Bir ev için hesaplama yöntemi anlatılmış ama fikir sahibi olmak adına faydalı bir yazı olmuş:
Aşağıdaki analizler fikir vermesi bakımından kabaca yapılmış analizlerdir. Yatırımcının enerji kullanım ihtiyaçlarına dönük özel hesaplama yapılması daha net sonuçlar çıkaracaktır. İlke olarak en ucuz yatırım mümkün olduğunca tam kapasitede kullanılacak bir güç seçimiyle mümkündür.
Panel Grubu Maliyeti
Güç ve dolayısıyla sistem seçimimizi nasıl yapacağız?
Piyasada görüyoruz, örneğin 1.000 wattlık tam tekmil set şu kadar euro diye. Peki ama hangi 1.000 watt? Bu 1.000 watt, 24 saat için 1.000 watt mıdır, yoksa saat başına 1.000 wattlık bir kapasite midir? Yoksa ayda 1.000 watt mıdır? Örneğin 100 wattlık bir panel koysak sonra da buna 2.000 wattlık inverter bağlasak 2.000 wattlık set mi satmış veya almış oluruz? HAYIR.
100 wattlık bir panel demek saatte 100 watt enerji üreten panel demektir.1 saatte ürettiğiniz bu enerjiyi 2.000 watt lık bir çamaşır makinesine verirseniz 1 saatin 20de1nde yani 3 dakikada tüketeceksiniz ve çamaşır makinesinin her 3 dakika çalışması için bu panelin 1 saat güneş almasını bekleyeceksiniz demektir. Yani bir kalem pille de bir çamaşır makinesini invertere bağlayarak çalıştırmak mümkündür ama kaç saniye veya kaç salise? Sözün kısası bu sistem hesabı ve gücüne göre fiyat hesabı yanıltıcıdır.
Sistemler kurulu güçleri üzerinden tanımlanır ve yıllık enerji üretimleri esas alınırsa o zaman doğru karşılaştırma yapılabilir. Hidroelektrik santraller veya rüzgar tarlaları da kurulu güçleriyle ifade edilir. Solar panel için konuşacak olursak, örneğin toplam 1.200 watlık panel demek kurulu gücü 1.200 watt olan bir enerji santrali demektir. Bu santralde üreterek depoladığımız enerjiyi ister azar azar uzun sürede, isterse büyük bir harcamayla kısa sürede tüketebiliriz. Sistemin ölçüsü bu değildir. Bu sadece tali malzemeleri (örneğin solar panel sistemlerinde inverterleri) ilgilendiren bir husustur.
Kavramları böylece netleştirdikten sonra devam edelim. Amaç günlük enerji tüketimimiz neyse onu üretebilmek olduğuna göre ne kadarlık bir sistem kurmamız gerektiğini nasıl hesaplayacağız?
Türkiyede yaklaşık ortalama kışın 4 saat, bahar ve sonbaharda 7 saat, yazın 11 saat güneşlenme süresi olduğunu kabul edebiliriz (kendi ilinizdeki aylara göre son 20 yılın ortalamasını
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü adresinde ilgili ilin hava durumu bölümünde ortalama günlük güneşlenme süresi satırında bulabilirsiniz). Eğer sizin kış
Elektrik tüketiminiz günde ortalama 4 kw yani 4.000 wattsa (bunu elektrik faturanızın tüketim bölümünden anlayabilir, aylık tüketimden günlüğü bulabilirsiniz) toplam 1.200 watt civarında bir solar panel kurulumu kışın günlük ihtiyacınızı görecektir. Neden 1.000 wattlık değil de 1.200 wattlık panel dedik? Çünkü paneller ancak tam optimum şartlarda optimum güçlerini verebilirler. Oysa panelin camı kirlenir, güneş sabah dimdik gelmez, akşam dik gelmez, hava çok sıcaktır verimi düşer, çok soğuktur verimi düşer vs. vs. bunların da hesaba katılması halinde 1.2000 watt-tan da yüksek panel gücü seçilmesi gerekir ama biz ev halkının duruma göre tüketimini ayarlayabileceğini düşünerek asgari bir tolerans verdik. Böylece kışın günde ortalama 4 saat güneşlenerek günlük 4.000 wattlık ihtiyacımızın karşılığını üretebileceğiz demektir.
Solar panelde gümrük vergisi sıfırdır. Toplam 1.200 wattlık panel bizim temin fiyatlarımızla 3.300 euro gümrüğe geliş fiyatı artı gümrükleme masrafı ile KDV HARİÇ yaklaşık 3.700 euro civarındadır.
Bu reklamdan sonra devam edelim. Peki ya baharda ve yazda ne olur? Baharda ve sonbaharda günde 7 saat, yazda 11 saat güneşlenme süresi düşünebiliriz demiştik. O zaman bizim kışın 4.000 watt günlük üretim yapan sistemimiz baharda 7.000 watt, yazda 11.000 wattlık günlük enerji üretebilecek demektir. O zaman baharda ve yazda kışın tüketmediğimiz alanlarda elektrik kullanma olanağımız doğacak demektir. Örneğin su ısıtma ve yemek pişirmede elektrik kullanıp bunları bedavaya getirebileceğizdir. Ya da bir klima çalıştırabileceğizdir.
Akü Grubu
Enerjiyi biriktirmenin yollarından bir tanesi akülerde depolamaktır. Solar panelleri sadece bahçe sulamada kullacaksanız o zaman akü yerine bir havuz daha mantıklıdır. güneş gördüğü sürece sistemin ürettiği elektriği başka bir araç kullanmaksızın bir su deposunu doldurmak üzere doğrudan DC derinkuyu pompasına verebilirsiniz.
Ancak enerji başka alanlarda da elektrik olarak kullanılacaksa ki genelde olan budur, sistem maliyetine, akü sistemi, şarj kontrol cihazı ve 220 volta çevirmek için 3.000-5.000 wattlık bir tam sinüs inverteri eklemekte fayda var.
Peki ne büyüklükte bir akü kapasitesi kullanacağız? Bu biraz bizim bölgemize ve seçimimize bağlı? Güneş olmasa bile peş peşe güneşsiz geçecek günlerde ihtiyacımızı karşılayacak kadar akü kapasitesi gereklidir. 3 gün veya daha uzun süreyle peşpeşe güneş olmaması çoğu bölgemizde nispeten çok nadir olduğundan 3. güne de yetecek kadar fazla akü almak faydasına göre pahalı bir yatırımdır. Bunun yerine Şebeke elektriğinin olduğu yerde 2 gün, olmadığı yerde 3 günlük ihtiyacımızı depolayacak kadar akü kullanımı uygun olacaktır. Bu da günlük tüketimi 4.000 watt olan bir ev için 8.000 wattı karşılayacak akü kapasitesi demektir. 12 V 800AHLİK akü grubu 12voltX800 Amper Saat =9.600 watt depolayabilir. Ama akülerde depolananın tamamını hatta %70inden fazlasını kullanmak aküyü kısa zamanda öldürmektir. Bu tüm aküler geçerlidir. Yalnız derin boşalmalı (deep cycle) akülerden %80den biraz daha fazla boşalma ve yine bu akülerden anlık çok yüksek akımlara karşı dayanıklılık bekleyebilirsiniz? Öyleyse bunlardan mı almalı? Yine hayır?
Neden? Çünkü diyelim bunlardan 1 tanesi normal 2 akünün gördüğü işi görüyor ama fiyatı 3 katı! O zaman ben neden bunlardan 1 tane alacağıma normal 2 akü almıyayım? Aynı iş daha ucuza gelmez mi? Gelir! İşte nedeni bu.
Bu yüzden çok pahalı aküler yerine 1,5 -2 kat daha yüksek kapasiteli yerli yapım taş gibi kuru bakımsız aküyü daha ucuza almayı neden tercih etmeyelim ki? Hem ondan bizim insanımızın ekmek yemesi ve bunun öyle ya da böyle bize de yansıması da cabası!
Kuru tip normal aküleri mümkün olduğunca seri bağlantıyla (48 volt veya 96 volt vb) kullanmayı öneriyorum. Bunlardan aynı gücü temin etmek için düşük voltajda yüksek akım çekmek yerine seri bağlayarak yüksek voltajda düşük akımı tercih etmemizin nedeni ise hem kısa zamanda yaşlanmalarına engel olmak hem de iletkenlerin akıma karşı direnç göstermeleri nedeni ile yüksek akımda yüksek kayıp ve malzeme maliyetinin ortaya çıkması. bu şekilde kullanımla bu akülerin tercihi daha da mantıklı hale gelmekte.
Çok pahalı aküleri önermememizin bir nedeni de yakında uygulamaya geçeceği enerji bakanlığı çevresince söylenen çift taraflı sayaç uygulaması. Bu uygulamaya geçilirse akü grubu zaten tamamen gereksiz hale gelecek ve kullanmadığız enerjiyi şebekeye verecek ve orada depolamış gibi gerektiğinde şebekeden çekebileceksiniz. Ay sonunda Alınan-verilen enerjiye göre bir hesaplaşmayla gelir bile elde edebileceksiniz. Öyleyse akülerimizin yakın zamanda gereksiz hale gelme olasılıkları güçlüyken 3-4 yıllık ömür yerine ultra maliyetle 5-6 yıllık ömürlülerden seçilmesi neden gereksin?
İnverter
Aynı nedenle inverter denen, aküdeki DC enerjiyi şehir cereyanı olan 220Volt, 50 Hz cereyana çeviren inverter türünde de geleceği hesaba katan seçim yapmak, bugün daha pahalı olsa da şebekeye elektrik veremeyen, ilerde atıl kalabilecek (off-grid) inverter almaktansa şebekeye elektrik verebilen inverterlerden (İngilizce on-grid veya grid-tied denilen) seçmeyi öneriyorum. Tam sinüs özelliği de çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, buzdolabı gibi endüktif yükleri karşılamak ve bozmamak için gereklidir. Peki gücü ne olmalı? İnverterin gücü aynı anda çalışacağını düşündüğümüz cihazların anlık toplam gücüne göre seçilmelidir. Örneğin, 2 kW lık bir çamaşır ve yine 2 KWlık bir bulaşık makinesini aynı anda çalıştırmak için 4 KWlık inverterimiz olmalıdır. Aynı anda birlikte çalışmamak kaydıyla, çamaşır veya Bulaşık Makinesinin veya verimlilik değeri (COP) 3ün üzerinde olan 9.000 BTUluk bir klimanın çalışacağı varsayımıyla 3.000 Wattlık, hadi rahat olalım 5.000Wattlık, tam sinüs dalga çıkışlı, şebekeye enerji verebilen bir inverter seçimi uygun olabilir. Bu aracın Şebekeye kapalı (off-grid) modelleri piyasada KDV dahil perakende 1.500-3.000 euro civarında.
Aynı panellerin yazın ortalama 11 saat güneş koşullarında günde 11.000 Wattlık enerji üreteceğini hesap edersek daha yüksek kapasiteli soğutucu klima gücüne uygun inverter de seçebiliriz.
Buraya yine reklam almak hakkımız olsa gerektir: biz aynı güçte şebekeye bağlanabilen inverteri yaklaşık olarak şebekeye bağlanamayan inverter fiyatına temin edebiliriz. Tabi istersek şebekeye elektrik vermeden de çalışabilmek üzere.
Kurulum
Kuruluma gelince, güneş enerjisinden sıcak su teminine yarayan sistemi kuran bir usta (çırak değil) benzer şekilde sıcak su paneli yerine bunları monte edebilir. Elektrik bağlantısı ise panel ve diğer araçların kullanım kılavuzuna göre bilinçli bir elektrik teknisyeni tarafından rahatça yapılabilir. Elektrik teknisyeni işinde iyiyse panellerin mekanik bağlantılarını da rahatça yapabilir.
ÖZET: kışın elektriği ısıtmada kullanmamaya katlanırım ama çoğunlukla yemeklerimi elektrikli ocakta yaparım ve baharda sonbaharda duş suyu ve yemek yapmada da kullanırım, yazın ise çok ek olarak sıcak saatlerde 12.000 BTU klima bile çalıştırabilirim diyen diyen bir ev için maliyet 6.000-8.000 euro arasıdır.
Son bir bilgi: Sistemin tamamı sökülüp bir yerden bir yere taşınabilir niteliktedir.
Son bir soru: rüzgar türbini kullanmak maliyetimize nasıl etki eder?
Öncelikle rüzgar türbininin apartman yaşamına uygun olmadığını ve sorun çıkarabileceğini çünkü örneğin 15 daireli bir apartmana 15 türbin koymanın hem yer ve verim, hem de ses ve görüntü kirliliği nedeniyle imkansıza yakın olduğunu söyleyip devam edelim. Aynı güçte bir güneş paneli grubu bir rüzgar türbininden yaklaşık 2-3 kat daha pahalıdır. İyi ama ya rüzgarın kısa süreli veya yavaş ve güneşin de şiddetli ve uzun süreli olması nedeniyle güneş paneli o rüzgar türbininden örneğin 4 kat fazla elektrik üretebiliyorsa? Bu durumda rüzgar türbini ürettiği enerjiye göre daha pahalıya gelecektir. Aslında net bir hesaplamayı ilgili bölgede yıllık rüzgar hız ve süresinin analiziyle güneş açı ve süresinin bir karşılaştırmasını dikkate almak en sağlıklısıdır. Bu nedenle bazı web sitelerinde rastladığımız gibi tam kapasiteyle çalışırsa şu kadar üretir üzerinden güneş panelleri sayısını azaltıp yerine tam kapasiteye yakın çalışacağı hesaplanmış bir rüzgar türbini koyarak ezbere fiyatlama yapmak doğru değildir. Ucuz görünen çok pahalı olabilir (ilave panel alımı gerekebilir) ve daha kötüsü beklediğimizi vermeyebilir. Bana göre finansal durum ve rüzgar iyiyse ve de kullanım alanı müstakil bir evse, rüzgar türbinini rüzgarın en bol olduğu kışın, tam da ısınmanın en gerekli olduğu zamanda ısınmada kullanarak çevreci konforu artırmak için ilave bir araç olarak düşünmek en uygun seçim olabilir. Ve bir reklam daha: biz bunu da piyasada kaç euro deniyorsa yaklaşık o kadar dolara temin edebiliriz.
Kaynak:günebakan
