Yani söylemeye çalıştığım; loudness pot. u kullanmaya gerek kalmadan, sadece ses çıkış katından tetikleme ile flat moduna geçiş yapan benzer tasarımlar olusturulamaz mi?
Loudness aktivity volüme seviyesine bağlı bir devredir.
Bu olay kulağın eşgürlük duyma eğrisi ile doğrudan bağlantılıdır.
Resme dikkatli bakarsan, düşük duyma seviyelerinde bas seslerin duyumları azalmaktadır. Optimal seviye olan 100db/SPL seviyesinde bass sesleri hemen hemen eşit olarak duyabiliyoruz.
Loudness karakteristiği insan kulağının bass seslere karşı olan duyarlılığından kaynaklandığı için çoğu loudness devrelerinde düşük volüme seviyelerinde oluşan duyma kayıplarının tolere edilebilmesi için bass kazancı artırılmaktadır.
Bu kontrolü gerek VCA sistem ile gerek digital sistem gerekse analog olarak yapabilmek mümkündür. Önemli olan ise volüme potunun hangi pozisyonda olduğudur.
Bir VCA sisteminde volüme potunun pozisyonu voltaj ile rahatlıkla belirlenebilir. Keza digital bir sistem ile de aynı mantık geçerlidir.
Örneğin bir VCA sistemde volüme max olabilmesi için 5V gerilimin kontrolü söz konusu ise, bu 5V u logaritmik olarak bölerek volüm seviyesini dilediğimiz bir aralıkta loudness aktivitesini sağlayacak şekilde yapılandırabiliriz.
Bu uygulama 1980 li yıllardan beri zaten bulunmaktadır.
https://www.alldatasheet.com/datasheet-pdf/view/101103/ETC/TCA730A.html
Gel gelelim böyle bir uygulama ile üst sınıf bir ampli yapımı pek mümkün olmamaktadır. Çünkü her yarı iletkende olduğu üzere bu gibi devrelerde de bir gürültü faktörü bulunmaktadır.
@sasen1 yıllar önce dıyaudiotr de LM1036 gibi bir entegre ile bu uygulamayı yapmış, ama gürültülerle boğuşmuş idi. Benim önerilerimle nispeten gürültü faktörünü çok aşağılara çekmiş olsa da toplam S/N faktörü bir amatör ampliden öteye gidememiş idi.
Benim tasarımımda loudness ünitesi bilindik tasarımlardan biraz daha farklıdır. Ses bölgesini 3 ayrı bölgede kontrol etmekte ve volüme seviyesine bağlı olarak karakteristiği de değişmektedir.
Yani volüme potu en aşağılarda iken bass veya mid kazancı o oranda değiştirilebiliyor, volüme artırıldıkça değişim de minumuma iniyor.
Bu devrede gerçek S/N çıkış seviyesine göre 100db/U üzerinde bile yapılabilmektedir. Böylece ana çıkış amplisine gürültülü bir ses sinyali verilmemekte, böylece hangi çıkış katını kullanırsan kullan oldukça yüksek bir S/N ve THD değeri elde edilebilmektedir.
Halbuki basit VCA kontrollerle yapılan bir loudness aktivitesinde bu denli yüksek dinamik alana ulaşabilmek mümkün olmamaktadır.
Volüme potu pasif eleman olduğu için noise figürü daima 1 olarak alınır. Bu 1 değeri minumum sinyal seviyesine göre de 1 olacağı için asla toplam gürültüye ilave olmayacaktır. Kötü bir VCA uygulamasında en iyi ihtimalle gürültü faktörü 6 olsa, düşük volüme seviyelerinde bu gürültü daima başımıza bela olacak volümü iyice kıssak bile dipten HISS sesini duyabileceğiz.