlu kondansatör gücü
Oc (kVAr)=0,9.Io (A) UN(V).10-3
Io Motorun boşta çalışma akımım olup bu akımdan dolayı çekilen reaktif güç motorun bütün yüklenmeleri için konstant alınabilir.(Yol verme hariç)
2) Grup Kompanzasyonu
Beraber ve aynı kontaktör veya şalter üzerinden devreye girip çıkan motor, lamba ve transfor- matörler müşterek kompanze edilebilir.Sigorta ve deşarj dirençlerine ihtiyaç yoktur.
Eğer bir grupta her motor ayrı ayrı kontaktörle devreye sokulup çıkarılıyorsa kondansatörleri de yine ayrı kontaktörlerle fakat motor kontaklarıyla paralel girebilecek şekilde bağlamak icap e-der.Bu durumda ayrı sigortalara ve deşarj dirençlerine ihtiyaç vardır.
3) Merkezi Kompanzasyon
Tabloya bağlı çok sayıda motor veya indüktif yük çeken alıcı bulunuyor ve bunlar belli belirsiz zamanlarda devreye girip çıkıyorlarsa çekilen yük durumuna göre ayarlı bir kompanzasyon böyle bir sistemle yerine getirilebilir.El ve otomatik çalışma durumları daima düzgün bir cos? seviyesini tutmaya çalışır.Kademeli olarak kondansatör devreye sokup çıkarma az salınımla gerilim darbeleri yaratır.Projelendirilmesi ve hesaplanmaları kolaydır.Mevcut tesislere bağlanması problemsiz olup çok az zamanda montaj ve işletmeye alma mümkündür.Tek veya paralel çalışan transformatörleri de toplama akım trafoları üzerinden kompanze etmek mümkündür.Kullanılan elektronik reglerin hassasiyet sınırı ve çalışacağı endüktif veya kapasitif bölgenin potansiyometrelerle hariçten ayarlanabilmeleri her tesise uygun bir kompanzasyon tesimetrelerle hariçten ayarlanabilmeleri her tesise uygun bir kompanzasyon tesisinin kolayca işletmeye girmesini kolaylaştırır.
Bir tesisin hangi çeşit kompanzasyonla donatılması lazım geldiği işletmenin muhtelif zamanlar-da alınmış yüklenme eğrilerine göre seçilmelidir.
NOT ALINTIDIR!!!
KÜÇÜK BİR BİLGİLENDİRME DOSYASI! İHTİYAÇ DUYANLAR İÇİN
ŞİFERSİ: Kontrolkalemi.com*
Moderatör tarafında düzenlendi:
soylu80
Üye
- Katılım
- 28 May 2007
- Mesajlar
- 94
- Puanları
- 1
- Yaş
- 37
KOMPANZASYONDA
ÖLÇÜM ve ANALİZ
Kompanzasyon yapılabilinmesi için, sistemin öncelikle elden geçirilmesi, sistem üzerindeki yüklerin karakteristiğinin bilinmesi gereklidir. Sistemin ölçümlerinin bilinmemesi, kompanzasyonun tamamen hatalı olmasına neden olabilmektedir.
Genel olarak, elektrik ve pano işleri ile uğraşan arkadaşlarımızın hatalı davrandıkları bir durum sözkonusudur ki, kompanzasyonun temelinin yanlış anlaşılmasından kaynaklanmaktadır. Hatalı olan davranış şekli, sistemden çekilen akımlara göre tahmini olarak I x V x Cosfi x 0,67 gibi bir formül uygulayıp buldukları değerin %60'ı ile sistemin gücünü tahmini olarak bulmaya çalışmaktan kaynaklanır.
Halbuki günümüzde, küçük sistemlerin çoğu monofaze yüklerden oluşmakta ve bu yükler değişik karakteristikte olabilmektedir. Örneğin, sistemi inceleyen bir elektrikçi, fazın birini 4 amper, ötekini 3 amper diğer fazı da 5 amper ise her faz için CosÆ değeri almamış ise sistemdeki reaktif gücü hesaplayamaz. Çünkü Æ açısındaki değişiklik, reaktif ve aktif güçlerin değerlerinin değişmesine neden olur.
Çünkü akım, görünen gücün voltaja oranıdır. Bu nedenden dolayı doğru kompanzasyonu sağlayabilmek için çekilen reaktif gücün miktarının tespit edilmesi gerekmektedir. Eğer sistemde omik yükler var ise, sadece akımı ölçüp tahmini CosÆ değeri ile yola çıkıldığında bilimsel, olarak ta hata yapılmış olur.
* Bilindiği üzere iki şekilde kompanzasyon sağlanabilir Değişmeyen reaktif yüklerde, aktif enerji tüketimini sağlamak,
* Belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek,
Bizim yapmamız gereken, belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek olmalıdır. Çünkü reaktif oranı düşürmek için aktif enerji harcamanın, ceza ödemekten farkı kalmayacaktır. Önemli olan, gereken enerji harcanmalı, harcanırken de reaktif güç dengesi sağlanmalıdır.
Reaktif Güç Hesabı
Reaktif güç hesaplaması şu şekilde sağlanabilir.
Q=S*SinÆ
Reaktif Güç , fazın görünen gücü ile SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Görünen güç yerine akım ile gerilim çarpımını alırsak aktif güç,
Q=I*V*SinÆ
Reaktif güç, fazın akım, gerilim ve SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Sinüs değeri, Cosinüs ve Tanjant değerlerinin çarpımına eşit olduğu düşünülür ise
Q=I*V*CosÆ*TanÆ
Eğer sadece aktif ve görünen güç değerleri elde edilebiliyor ise reaktif güç
Q*Q=S*S-P*P
Formülü ile de bulunabilir.
Sonuçta bir şekilde ölçümü alınmış olan akım, voltaj, cosÆ, sinÆ, tanÆ, S, P değerlerinden Q (reaktif güç) elde edilir.
Her fazın reaktif gücü ayrı ayrı bulunmalıdır ve bu yüklerin hangi durumlarda oluştuğu mutlaka göz önüne alınmalıdır. Toplam reaktif güç değeri de üç fazın reaktif güçlerinin toplamına eşit olur.
Qtoplam=Qr+Qs+Qt
Ölçüm alırken sistemde kondansatör bulunmadığına özellikle dikkat etmeniz gerekmektedir. Sistemde bir reaktif güç kontrol rölesi çalışırken, doğal olarak sisteme kondansatör girer ya da çıkar. Bu durumda, sistemin çektiği reaktif güç değerlerini bulmak imkansız olacaktır.
Hesap Yapmak Zor Derseniz Reaktif Güç Ölçümünü Nasıl Bulacaksınız?
Eğer bu hesaplamalar karışık geliyor, ya da bu hesapları yaparken aynı anda bütün bu değerleri elde etmekte zorlanıyorum diye yakınıyor olabilirsiniz. KAEL Mühendislik ve Elektronik Ltd. Şti. bu sorununuza da MULTIMET-01 cihazı ile çözüm üretmiştir.
MULTIMET-01, çoklu ölçeri sisteminize, 3 faz ve 3 akım trafosundan ölçüm alacak şekilde üzerindeki bağlantı şemasına uygun bir biçimde bağlayarak ve akım, gerilim trafosu değerlerini cihaza girerek, sisteminizde anlık olarak çekilen Akım, Gerilim, CosÆ, şebeke frekansı, aktif güç, reaktif güç, ve görünen güç değerinizin gerçek ölçümünü alabilirsiniz.
Önemli olan MULTIMET-01'in reaktif güç ölçümünü yapıp, sizi hesaplama ve ölçüm hatalarından kurtarmasıdır. Böylece çok büyük bir zahmetten kurtulmuş ve doğruluğu güvenilir reaktif güç ölçüm değerine ulaşabilirsiniz.
Ölçülen Reaktif Gücün Analizi
Ölçmüş olduğunuz reaktif güç değerini, analiz edebilmek için ölçümleri şu şartlar altında almanız gerekmektedir,
* Sistemde sadece trifaze yükler çalışırken sistemin reaktif gücünün ölçülmesi,
* Sistemin sadece monofaze yükler çalışırken sistemin reaktif gücünün ölçülmesi,
Eğer sisteminizde ölçmüş olduğunuz, trifaze reaktif güç toplam büyüklüğü, genel reaktif güç toplamının en az %95'ini oluşturuyor ve trifaze yükler sürekli devrede çalışacak ise monofaze yükler kompanzasyonda etkisi çok az hatta etkisiz sayılabilecek elemanlar haline gelir. Bu durumda tek faz ve tek akım trafosundan kumanda alarak sistemi kompanze edebilmek mümkündür. KAEL Mühendislik Elektronik Ltd. Şti.'nin üretmiş olduğu VARko-1XX model reaktif röleler bu konuda başarılı sonuçlar vermişlerdir.
Eğer sisteminizde ölçmüş olduğunuz, trifaze reaktif güç toplam büyüklüğü, genel reaktif güç toplamının en az %85'ini oluşturuyor ise monofaze yüklerin baskın olabileceği asla unutulmamalıdır. Eğer trifaze yükler genellikle çalışacaklarını varsayarsak bile, tek faz tek akım trafosundan kumanda alan reaktif röle yetersiz kalacaktır. Kesinlikle üç faz ve üç akım trafosundan kumanda alan reaktif güç kontrol rölesi seçilmelidir.
Monofaze yüklerin %50 den fazla olması durumunda, hatta ve hatta monofaze yükler eş zamanlı olarak devreye giriş çıkış yapmıyorlar ise, mekanik sayaçlarda 3 faz 3 akım trafosundan kumanda alan VARko-3XX reaktif rölelerde, bileşke güçlerin hesaplaması yapılıyor olduğu için, gereken miktar, kondansatör ile üç faz kompanze edilir. Elektronik sayaçlar için ise münferit kompanzasyon çözümleri ile üç fazın arasında kondansatörler kullanılmalı ya da KAEL Mühendislik Elektronik Ltd. Şti. tarafından yeni geliştirilmiş olan, monofaze(faz-nötr), iki fazlı(faz-faz) ve trifaze(rst) kondansatörler ile uyumlu çalışabilen VARkombi-12 rölenin kullanılması gerekebilir.
NOT: ALINTIDIR!
ÖLÇÜM ve ANALİZ
Kompanzasyon yapılabilinmesi için, sistemin öncelikle elden geçirilmesi, sistem üzerindeki yüklerin karakteristiğinin bilinmesi gereklidir. Sistemin ölçümlerinin bilinmemesi, kompanzasyonun tamamen hatalı olmasına neden olabilmektedir.
Genel olarak, elektrik ve pano işleri ile uğraşan arkadaşlarımızın hatalı davrandıkları bir durum sözkonusudur ki, kompanzasyonun temelinin yanlış anlaşılmasından kaynaklanmaktadır. Hatalı olan davranış şekli, sistemden çekilen akımlara göre tahmini olarak I x V x Cosfi x 0,67 gibi bir formül uygulayıp buldukları değerin %60'ı ile sistemin gücünü tahmini olarak bulmaya çalışmaktan kaynaklanır.
Halbuki günümüzde, küçük sistemlerin çoğu monofaze yüklerden oluşmakta ve bu yükler değişik karakteristikte olabilmektedir. Örneğin, sistemi inceleyen bir elektrikçi, fazın birini 4 amper, ötekini 3 amper diğer fazı da 5 amper ise her faz için CosÆ değeri almamış ise sistemdeki reaktif gücü hesaplayamaz. Çünkü Æ açısındaki değişiklik, reaktif ve aktif güçlerin değerlerinin değişmesine neden olur.
Çünkü akım, görünen gücün voltaja oranıdır. Bu nedenden dolayı doğru kompanzasyonu sağlayabilmek için çekilen reaktif gücün miktarının tespit edilmesi gerekmektedir. Eğer sistemde omik yükler var ise, sadece akımı ölçüp tahmini CosÆ değeri ile yola çıkıldığında bilimsel, olarak ta hata yapılmış olur.
* Bilindiği üzere iki şekilde kompanzasyon sağlanabilir Değişmeyen reaktif yüklerde, aktif enerji tüketimini sağlamak,
* Belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek,
Bizim yapmamız gereken, belli bir miktar tüketilen aktif enerjide, reaktif enerji tüketimini engellemek olmalıdır. Çünkü reaktif oranı düşürmek için aktif enerji harcamanın, ceza ödemekten farkı kalmayacaktır. Önemli olan, gereken enerji harcanmalı, harcanırken de reaktif güç dengesi sağlanmalıdır.
Reaktif Güç Hesabı
Reaktif güç hesaplaması şu şekilde sağlanabilir.
Q=S*SinÆ
Reaktif Güç , fazın görünen gücü ile SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Görünen güç yerine akım ile gerilim çarpımını alırsak aktif güç,
Q=I*V*SinÆ
Reaktif güç, fazın akım, gerilim ve SinÆ (Reaktif Güç Çarpanı) çarpımına eşittir.
Sinüs değeri, Cosinüs ve Tanjant değerlerinin çarpımına eşit olduğu düşünülür ise
Q=I*V*CosÆ*TanÆ
Eğer sadece aktif ve görünen güç değerleri elde edilebiliyor ise reaktif güç
Q*Q=S*S-P*P
Formülü ile de bulunabilir.
Sonuçta bir şekilde ölçümü alınmış olan akım, voltaj, cosÆ, sinÆ, tanÆ, S, P değerlerinden Q (reaktif güç) elde edilir.
Her fazın reaktif gücü ayrı ayrı bulunmalıdır ve bu yüklerin hangi durumlarda oluştuğu mutlaka göz önüne alınmalıdır. Toplam reaktif güç değeri de üç fazın reaktif güçlerinin toplamına eşit olur.
Qtoplam=Qr+Qs+Qt
Ölçüm alırken sistemde kondansatör bulunmadığına özellikle dikkat etmeniz gerekmektedir. Sistemde bir reaktif güç kontrol rölesi çalışırken, doğal olarak sisteme kondansatör girer ya da çıkar. Bu durumda, sistemin çektiği reaktif güç değerlerini bulmak imkansız olacaktır.
Hesap Yapmak Zor Derseniz Reaktif Güç Ölçümünü Nasıl Bulacaksınız?
Eğer bu hesaplamalar karışık geliyor, ya da bu hesapları yaparken aynı anda bütün bu değerleri elde etmekte zorlanıyorum diye yakınıyor olabilirsiniz. KAEL Mühendislik ve Elektronik Ltd. Şti. bu sorununuza da MULTIMET-01 cihazı ile çözüm üretmiştir.
MULTIMET-01, çoklu ölçeri sisteminize, 3 faz ve 3 akım trafosundan ölçüm alacak şekilde üzerindeki bağlantı şemasına uygun bir biçimde bağlayarak ve akım, gerilim trafosu değerlerini cihaza girerek, sisteminizde anlık olarak çekilen Akım, Gerilim, CosÆ, şebeke frekansı, aktif güç, reaktif güç, ve görünen güç değerinizin gerçek ölçümünü alabilirsiniz.
Önemli olan MULTIMET-01'in reaktif güç ölçümünü yapıp, sizi hesaplama ve ölçüm hatalarından kurtarmasıdır. Böylece çok büyük bir zahmetten kurtulmuş ve doğruluğu güvenilir reaktif güç ölçüm değerine ulaşabilirsiniz.
Ölçülen Reaktif Gücün Analizi
Ölçmüş olduğunuz reaktif güç değerini, analiz edebilmek için ölçümleri şu şartlar altında almanız gerekmektedir,
* Sistemde sadece trifaze yükler çalışırken sistemin reaktif gücünün ölçülmesi,
* Sistemin sadece monofaze yükler çalışırken sistemin reaktif gücünün ölçülmesi,
Eğer sisteminizde ölçmüş olduğunuz, trifaze reaktif güç toplam büyüklüğü, genel reaktif güç toplamının en az %95'ini oluşturuyor ve trifaze yükler sürekli devrede çalışacak ise monofaze yükler kompanzasyonda etkisi çok az hatta etkisiz sayılabilecek elemanlar haline gelir. Bu durumda tek faz ve tek akım trafosundan kumanda alarak sistemi kompanze edebilmek mümkündür. KAEL Mühendislik Elektronik Ltd. Şti.'nin üretmiş olduğu VARko-1XX model reaktif röleler bu konuda başarılı sonuçlar vermişlerdir.
Eğer sisteminizde ölçmüş olduğunuz, trifaze reaktif güç toplam büyüklüğü, genel reaktif güç toplamının en az %85'ini oluşturuyor ise monofaze yüklerin baskın olabileceği asla unutulmamalıdır. Eğer trifaze yükler genellikle çalışacaklarını varsayarsak bile, tek faz tek akım trafosundan kumanda alan reaktif röle yetersiz kalacaktır. Kesinlikle üç faz ve üç akım trafosundan kumanda alan reaktif güç kontrol rölesi seçilmelidir.
Monofaze yüklerin %50 den fazla olması durumunda, hatta ve hatta monofaze yükler eş zamanlı olarak devreye giriş çıkış yapmıyorlar ise, mekanik sayaçlarda 3 faz 3 akım trafosundan kumanda alan VARko-3XX reaktif rölelerde, bileşke güçlerin hesaplaması yapılıyor olduğu için, gereken miktar, kondansatör ile üç faz kompanze edilir. Elektronik sayaçlar için ise münferit kompanzasyon çözümleri ile üç fazın arasında kondansatörler kullanılmalı ya da KAEL Mühendislik Elektronik Ltd. Şti. tarafından yeni geliştirilmiş olan, monofaze(faz-nötr), iki fazlı(faz-faz) ve trifaze(rst) kondansatörler ile uyumlu çalışabilen VARkombi-12 rölenin kullanılması gerekebilir.
NOT: ALINTIDIR!
Teknikadam_41
Üye
- Katılım
- 18 Nis 2007
- Mesajlar
- 607
- Puanları
- 0
Bir tesise ait güç değerlerinin tespiti
Bir tüketici tesiste kompanzasyon gücünü tespit edebilmek için bu tesisin sanal, aktif ve reaktif güçlerinden herhangi ikisinin veya bunlardan biri ile güç katsayısının bilinmesi gerekir
1-) Tesis proje aşamasındadır ve herhangi bir ölçü değeri yoktur.
Örnek olarak tesisin 500 KW kurulu gücü olduğunun dışında başka bir bilgi yoktur.
Talep güç, eşzamanlılık katsayısı 0,60 alınarak P = 500 KW * 0,60 = 300 KW bulunur.
Güç katsayısı 0,7 den 0,97 ye çıkarılacağından
Birinci yol olarak
S1 = P / cos ø1 = 300 KW / 0,7 = 429 KVA bulunur. Reaktif güç ise
Q1 = = 307 Kvar olarak bulunur.
S2 = P / cos ø2 = 300 KW / 0,97 = 310 KVA bulunur. Reaktif güç ise
Q2 = 78 Kvar olarak bulunur.
Sistemim ihtiyacı olan kondansatör gücü ise
Qc = Q1 - Q2 = 307 - 78 = 229 Kvar
olarak bulunur.
İkinci yol olarak
k katsayısı cetvelinen beher KW için 0,7ile 0,97 hanelerinden k = 0,77 olarak bulunur.
Qc = 300 * 0,77 = 231 Kvar bulunur, bu da yukarıda hesaplanan değerlere uyar.
2-) Tesis işletmededir ve çeşitli ölçü aletleri mevcuttur.
a-) Bir ampermetre ve bir voltmetre yardımı ile hat akımı ve hat gerilimi ölçülerek tesisin sanal gücü hesaplanır. Aktif ve reaktif gücün hesaplanması için güç katsayısına da gerek vardır. Tesisin cosø’ sini ölçmek için tesise cosø metre bağlanabilir. Akımın 125 A. Gerilimin 380 V, cos ø1 in 0,82 olarak ölçüldüğünü varsayalım. Güç katsayısınında 0,96 olmasını isteyelim.
S1 = * Un * In = * 380 V * 125 A = 82 KVA
P1 = S1 * cos ø1 = 82 KVA * 0,82 = 67,24 KW olup, bu durumda çekilen reaktif güç
Q1 = S1 * sin ø1 = 82 KVA * 0,57 = 46,74 Kvar olarak bulunur.
sin ø1 cetvelden cos ø1 karşıtı olarak bulunur veya hesap yapılır.
Hesap için sin ø = ifadesi kullanılır.
P2 = S1 * cos ø2 = 82 KVA * 0,96 = 78,72 KW olup, bu durumda çekilen reaktif güç
Q2 = S1 * sin ø2 = 82 KVA * 0,28 = 22,96 Kvar olarak bulunur.
sin ø2 cetvelden cos ø2 karşıtı olarak bulunur veya hesap yapılır.
Tesise gereken kondansatör gücü
Qc = Q1 - Q2 = 46,74 – 22,96 = 24 Kvar
Olarak bulunur.
k katsayısından gidersek;
0,82 ve 0,96 ya denk düşen k katsayısı cetvelden 0,40 olarak bulunur.
Qc = 67,24 KW * 0,40 = 27 Kvar bulunur, bu da yukarıda hesaplanan değerlere uyar.
b-) Tesiste aktif ve reaktif güç ölçümü için iki yazıcı vatmetre bulunabilir ve bu halde aktif ve reaktif vatmetrelerin gösterdikeri ortalama P ve Q değerleri okunur. İstenirse buradan
tan ø1 = Q / P ve cos ø1 = 1 / değerleri hesaplanabilir. Veya trigonometrik cetvelden birbirlerine denk düşen değerleri alınabilir. İstenilen güçkatsayısı cos ø2 değerinden cetvel yardımı ile veya tan ø = / cos ø formülünden hesap yolu ile tan ø2 bulunur.
Okunan P ve Q ortalama değerlerine göre kondansatör gücü
Qc=Q-P*tanø2
İfadesine göre hesaplanır.
Örnek:
Aktif vatmeterde okunan değer P = 120 KW,
Reaktif vatmeterde okunan değer Q = 142 Kvar,
İstenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96 olsun
Trigonometri cetveline göre cos ø2 = 0,96 ya karşı gelen tan ø2 = 0,29 dur.
Kondansatör gücü
Qc = Q – P * tan ø2 ifadesinden Qc = 142 – 120 * 0,29 = 107 Kvar olarak bulunur.
c-) Tesiste toplam akımı ölçen ampermetre ile bir voltmetre ve birde aktif güç sayacı varsa, ölçülen akım ve gerilim değerleri ile sanal güç S1 hesaplanır. Sonra bir kronometre yardımı ile sayaç üzerinde bir dakikada diskin np dönme sayısı sayılır. Sayaç üzerindeki sabite cp (dönme sayısı / kWh) okunduktan sonra aktif güç
P = np * 60 / cp (kWh)
hesaplanır. P yardımı ile P = S * cos ø ifadesinden cos ø1 bulunur. Bundan sonra denklem ( c ) ye göre Qc hesaplanır. Qc = Q1 - Q2 = P1 ( tan ø1 - tan ø2 )
Örnek :
Ampermetre ile ölçülen hat akımı I = 304 A, voltmetre ile ölçülen hat gerilimi U=380 V, sayaçtan okunan değer np = 200 d/d, sayaç sabitesi cp = 100 d/kWh olsun.
Sanal güç
S1 = * Un * In = * 380 V * 304 A = 200 KVA
Aktif güç
P = np * 60 / cp (kWh) = 200*60 / 100 = 120 kWh
Güç katsayısı
cos ø1 = P / S1 = 120 / 200 = 0,6
trigonometri cetvelinden cos ø1 = 0,6 ya karşı gelen tan ø1 = 1,3335 bulunur.
İstenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96 ve buna karşı gelen tan ø2 = 0,2915 bulunur.
Kondansatör gücü
Qc = P1 ( tan ø1 - tan ø2 ) = 120 kWh * (1,3335 – 0,2915) = 125 Kvar
Olarak bulunur.
d-) Eğer tesiste bir aktif ve bir de reaktif güç sayacı varsa, bir kronometre yardımı ile bir dakikada diskin dönme sayısı olarak aktif sayaç üzerinde np (d/d) ve reaktif sayaç üzerinde nq (d/d) okunur. Ayrıca aktif sayaç üzerindeki sabite cp (d/kWh), reaktif sayaç üzerindeki sabite cq (d/kWh) ise aktif ve reaktif güçler şu şekilde hesap edilirler.
P = np * 60 / cp (kWh)
Q = nq * 60 / cq (kvar)
Sonra kondansatör gücü
Qc = Q – P * tan ø2
ifadesinden hesaplanır.
e-) Aktif ve reaktif güç sayaçları bulunan bir tesiste elektrik faturasına göre de kondansatör gücü tayini yapılabilir. Eğer belirli bir işletme ti (h) süresi çinde aktif enerji sarfiyatı Ap (kWh) ve reaktif enerji sarfiyatı Aq (kvarh) ise
Qc = Q – P * tan ø2 denklemine benzer şekilde
Qc = (Aq (kvarh) – Ap (kWh) * tan ø2 ) / ti (h)
İfadesi ile kondansatör gücü hesaplanır.
Örnek:
Aktif enerfi sarfiyatı Ap = 29100 kWh, reaktif enerji sarfiyatı Aq = 41250 kvarh, istenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96, fatura kapsamı bir ay (Bir ayda 22 iş günü ve günde 8 saat çalışma) ise kondansatör gücünü bulalım.
İşletme süresi
ti = 22 gün * 8 saat = 176 saat
Kondansatör gücü
Qc = (Aq (kvarh) – Ap (kWh) * tan ø2 ) / ti (h) = (41250 – 29100 * 0,29 ) / 176 = 186 kvar
Bulunur.
Bir tüketici tesiste kompanzasyon gücünü tespit edebilmek için bu tesisin sanal, aktif ve reaktif güçlerinden herhangi ikisinin veya bunlardan biri ile güç katsayısının bilinmesi gerekir
1-) Tesis proje aşamasındadır ve herhangi bir ölçü değeri yoktur.
Örnek olarak tesisin 500 KW kurulu gücü olduğunun dışında başka bir bilgi yoktur.
Talep güç, eşzamanlılık katsayısı 0,60 alınarak P = 500 KW * 0,60 = 300 KW bulunur.
Güç katsayısı 0,7 den 0,97 ye çıkarılacağından
Birinci yol olarak
S1 = P / cos ø1 = 300 KW / 0,7 = 429 KVA bulunur. Reaktif güç ise
Q1 = = 307 Kvar olarak bulunur.
S2 = P / cos ø2 = 300 KW / 0,97 = 310 KVA bulunur. Reaktif güç ise
Q2 = 78 Kvar olarak bulunur.
Sistemim ihtiyacı olan kondansatör gücü ise
Qc = Q1 - Q2 = 307 - 78 = 229 Kvar
olarak bulunur.
İkinci yol olarak
k katsayısı cetvelinen beher KW için 0,7ile 0,97 hanelerinden k = 0,77 olarak bulunur.
Qc = 300 * 0,77 = 231 Kvar bulunur, bu da yukarıda hesaplanan değerlere uyar.
2-) Tesis işletmededir ve çeşitli ölçü aletleri mevcuttur.
a-) Bir ampermetre ve bir voltmetre yardımı ile hat akımı ve hat gerilimi ölçülerek tesisin sanal gücü hesaplanır. Aktif ve reaktif gücün hesaplanması için güç katsayısına da gerek vardır. Tesisin cosø’ sini ölçmek için tesise cosø metre bağlanabilir. Akımın 125 A. Gerilimin 380 V, cos ø1 in 0,82 olarak ölçüldüğünü varsayalım. Güç katsayısınında 0,96 olmasını isteyelim.
S1 = * Un * In = * 380 V * 125 A = 82 KVA
P1 = S1 * cos ø1 = 82 KVA * 0,82 = 67,24 KW olup, bu durumda çekilen reaktif güç
Q1 = S1 * sin ø1 = 82 KVA * 0,57 = 46,74 Kvar olarak bulunur.
sin ø1 cetvelden cos ø1 karşıtı olarak bulunur veya hesap yapılır.
Hesap için sin ø = ifadesi kullanılır.
P2 = S1 * cos ø2 = 82 KVA * 0,96 = 78,72 KW olup, bu durumda çekilen reaktif güç
Q2 = S1 * sin ø2 = 82 KVA * 0,28 = 22,96 Kvar olarak bulunur.
sin ø2 cetvelden cos ø2 karşıtı olarak bulunur veya hesap yapılır.
Tesise gereken kondansatör gücü
Qc = Q1 - Q2 = 46,74 – 22,96 = 24 Kvar
Olarak bulunur.
k katsayısından gidersek;
0,82 ve 0,96 ya denk düşen k katsayısı cetvelden 0,40 olarak bulunur.
Qc = 67,24 KW * 0,40 = 27 Kvar bulunur, bu da yukarıda hesaplanan değerlere uyar.
b-) Tesiste aktif ve reaktif güç ölçümü için iki yazıcı vatmetre bulunabilir ve bu halde aktif ve reaktif vatmetrelerin gösterdikeri ortalama P ve Q değerleri okunur. İstenirse buradan
tan ø1 = Q / P ve cos ø1 = 1 / değerleri hesaplanabilir. Veya trigonometrik cetvelden birbirlerine denk düşen değerleri alınabilir. İstenilen güçkatsayısı cos ø2 değerinden cetvel yardımı ile veya tan ø = / cos ø formülünden hesap yolu ile tan ø2 bulunur.
Okunan P ve Q ortalama değerlerine göre kondansatör gücü
Qc=Q-P*tanø2
İfadesine göre hesaplanır.
Örnek:
Aktif vatmeterde okunan değer P = 120 KW,
Reaktif vatmeterde okunan değer Q = 142 Kvar,
İstenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96 olsun
Trigonometri cetveline göre cos ø2 = 0,96 ya karşı gelen tan ø2 = 0,29 dur.
Kondansatör gücü
Qc = Q – P * tan ø2 ifadesinden Qc = 142 – 120 * 0,29 = 107 Kvar olarak bulunur.
c-) Tesiste toplam akımı ölçen ampermetre ile bir voltmetre ve birde aktif güç sayacı varsa, ölçülen akım ve gerilim değerleri ile sanal güç S1 hesaplanır. Sonra bir kronometre yardımı ile sayaç üzerinde bir dakikada diskin np dönme sayısı sayılır. Sayaç üzerindeki sabite cp (dönme sayısı / kWh) okunduktan sonra aktif güç
P = np * 60 / cp (kWh)
hesaplanır. P yardımı ile P = S * cos ø ifadesinden cos ø1 bulunur. Bundan sonra denklem ( c ) ye göre Qc hesaplanır. Qc = Q1 - Q2 = P1 ( tan ø1 - tan ø2 )
Örnek :
Ampermetre ile ölçülen hat akımı I = 304 A, voltmetre ile ölçülen hat gerilimi U=380 V, sayaçtan okunan değer np = 200 d/d, sayaç sabitesi cp = 100 d/kWh olsun.
Sanal güç
S1 = * Un * In = * 380 V * 304 A = 200 KVA
Aktif güç
P = np * 60 / cp (kWh) = 200*60 / 100 = 120 kWh
Güç katsayısı
cos ø1 = P / S1 = 120 / 200 = 0,6
trigonometri cetvelinden cos ø1 = 0,6 ya karşı gelen tan ø1 = 1,3335 bulunur.
İstenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96 ve buna karşı gelen tan ø2 = 0,2915 bulunur.
Kondansatör gücü
Qc = P1 ( tan ø1 - tan ø2 ) = 120 kWh * (1,3335 – 0,2915) = 125 Kvar
Olarak bulunur.
d-) Eğer tesiste bir aktif ve bir de reaktif güç sayacı varsa, bir kronometre yardımı ile bir dakikada diskin dönme sayısı olarak aktif sayaç üzerinde np (d/d) ve reaktif sayaç üzerinde nq (d/d) okunur. Ayrıca aktif sayaç üzerindeki sabite cp (d/kWh), reaktif sayaç üzerindeki sabite cq (d/kWh) ise aktif ve reaktif güçler şu şekilde hesap edilirler.
P = np * 60 / cp (kWh)
Q = nq * 60 / cq (kvar)
Sonra kondansatör gücü
Qc = Q – P * tan ø2
ifadesinden hesaplanır.
e-) Aktif ve reaktif güç sayaçları bulunan bir tesiste elektrik faturasına göre de kondansatör gücü tayini yapılabilir. Eğer belirli bir işletme ti (h) süresi çinde aktif enerji sarfiyatı Ap (kWh) ve reaktif enerji sarfiyatı Aq (kvarh) ise
Qc = Q – P * tan ø2 denklemine benzer şekilde
Qc = (Aq (kvarh) – Ap (kWh) * tan ø2 ) / ti (h)
İfadesi ile kondansatör gücü hesaplanır.
Örnek:
Aktif enerfi sarfiyatı Ap = 29100 kWh, reaktif enerji sarfiyatı Aq = 41250 kvarh, istenilen güç katsayısı cos ø2 = 0,96, fatura kapsamı bir ay (Bir ayda 22 iş günü ve günde 8 saat çalışma) ise kondansatör gücünü bulalım.
İşletme süresi
ti = 22 gün * 8 saat = 176 saat
Kondansatör gücü
Qc = (Aq (kvarh) – Ap (kWh) * tan ø2 ) / ti (h) = (41250 – 29100 * 0,29 ) / 176 = 186 kvar
Bulunur.
rakani
Üye
- Katılım
- 7 May 2007
- Mesajlar
- 219
- Puanları
- 1
Daha önce paylaşmıştım ama bu konu altında tekrar paylaşmak istedim.Benim yaptığım ve yüm projelerimin ekine koyduğum bir excel tablosu.Gayet detaylı ve grafiklerle kompanzasyon öncesi ve sonrası durumu gösteren bir çalışma.Eminim işinize yarayacaktır.Girmeniz gereken değerleri sarı olarak işaretledim ,diğer hesapları otomatik yapıp sonucu size veriyor.Selamlar ,saygılar.
Moderatör tarafında düzenlendi:
yakupakgul
Üye
- Katılım
- 23 Tem 2007
- Mesajlar
- 140
- Puanları
- 1
Yukarida cok guzel bilgiler yazmissiniz.
Komponzasyonda kondansator kademeleri icin de bilgi verirseniz cok guzel bir tartisma ortami olmus olur.
Komponzasyon hesabini okuduk ve ogrendik.
Ellerinize saglik.
Gorusmek uzere..
Komponzasyonda kondansator kademeleri icin de bilgi verirseniz cok guzel bir tartisma ortami olmus olur.
Komponzasyon hesabini okuduk ve ogrendik.
Ellerinize saglik.
Gorusmek uzere..
durceylan
Paylaşımcı üye
- Katılım
- 22 Mar 2007
- Mesajlar
- 889
- Puanları
- 131
- Yaş
- 51
Kompanzasyon güç analizi ve kademelerin nasıl ayarlanacağı konusunda aşağıdaki linki tıklayarak, pdf dosyasını inceleyerebilirsiniz.
https://www.kontrolkalemi.com/forum/kompanzasyon/4822-kompanzasyon-icin-guc-analizi.html
https://www.kontrolkalemi.com/forum/kompanzasyon/4822-kompanzasyon-icin-guc-analizi.html
Moderatör tarafında düzenlendi:
