Selamun aleyküm
Konunun düşük ritminde sonsuz vidanın bazı özelliklerinden bahsetmek istedim.
Bu vidalı dişli sistemi tek bir çark yerine 3 veya daha fazla çark üzerine kurularak sistem de daha sabit çıkışlara ulaşılmaya çalışılabilir. Bu durumda aynı çarkın bir tarafında güç aktarımı diğer tarafında ise birkaç vida ile devir kontrolü yapılır. Buradaki durum paralel bağlı bir kontroldür. Bu durumda devir kontrol vidalarının tek bir step vb motordan senkronize edilmesi beklenir ama vidalar arasında küçük boşluklar oluşturulması yani her birinin aynı biçimde değil her birinin küçük açısal(1 derece gibi) farklılıklar içermesi hareket kontrolünün sabitliğine yönelik faydalı olabilir. Bu paralel bağlamanın yanı sıra devir sabitliği için paralel değil seri bağlama yapılıp devir oransal farklarla bir sonraki vidalı redüktöre aktarılıp devir sabitliği sağlanmaya çalışılır ve sonunda istenilen devir için bir kasnak vb sisteme aktarıılabilir.
Aynı çarkta iki vidanın birisinin devir sabitleyici olarak çalışma halinde güç vidasının diğerine devir arttırma baskısı o vidanın vida eksenine aktarılsa da yine de devir sabitliğini bozucu etki yapabildiğinden bahsetmiştik. Burada iki vidanın hareket senkronizasyonu bu sabitliğin durumunda belirleyici olur. Devir artışındaki itme kontrol vidasının hareket ekseni tarafından karşılanırken kontrol vidasının sabit devir motorunun hareket sağlaması bu diğer itme baskısıyla çakışma durumuna göre kontrol vidasının motoruna da devir arttırıcı etki gelebilir. Buradaki güç ve kontrol vidalarının senkronizasyonu incelenmelidir. Vida boşluğu için aynı mile bağlı birkaç derece saptırılmış vidalar kullanılabiir.
Fazla sayıda vida kullanımı kompanzasyon faydası oluşturabilmek için bir kısım vidadan güç de aktarılarak uygulanabilir.
Sisteme gelen itme ve yol verme ile kontrolünün oluşturabildiği rezonantif etkiler de yani çark ve vidalardaki dalgalanmalar(katı hal dalgaları) vb durumlar da önem arzederler ve belirleyici etkilere sebep olurlar.
Vida yol
kesici için de motorunun vidaya bağlantısının devir dönüştürülerek yani yüksek devirden veya düşük devirden oranlanarak verilmesinin farklı özellikleri olur. Yol kesici motorda oluşabilen bozucu tork etkilerini değiştirmiş olursunuz.
Vida yol verici hidrolik olarak kontrol edilirse yine bu yol verici vidanın devir sabitlenmesinde efektif özelliklere ulaşılabilir. Mesela sabit devir motoru pistonlu hidrolik pompayı döndürürse bu motor da dişli motora bağlı yol verici vidayı döndürürse dişli motora etkiyen hız arttırıcı torklar da pistonlu pompada sabitleyici etkiler görür. Özellikle pistonun üst alt noktalara ulaştığı sırada çok bariz devir sabitlemesi en azından dış etkinin bertarafı sağlanır. Bu durumda alt üst ölü noktalarının değişik yerde olarak aynı debisel özelliğe sahip bir miktar pistonlu pompa seri bağlanırsa her(birçok) açısal aralığa karşılık gelen bir ölü nokta cevabı oluşturulup devir sabitlemesine çok baskın özellikler getirilebilir.
Bu konunun kitaplaşması da fevkalade mümkündür. Eğer arkadaşlardan bilimsel katkılar oluşturulursa deneysel veriler sağlanabilir ve zemin hazırlanırsa bu konu rahatlıkla kitaplaşabilir.
Tabi konuşulması gereken noktalardan birisi gücün zamana bağlı eğrisinin çizilmesi integralinin alınıp kısa zaman dilimlerindeki değişimlerinin kontrolü ve özellikle en yüksek güçteki özellikler ortaya konmalıdır. 500 kW gücün dışında ne gibi etkiler oluyor, ne kadar bu güç artıyor , hareket enerji kanağının hızı ne kadar artabiliyor bunlar incelenmeli. Arkadaşımızın bahsettiği 500 kW güç minimum güçtü. Bu sistemde devir sabitleyerek elektrik kalitesini yakalamak için bu gücü veya hızı aştığı zamanlarda sistem sabitliği için yük oluşur. Yani 500 kW lık güç jeneratörde elektriğe dönüşürken hız artışı ile bu güç 550kW veya 700 kW olduğunda sistem sabitliği artan devri önlemeli. Fren yapılmayarak devamlı enerji üretimini ifade etmiştik. Ancak frenli sistemlerde frenlenen güç sisteme göre 50 kW vb olabilir.Yoksa 500 kW frenlenirse üretim için enerji kalmamış olur.
Yalnız her ne kadar ayrıntıdan bahsetmiyoruz desek de, vida ve çarklı güç aktarımında frenleyici vidaya fazla yük binmesini engellemek için artan hızlarda çarka ayrı bir dişliden yük bağlanabilir. Mesela türbin kısmında hız artışı en erken biçimde ölçülebilirse bu durumda çarka bağlı yüksek debili bir hidrolik pompa tanka boşalma halinden bir vana ile hidromotora bağlanırsa dönen hidromotor ile farklı bir enerji dönüşümü sağlanır ve çark yükü azaltılabilir. Veya hidrolik emerjans sistemi veya mekanik olarak daimi sönümleme sistemi oluşturulup çark yükü azaltılabilir.
Özel makinalara yoğunlaşırsak daha sonuca uygun bileşimler ortaya çıkabilir.
Kontrol bu gibi sıkıntılı durumlarda çok yönlü olmaya zorlanmalı. mekanik sönümlemeler, her tip sabitleyiciler, elektronik kontrol kaba ve ince ayarları yapmak üzere kurulabilir ve devamlı ölçümler yapılıp stratejik noktalardan anlam çıkartarak sisteme geri dönüşümler yapılabilir. Sadece döner tekerin jeneratörün devri değil kontrol vidasının ve mümkünse her kısmın devri ölçülür.
Ayrıntı olarak yine sistemde sistemi tamamen bozabilen yani kırılmalara ve arızalara sebep olan aşırı yükleri önlemek için ise mekanik sigorta kullanılabilir. Bu; sistemde dönen ekipmanlarda aktarılan güce göre sadece belirli bir yükü kaldırabilir boyutta dizayn edilen döner bir parçadır ve yük limit değerini aştığında kırılarak aktarımı durdurur. Mekanik yorulma etkisini azaltmak için çapı büyük ama ince malzemeden yapılması beklenir. Elektronik ve mekaniğin sigorta benzerliğini de görünce ikisinin de temel aynı mantıktan çıktığını görmemizde bir engel olmuyordur sanırım. Bunu söyleyince bu sigortanın otomatik de yapılabilir olduğunu rahatlıkla söyleriz ama ayrı bir tasarım olur.
Olayı yavaş yavaş bilimsel zemine taşıyabiliriz. Her ne kadar olayı mekanik çözsek de sistemin değişen durumlarda değişen haller almasını azaltmak için değişen hallerini incelememiz lazım. Mesla 500 kW elektrik üretiminden bahsediyoruz ama kullanıcılar şebekeden elektrik çekmediği zaman değişen direnç torku vb durumları incelememiz gerekir. Burada kısa anlar için elektronik direnç bağlama düşünülebilir ama yine de bu durum en uç değerleriyle ortaya konmalı. Elektrik uzmanların faz açılarından, periyoda, dalga genliğinden harmoni tekrarlamalarına kadar konuya girmeleri beklenir.
Bütün uzman arkadaşlar hataları düzeltmek yol göstermek vb davetlidir.
Hayırlı günler.