LED Şeritleri İçin Akım Sınırlayıcı - Yardım

[90numaraşanzımanyağı]

Merhabalar değerli forum üyeleri.

Elektronik konusunda temel seviyedeyim,bazı konuları yeni yeni öğreniyorum. Bir konuda yardımınıza ihtiyacım var. Konuyu iyi anlamanız açısından açıklamayı lütfen okuyun.

Bugün piyasada LED şeritleri çok yaygın kullanılmaktadır malumunuz. Uzak doğu parazından ithal olarak aldığımız LED şeritlerinin ve LED adaptörlerinin sıkça erken bozulduğunu okuyorum. Özellikle LED şeritlerinin ömürleri LEDlerin hizmet ömürlerinden ötürü sınırlıdır. Ama bu şeritlerin ömrünü etkileyen şey sadece kullanım ömrü değil. Isı, ideal olmayan akım ve gerilim şartlarında çalıştırılmaları da ömürlerini çok kısıtlıyor ve devamlı olarak değiştirilmelerine neden oluyor. LEDler, ısındıkça çektikleri akım artıyor. Akım arttıkça ısınıyorlar ve ömürlerini erken tamamlama eğilimine giriyorlar. LED şeridini döşeyen teknik kişi de eğer bunların bilincinde olmazsa sonuç kaçınılmaz oluyor. Bu, hem yurtiçinde hem de yurtdışında LED pazarlayanların işine geliyor. Çünkü dünya çapında dev bir pazar oluşmuş durumda. “Amaaan bozulsun işte iyi ya... Yenisini satarız karıştırma oğlum...”

Piyasada LED adaptörü diye satılan çoğu adaptör aslında LED adaptörü değil. Bildiğimiz SMPS adaptörünü LED adaptörü diye satın alıp kullanan çok kişi var. Özellikle voltaj ayarı olanların çıkışlarını ölçmeden direkt olarak şeride bağlayıp parasını alıp giden çok işçi var. Kablo uzunluğu, kablo kalınlığı, Şerit uzunluğu, bu faktörlere bağlı olan adaptör gereksinimi çoğu kişinin umrunda değil. Ama bilinçli birçok kişi ise bunları biliyor ve buna göre uyguluyor.

Peki biz, LEDlerin çabuk bozulmaması için bir akım sınırlayıcı devre kullanırsak ne olur? Ve bu devre, birçok şarta göre ayarlanabilse?..

Aşağıda, LED şeritlerini beslemek için yaygın kullanılan SMPS adaptörün çıkışına bağlanacak bir akım sınırlayıcı çizdim.

Devrenin şase ile alakası yoktur; sadece artı hattına kumanda etmektedir.

Piyasada zaten gerek beyaz şeritler gerekse RGB şeritler için led sürücü modüller mevcut. Gerekirse sonra onlara da el atarız. Ben bu başlıkta olayı nasıl daha basit ve kolay hale getirebilirim onu bulmaya çalışıyorum. Hem temel seviyede olduğumdan kendimi geliştirmeye çalışıyorum, hem de farklı yollar keşfetmeye çalışıyorum.

Soru basit... Olur mu? Olur derseniz ideal transistör seçiminden soğutucuya, direncin tesbit edilmesine kadar tartışabiliriz. Ortaya bir “ürün” çıkarabilirsek, burada sizinle baskıya hazır pdfler paylaşırım, bir basmada 10-20 tane basıp yedeğe atar lazım oldukça kullanırsınız.

Yorumlarınızı bekliyorum, iyi çalışmalar.

 

[by lent]

Duruma el atmanız güzel olmuş tebrik ederim, yalniz ifade yanlışları var gözüme çarpan. LED trafosu ülkemizde artık ortak kullanılan bir ad olmuş durumda, bahsettiğiniz gibi 12 smps adaptör de aynı adla anılıyor. Oysa LED trafosu dendi mi benim aklıma gelen belli bir ürün çeşidine göre dizayn edilmiş sabit akım kaynağıdır (280, 300, 350, 700 mA ...)

Diğer husus şerit LED belirli voltaj kullanımına hazır akım sınırlayıcı direnci üzerinde barındıran üründür 5v,12v, 24v gibi.

Paylaştığınız şema sabit akım devresi dur. Dolayısıyla şerit lede uygun olmaz diye biliyorum, ha dener ve olumlu olumsuz dönüş yaparsiniz yanlışım varsa özür dilerim.

Belirttiğiniz gibi acemilik istemeyen bir iş, işin içine kullanılacak ürüne göre kablo kesiti, yine mesafeye göre gerilim düşümü ve yeterli uygun besleme giriş sayısı hatta uugun soğutucu dahil edilmelidir.

Eliniz degmisken rehber niteliğinde bir makale yaparsanız bu konuda Türkçe eksiğimizi tamamlamış olacağınıza inanıyorum. Yine semayla değişik akımlar için trafo tasarımları da eklenirse tadından yenmez, kolay gelsin .

 

[90numaraşanzımanyağı]

Yorum için teşekkürler de, makale yazmak kim ben kim. Ben de bu konuda çok bilgi sahibi sayılmam.

Lakin dikkatimi çekti, güzel konulara değinilmiş. Ben de bunları anlatmaya çalışıyorum.

-Şu dışı faraday kafesli olan her SMPS, LED adaptörü diye pazarlanıyor. Aslında LED adaptörü olması için akım sınırlayıcı/V dengeleyicilerinin olması gerekiyor. Kim dikkat ediyor? Hiç kimse.

-Şahsen evde bir deney yapma şansı bulmuştım. Evet, şeritlerin içerisinde her 3'lü LED gurubu için seri direnç konmuş ama bu dirençler sabit. Aktif şekilde korumuyorlar. Yaptığım deneyde bir kaynaktan 12V uygulayıp seri ampermetre kullandım. Bir dakika içerisinde alüminyum metal şeridin hızla ısındığını ve akımında giderek yükseldiğini farkettim. Yani o direnç LEDleri korumuyor aslında.

-İşte her duruma kendini uyarlayabilen yarı otomatik birşey yapmak istyorum. Devreye dikkat edersen pot var. Bununla kullanıcı sistemi döşedikten sonra ayar çekip bırakacak. Böylece LEDler ısındıkça fazla akım çekemeyecek...

Şurada örnek bir devre var:
https://320volt.com/irf4905-ile-5-amper-akim-regulatoru/
IRF4905 güç mosfeti kullanarak 5 amper limitli akım regülatörü yapmış. Bundan ilham aldım biraz da... Küçücük plastik bir kutuya konmuş böyle ufak kitler yapıp lazım oldukça kullanılabilir gibi geliyor.

 

[90numaraşanzımanyağı]

Merhaba arkadaşlar tekrar. Bu konu ne oldu? Olmaz mı diyorsunuz ya da bir fikriniz var mı? İlla test yapılması gerekiyorsa askıya alalım. Salgın tehlikesi nedeniyle evimden uzakta bir dağ evinde kalıyorum bizzat deneme şansım yok.

 

[qwertyqwq]

Merhaba arkadaşlar tekrar. Bu konu ne oldu? Olmaz mı diyorsunuz ya da bir fikriniz var mı? İlla test yapılması gerekiyorsa askıya alalım. Salgın tehlikesi nedeniyle evimden uzakta bir dağ evinde kalıyorum bizzat deneme şansım yok.

merhaba .
devrede bence eklenmesi gereken bir adet direnç var.
Q2 nin base bacağına bir adet akım sınırlayıcı direnç koymak devreyi daha güzel yapacağını düşünüyorum .
aksi halde hızlı anahtalarmalı( örneğin eğlence amaçlı rgb yada vb.) devrelerde çıkışın anlık yüksek akım çekeceğine eminim. bu da direncin değerine bağlı olarak base de bir gerilim depolanmasına sebep olucaktır. Ve kısa bir süreliğine de olsa Q2 yi zorlayacak ,bir ihtimal zarar verecektir. bu şekilde direnç ile daha sağlıklı çalışacağına inanıyorum devrenin .
iyi çalışamalr.

 

[90numaraşanzımanyağı]

merhaba .
devrede bence eklenmesi gereken bir adet direnç var.
Q2 nin base bacağına bir adet akım sınırlayıcı direnç koymak devreyi daha güzel yapacağını düşünüyorum .
aksi halde hızlı anahtalarmalı( örneğin eğlence amaçlı rgb yada vb.) devrelerde çıkışın anlık yüksek akım çekeceğine eminim. bu da direncin değerine bağlı olarak base de bir gerilim depolanmasına sebep olucaktır. Ve kısa bir süreliğine de olsa Q2 yi zorlayacak ,bir ihtimal zarar verecektir. bu şekilde direnç ile daha sağlıklı çalışacağına inanıyorum devrenin .
iyi çalışamalr.

Teşekkür ederim değerlendiricem.
Bu yapı malumunuz "akım sınırlayıcı devre" olarak temel Elektronik derslerinde mevcut. Bu temel anlatımlar çerçevesinde Q2 beyzinde direnç gözükmüyor. Gerçekten eklemek gerekli mi?

Zira oradaki akım sınırlayıcı direnci hesaplanırken Q2'nin B-E diyodunun ileri gerilimi baz alınarak hesaplanıyor:
0,6V / Çekilmek istenen akım = Seçilecek direnç.

Bahsettiğiniz şekilde beyze direnç eklersek, bütün hesap bir anda değişiyor.

Ne diyorsunuz?

* * *

Bir de arkadaşlar birşey daha eklicem. Hiç kafanızı karıştırmaya gerek yok. Bakın aklınızda şöyle kurun:
Bu LED şeritleri ısındıkça akım çekiyor akım çektikçe ısınarak kısır döngüye giriyor. Tabi bu sonsuza kadar sürmüyor ama ömrü kısalıyor.

Yukarıda çizdiğim devrenin nasıl çalıştığına kafa yormadan şöyle düşünün. Bu devre yüksek Watt'lı bir potansiyometrenin yaptığı işin aynısını yapıyor. Dev bir potansiyometre gibi.

Şeridi devreye bağladığımızda, uygun gerilim düşümünü potans ile yaparak uygun parlaklığa getiriyoruz. Bıraktıktan sonra, LED şeridi ısınmak isterse, akım da artmak ister. Bu durumda resimde potansın hemen yanındaki lamba ısınarak direnci artar ve akımı kısıtlayacağı için, şeridin haddinden fazla akım çekmesine mani olur. V potansiyometresini ayarlı direnç gibi kullanılan Q1 devresi, Lambayı da akım kısıtlayıcı Q2 devresi olarak hayal edin.

Bitti gitti bu kadar.

Birinizin çıkıp e peki şu sorunu ne yapıcaksın? diye sormasını bekliyorum hani aklıma gelmeyen ya da benm bilmediğim bir durum vardır. Yukarıdaki arkadaşın beyz direnci olayı da konumuza dahil. Onu da çözelim.

 

[qwertyqwq]

Teşekkür ederim değerlendiricem.
Bu yapı malumunuz "akım sınırlayıcı devre" olarak temel Elektronik derslerinde mevcut. Bu temel anlatımlar çerçevesinde Q2 beyzinde direnç gözükmüyor. Gerçekten eklemek gerekli mi?

Zira oradaki akım sınırlayıcı direnci hesaplanırken Q2'nin B-E diyodunun ileri gerilimi baz alınarak hesaplanıyor:
0,6V / Çekilmek istenen akım = Seçilecek direnç.

Bahsettiğiniz şekilde beyze direnç eklersek, bütün hesap bir anda değişiyor.

Ne diyorsunuz?

merhaba.
öncelikle tasarladığınız devre dirençsiz hali ile kısa devre korumalı değil. Ani bir kısa devre, transistörler kapanamadan, komponentlere zarar verecektir.
ikinci olarak da farz edelim 1 amper akım çekecek şekilde şerit led bağladık. Ve buradaki Q2 transistörünün Vbe gerilimi 0.6v . Burada size maksimim 0.6 ohmluk bir seri direnç bulma işi kalıyor. Ayrıca bulacağınız direnç (eğer tarzı komponent ise )en az 2-3 wattlık olmalı. tabi ki komponent olarak bu tarz bi direnç bulamayacaksınız. Bulsanız dahi ısındakça onun da direnci değişecek. Burada yapılması gereken en effektif yöntem , plaket yolunu direnç olarak kullanmak. Bu da sanıldığı kadar kolay bişey değil. Tecrübe ile sabitledim ki her defasında aynı çıkmıyor. Plaketi eritmeden tutun baskısına kadar her aşama riskli. Kaldı ki yaptınız , uzunca bir bakır yol olmalı, bunun size parasitik indüktansını da işin içine katmalısınız.

Tüm bu olumsuzlukları hesaplamaktansa oraya bir direnç eklemek (200-300ohm) bence en sağlıklısı olacaktır.Bu sayede komponent direnç kullanabilrisiniz.

 

[90numaraşanzımanyağı]

merhaba.
öncelikle tasarladığınız devre dirençsiz hali ile kısa devre korumalı değil. Ani bir kısa devre, transistörler kapanamadan, komponentlere zarar verecektir.
ikinci olarak da farz edelim 1 amper akım çekecek şekilde şerit led bağladık. Ve buradaki Q2 transistörünün Vbe gerilimi 0.6v . Burada size maksimim 0.6 ohmluk bir seri direnç bulma işi kalıyor. Ayrıca bulacağınız direnç (eğer tarzı komponent ise )en az 2-3 wattlık olmalı. tabi ki komponent olarak bu tarz bi direnç bulamayacaksınız. Bulsanız dahi ısındakça onun da direnci değişecek. Burada yapılması gereken en effektif yöntem , plaket yolunu direnç olarak kullanmak. Bu da sanıldığı kadar kolay bişey değil. Tecrübe ile sabitledim ki her defasında aynı çıkmıyor. Plaketi eritmeden tutun baskısına kadar her aşama riskli. Kaldı ki yaptınız , uzunca bir bakır yol olmalı, bunun size parasitik indüktansını da işin içine katmalısınız.

Tüm bu olumsuzlukları hesaplamaktansa oraya bir direnç eklemek (200-300ohm) bence en sağlıklısı olacaktır.Bu sayede komponent direnç kullanabilrisiniz.

Tamam.
O zaman bu konuyu biraz beklemeye alayım. Hem bir karar vermek için zaman oluşur hem de belki başkaları da birşeyler katar.
Teşekkür ederim.