Bir tesiste kompanzasyon yaparak
aktif enerjiden tasarruf etmek mümkün değildir.
Önce KOMPANZASYON nedir, ne amaçla yapılır, faydası nedir, bir hatırlamaya çalışalım. Kompanzasyon, kompanze etmek, Türkçe karşılığı
telafi etmek / karşılamak...tır. Burada telafi edilen nedir..? Bildiğimiz gibi İndüktif yapılı alıcılar (motor, balast, trafo vb. gibi sargılı ve sac nüveli alıcılar) manyetik alan ve mıknatıslanmayı oluşturabilmesi için şebekeden reaktif enerji çekerler. Bu alıcıların cos.fi'si ne kadar düşükse o kadar fazla reaktif enerji tüketirler. Eğer biz bu alıcıların ihtiyacı olan mıknatıslanma akımını (enerjisini) şebekeden çekmeyip alıcının bulunduğu mahalde üretebiliyorsak (kondansatörler aracılığıyla), karşılayabiliyorsak, telafi edebiliyorsak şebekeden çekmeyip, şebeke ve hatları boşuna meşgul etmemiş oluruz.
Öncelikle kompanzasyon uygulamasının zorunlu olan ve zorunlu olmayan yerlerinden bahsedelim. Basitçe indüktif alıcıların (ev buzdolabı, çamaşır mak. fluoresan balastı ... gibi) az olduğu konut ve mekanlar gözardı edilerek sanayi, ticari ve endüstriyel amaçla kullanılan indüktif alıcıların kullanıldığı (motor, kaynak mak. balast, tezgah, vb.) işyeri ve tesislerde hem aktif sayacın yanında reaktif (indüktif-kapasitif) sayaç zorunluluğu, hem de kompanzasyon zorunluluğu Yasalar ve yönetmeliklerle belirlenmiştir. Eskiden her bir mekanik, diskli (Aktif - ind.reaktif - kapasitif raktif) sayaç ayrı ayrı bağlanırdı. Bunlardan aktif ve İndüktif reaktif sayaç (akım bobin uçları) düz, kapasitif reaktif sayaç ters bağlanırdı. (...yani düz bağlantı, giriş sol klemensten, çıkış sağ klemensten olur, ters bağlantı ise giriş sağ klemensten çıkış sol klemensten olurdu) Günümüzde bu üç ölçümü tek bir sayaçla ölçebilen kombi(ne) sayaçlar üretilmiş ve kullanılmaktadır.
Şimdi ekonomik boyutunu inceleyelim... Her sayaç kendi sınıfındaki enerjiyi ölçer, aktif sayaç aktif enerjiyi, ind.reaktif sayaç ind.reaktif enerjiyi, kap.reaktif sayaç ise kapasitif reaktif enerjiyi ölçer. Biz sistemimizde kompanzasyon yapmakla ne çektiğimiz aktif enerjiyi artırıp azaltabilir, ne de aktif sayacın az/fazla yazmasına neden olabiliriz. Kompanzasyon yapmakla (mıknatıslanma akımını yerinde ürettiğimiz için) şebekeden sıfır ya da çok az bir miktarda ind.reaktif enerji çekeriz, bu enerjiyi de sadece teknik yapısı gereği ind.reaktif sayaç ölçer, değeri gösterir.
Bu durumda, ölçmede her sayaç kendi sınıfındaki değeri algılayıp ölçüyorsa şebekeden çekilen reaktif enerjinin aktif sayaç değerine + veya - bir etkisi olmayacaktır.
Mevcut yönetmeliğe göre aktif değerin %20 ve üstü çekilen bir ind. reaktif enerji kabul edilemez olup, cezalandırılmaktadır. bu %'nin altında ömür boyu ekstra bedel ödenmez. Tabii cezanın oluşması için ceza unsurunun bilinmesi, ölçülmesi gerek, ölçülmesi için ölçü aleti (reaktif sayaç) gerek, sayaç zorunluluğun da yoksa rahat olabilirsin.
Bu neye benziyor biliyor musun..? Son günlerde millete ENERJİ TASARRUF CİHAZI adı altında uyduruk cihazı satmaya çalışan uyanıkların reklam spotlarındaki, kurdukları devrede cihaz devredeyken akım (ampermetredeki) değerinin düşmesiyle sanki tüketilen enerjinin de (watt cinsinden) düşürüldüğü hissini vermeye çalışıyorlar. Yapılan işlemin aktif sayaca en ufak bir faydası yok.
Ek Bilgi : Yukarıda sayaç bağlantılarında konusu geçen kapasitif reaktif sayaç ters bağlanır demiştik, açıklamasını ana konunun karışmaması amacıyla buraya yazmayı uygun gördüm. Kapasitif sayaçların da ters bağlanmasının nedeni, kompanzasyon amacıyla devreye bağladığımız kondansatörlerin ürettiği reaktif enerjinin artan kısmını, şebekeye iade ettiğimiz değeri ölçmek içindir. Biliyoruz ki elektriksel ölçmeler ENERJİ KAYNAĞI > ÖLÇÜ ALETİ > ALICI zinciriyle değerlendirilir. Burada KAYNAK kondansatör olduğuna göre kapasitif reaktif sayaç akım yönü de ters (kondansatörden şebekeye) olacak şekilde yani ters bağlanması gerekir. (Bu mekanik sayaçlar için geçerlidir, Kombi sayaçlarda ters bağlantı içten olduğu için direkt olarak soldan sağa girdi-çıktı olarak bağlanır.)
(3 fazlı sayaç nasıl Bağlanır..>>>>)
https://www.kontrolkalemi.com/forum/elektrik-genel/51066-trifaze-sayac-bag.html
XEDAŞ, "Şebekeden mümkün olduğu kadar reaktif enerji çekme.., kendin üret diyor" biz de kompanzasyon sistemi ile kendi reaktif enerjimizi üretiyoruz, fazlası ne olacak, şebekeye iade edilecek, işte XEDAŞ ürettiğin ve (aşırı kompanzasyondan dolayı) şebekeye iade ettiğin kapasitif reaktif enerjiyi de bu (kap.reaktif) sayaçla ölçüyor, eğer iade ettiğimiz kapasitif reaktif enerji miktarı aktif değerin % 15'i ve üstü olursa yine cezalıyız.