Soru: 100 watt.’lık tabanca havyaları (lehim makineleri) şebekeden çekilen 100 watt.lık bu gücü tam olarak nasıl çekiyor?
Cevap: 100 watt.lık tabanca havyaların içinde düşürücü bir trafo vardır. Bu trafonun sekonderi 4-5 sarımlı kalın kesitli bakırdır, 220 volt ac primer kısmı şebekeye dayanan sarımda giriş sargısıdır iyi bildiğimiz gibi. Ancak tabanca havya sadece ucunda uygun havya ucu takılı ike şebekeden pensampermetre ile 0.44-0-45 A’i çeker, ancak bu şarttadır bu amper değerini çekebilmesi. Bu durumda 100 watt.lık gücün bir sağlaması veya teyidi yapılırsa güç = volt * amper > 0.4545 * 220 = 100 watt değeri buradan yaklaşık olarak bulunur.
Buraya kadar heşey yolunda görünüyor. Ama biz havya ucunu vidalı yerinden çıkarıp 100 A’ilk araç akü takviye kablosundan kesilen bir jumper (Kısa devre amaçlı kablo parçasını) bu 100 watt.'lık lehim makinesindeki yerine takalım. (Vidalayarak değil, ince tellerle sıkıca kabloların üzerinden bağlayarak) Bu jumper kablosuna dc/ac pensampertreyi kapatalım. Ac ölçümde bu sargıdan 107 A civarında akımlar geçtiğini ampermetre skalasından okuruz. Pensampermetreyi bu defa havyaya 220 volt ac havya şebeke girişi tarafından, tek kablosunu kıstırıp okuyalım. Buradan geçen amperin ac değeri 0.99 A’ya kadar yükseldi. 100 watt.'lık havya gücünün güç sağlamasını yapalım. Güç= 0.99 * 220 = 217.6 watt’ a yükseldi. 100 watt.'ı katıyla geçmiş oldu.
Bu iki değer arasında yaklaşık 2 katına kadar yükselen bu güç farkının açıklaması ise şöyledir: Birinci durumda orijinal (kendi) havya ucunu kullandık, çelik veya demir esaslı bu ucun sekonder sarımdaki bu yüksek akıma karşı belirli bir direnci vardı. Oysa ki % 99.99 saflıktaki elektrolitik saf bakırlı jumper kablosunun bu akıma karşı direnci çok daha düşüktü. Bu yüzden geçen akımlar da yarı yarıya daha azı, yani orijinal bir havya ucuyla tam 100 amperi değil, havya ucunun bu geçen yüksek akıma direnci (Tıpkı rezistans telindeki gibi) nedeniyle daha az amperler geçti, 41-50 A’lar gibi. Oysa saf bakırdan ve 100-150 A kesitli bu jumper kablosundan iyi bir kısa devre haliyle tam 107 A geçmiş oldu.
Not:
1- 101 A değeri jumper bağlantısında az gevşemişken okunan değeridir. 107 A değeri pensampermetreden geçen max.değerde net okunmuştur.
2- Resimlerden birinde kablolu olarak görülen; ac akımda tek kablodan pensampermetreyle kolay ölçebilme amaçlı yaplan basit uzatma kablosudur, topraklı fiş, priz ve anahtara seri gidilecek şekliyle (Pensampermetrenin kıskaçlanağı kablo olarak) bir kablo ucu dışarıya çıkarılmış uzatma kabosudur.
Sonuç: 100 watt.lık trafo prensipli çalışan bu tabanca havyalar ancak uygun bir havya ucuyla çalışırken şebekeden 100 watt.lık değerde bir gücü çekerler. Sekonderinin direk kısa devre durumunda trafonun kısa devrelerde çektiği akımların artması prensibiyle çektikleri bu watt değeri artmış olur. Kolay gelsin.
