ÜÇÜNCÜ HARMONİK
Şebekede en fazla etkisi görülen harmonikler 150 Hz frekanslı
üçüncü harmonik, 250 Hz frekanslı beşinci harmonik ve 350 Hz
frekanslı yedinci harmoniktir. Genellikle bir fazlı yükler
üçüncü harmoniği ve üç fazlı yüklerde diğer harmonikleri
üretirler.
Üç fazında eşit olarak yüklendiği simetrik şebekelerde nötr
iletkeni üzerinde herhangi bir akım yoktur. Ancak eğer şebekede
üçüncü harmonik varsa nötr iletkenler üzerinde akımlar
görülür.
Tecrübeler göstermiştirki İş hanları , bankalar , ticari
binalarda flüoresant lambaların bilgisayarlarin ve bilgisayarlara
bağlı kesintisiz güç kaynaklarının artmasıyla nötr iletkenlerde
görülen 3. Harmonik akımları herbir faz iletkeninden akan akım
değerlerinin %150 ila %210 katına ulaşmıştır.
Faz akımlarının 1200 faz farkından dolayı nötr iletkendeki
vektörel toplamı birbirini ifna ederken , faz iletkenlerindeki 3.
harmonik akımları aralarında faz farkı olmadığından nötr
iletkeni üzerinde birbirlerine ilave olarak yüksek değerlere
ulaşırlar.
Nötr iletkeni 16mm2 bakır ve 25 mm2 alimnyum kesitten sonra faz
iletkeninin kesitinin yarı değerinde boyutlandırıldığı
tesislerde nötr iletkeninin aşırı yüklenmesi durumu ortaya
çıkar.Bu durum ortaya nötr iletkeni
Sigorta veye herhangi bir
aşırı akım açıcısıyla korunmadığından yangın tehlikesi
ortaya çıkarır.
Üçüncü Harmoniğin Etkileri
1. Şebekede
· Nötr iletkeninin aşırı ısınması ve yangın riskine sebeb
olması
· Güç kayıplarının artması
· Kuvvetli elektromagnetik alanlar
· Şebekeye enterferansların verilmesi
2.
Elektrik tesislerinde harmoniklerin sebeb olduğu enterferanslar
· Güç kayıplarının artması
· Rezonans riski
· Üçüncü harmonik akımının dönmesinden dolayı
transformatorlarındelta sargılarında aşırı yüklenme
· Gürültü
· Sıcaklık yükselmesi
3. Kondansatörlerde
Kondansatörler özellikle harmoniklere karşı hassastır. Bu sebeble
kondansatör bataryaları harmoniklera karşı mukavim olması için
aşırı boyutlandırılır.
· Güç kayıplarının artması
· Rezonans riski
· İşletme ömrünün azalması
4. Kablolarda ve İletkenlerde
· Güç kayıplarının artması
· Nötr iletkeni üzerinde aşırı yüklenme (N ve PEN iletkeninde)
· Yangın riski
Ülkemizde işletmelerde genellikle iş yerlerinde otomatik
sigortanın neden attığı araştırılmadan , harmoniklerin
varlığı düşünülmeden, daha önemlisi kablonun yüklenebilirliği
ve yüklendiği akım tam olarak araştırılmadan sigortanını
koruduğu kablonun ve cihazın akım taşıma kapasitesi göz önüne
alınmadan sigorta akım değeri yükseltilerek enerji sürekliliğini
sağlamak uğruna koruma zayıflatılmakta hatta iptal edilmekte ve TV
ve gazetelerde dramatik elektrik kontağından çıkan yangın
haberlerini izlemekteyiz.