- Katılım
- 9 Şub 2007
- Mesajlar
- 765
- Puanları
- 206
IP TELEFON NEDİR? IP Telefon pekçok kişi tarafından farklı anlamlarda kullanılabiliyor.Kesin tanımı konusunda bir uzlaşma yoktur. Genel bir ifade olarak IP telefon “ses,faks ve diğer benzer servislere ilişkin verilerin kısmen veya tamamen paket anahtarlamalı IP tabanlı şebekeler üzerinden gönderilmesi” olarak tanımlanabilir. Zaman zaman”Voice over IP” ile “İnternetTelefonu” aynı anlamda kullanılabiliyor ama aslında kullanılan iletim ortamı açısından farklı sistemlerdir ve Internet Telefon ve VoIPp, IP Telefonun alt sınıfları olarak görülmektedir. İnternet telefonda ama transmisyon şebekesi Internet’tir.VoIP’te kullanılan ana transmisyon şebekeleri ise özel IP tabanlı şebekelerdir. Ancak, her ikiside IP telefon kapsamınsa değerlendirilirler. IP Telefonun çıkışı İnternet ile ilişkilendirilirse de günümüzde IP telefonun İnternet ile ilişkisi gittikçe azalıyor ve aralarındaki benzerlik sadece kullanılan teknoloji (IP Protokolü) ile sınırlı. IP telefon hizmeti 3 tip servis sağlayıcısı üzerinden alınır.
IP telefon servis sağlayıcısı (İTSS)
İnternet servis sağlayıcısı (İSS)
Devre anahtarlamalı şebeke taşıyıcısı / servis sağlayıcı
Yani, İSS aboneye internet erişimi sağlarken İTTS IP telefona olanak sağlayan yazılım, donanım vb. hizmetleri sağlamaktadır. Kullanılan IP telefon çeşidine göre PSTN de devreye girdiğinden. Devre anahtarlamalı şebeke taşıyıcısı / İşletmecisi de hizmet vermektedir. IP telefon; kullanılan terminal ,ağ geçitleri ve nerede tesis edeildiği ile transmisyon ortamına bağlı olarak 3 farklı şekilde gerçekleştirilmektedir. Bunlar, PC’den PC’ye IP telefon. PC’den telefona/faksa IP telefon ve telefonden telefone (veya fakstan faksa) IP telefon şeklindedir.
PC’DEN PC’YE IP TELEFON
PC’den PC’ye aramanın gerçekleşmesi için her iki uçtaki PC’nin ses kartı, milrofon, hoperlör ve gerekli yazılıma sahip olaması veinternet ‘e bağlı olması gerekli. Günümüzde en yaygın IP telefon şekli PC’den PC’ye yapılan aramalardır. Aranan tarafı uyarmak (zil vb) mümkün değildir. Bu nedenle;yapılacak sesli haberleşmeler her iki tarafın zaman olarak anlaşması gereklidir. Genellikle, konuşma odalarında (Chat Rooms), yazı formatında sağlana iletişimin, sesli haberleşme talebi üzerine gerekli donanım ver ise telefona anahtarlanması şekşinde oluşmaktadır. PC’den PC’ye yapılan IP telefonu görüşmesinin ses kalitesi düşüktür. İneterner Servis Sağlayıcısı (İSS) açısından bakıldığında, internet’e bağlanan her abonenin kullandığı hattan habgi formda bilgi geçtiği incelenemeyeceğinde, İSS’nin görevi bilginin bir noktadan bir noktaya iletiminden ibarettir.Bu yapıda çağrılar PSTN’e yönlendirilmediğinden ağ geçitlerine gerek yoktur. İnternet’te PC’den PC’ye ses ileten ücretsiz yazılımlar bulunmaktadır.
PC’DEN TELEFONA (FAKSA) IP TELEFON
PC’den telefona veya PC’den faksa iletişim 1996 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Genellikle düşük ücret ile “perakende” telefon hizmeti veren şirketlerce tercih edildi. Ancak ucuzluğu nedeniyle kısa sürede milyonlarca kullanıcıya ulaştı. Servis sağlayıcılar açısından bakıldığında, işletmeciler ile ara bağlantı, yönlendirme ve ücret paylaşımı gibi hususlar devreye girer. Bu nedenle, servis sağlayıcılar sınırlı sayıda ülke ile anlaşma yapabilmekte veya servis kalitesi açısından tolare edilebilir bir hizmet olan PC’den Faksa IP telefonu tercih etmektedir. Bu yapıda, IP tabanlı şebeke ile PSTN arasındaki bağlantı ağ geçitleri ile sağlana bilmektedir. Ağ ğeçitleri sesi sayısala dönüştürüp , paketler halinde IP tabanlı şebekeye iletmektedir. Diğer tarafta ise ağ geçidi bu işlemin tersini yaparak paketleri sese dönüştürmektedir. Multimedya özelliklere sahip bir PC ile herhangi bir telefon veya faks kullanıcısına çağrı yapmak mümkün olabilmektedir. Yurtiçi ve uluslararası aramalara olanak sağlayan bu hizmet genellikle kullanıcılara ücretsiz verilmektedir.
TELEFONDAN TELEFONA (VEYA FAKSTAN FAKSA)
Ticari olarak 1997’de verilmeye başlayan telefondan telefona IP telefon hizmeti, IP telefonun gelişmesinde çok önemli rol oynadı. Çünkü hem ucuz hem alışılagelmiş telefon kullanılabiliyor. Ancak bu hizmet, taşıyıcı açısından önemli yatırımlar gerektiriyor. Öncelikle arayan ve aranan abonenin bağlı olduğu santralde IP tabanlı şebekeye irtibat için ağ geçitleri gerekiyor. Ağ geçitleri servis götürülecek her merkeze kurulmalıdır. Mevcut altyapısı olmayan, sektöre yeni giren işletmeciler için, düşük maliyet gerektiren Ön ödemeli kartlar (pre-paid card) kullanılarak servis verilebiliyor. Dolayısıyla piyasaya giriş yatırımı düşük olabiliyor. Bu sistemde son derece ucuz konuşma imkanı vardır. Kalitede gün geçtikçe geleneksel telefon seviyesini yakalamaktadır. IP telefon teknolojisi ile sağlanan hizmetler yukarıda ifade edilen hizmetlerle sınırlı değildir. Sayısal formata dönüştürülebilen her türlü verinin IP teknolojisi ile iletilmesi mümkün olabilmektedir.Bu kapsamda“anything over IP” sloganı,IP telefon uygulamalarının sınır tanımadığının bir ifadesi olarak kullanılmakta olup “XoIP” kısaltması ile de telekominükasyon literatüründe yer almış durumdadır.
VOIP İÇİN NE TÜR ÜRÜNLER VE TEKNOLOJİ KULLANILIYOR?
VOIP sistemleri, yüksek hızlı veri hatları, router, PBX santral, getaway ve diğer yardımcı cihazlardan oluşuyor. Cisco, Alcatel, Nokia , Ericcson gibi firmaların IP telefon konusunda ürünleri mevcut.
Yüksek Hızlı Veri Hatları: VoIP çözümlerinde çoğunlukla Türk Telekom’un sağladığı Leased –Line veya Frame Relay htları kullanılıyor. Bu hatlar ile ulaşılamayan yerlere, uydu bağlantıları ile ulaşmak da mümkün. Kullanılan WAN protokolüne ve diğer cihazların performansına da bağlı olmak üzere, pratik olarak 64Kb band genişliğine sahip bir hat üzerinde aynı anda 4 adede kadar telefon görüşmesi yapabiliyor.
Gateway’ler: Sesin IP paketlerine dönüştürülmesi ‘gateway’ler aracılığıyla sağlanıyor. Bu gateway’lerin bir yüzü santrale, diğer yüzü ise ‘IP network’üne bakıyor. Ses, istenilen algoritmaya göre paket haline dönüştürüldükten sonra gerekli ‘IP header’ları ekleniyor ve ‘IP network’üne aktarılıyor. Gateway ile telefon santrali arasında çok değişik bağlantı seçenekleri mevcut. Bağlantı şekli, kullanım yoğunluğu, uygulamalar ve kullanılmakta olan telefon santralinin modeline de bağlı olarak seçiliyor. Analog bağlantılar için ‘Foreign Exchange Office’ (FXO), 'Foreign Exchange Station’ (FXS) ve ‘Ear and Mouth’ (E&M) ses kartları kullanılıyor. Dijital bağlantılar için ise ISDN BRI ve ISDN PRI ses kartları uygun seçsnskleri oluşturuyor.
Router’lar:Veri ve paket haline dönüştürülen sesin yönlendirilmesi işlevi router’lar aracılığıyla sağlanıyor. Router’lar üzerinde bu ses paketleri incelenerek, gerekiyorsa bant genişliğini daha verimli kullanabilmek için ‘RTP Header Compression’, ses kalitesini sağlayacak ‘Quality of Service’ (QoS) ayarları yapılıyor ve paketler yönlendiriliyor.VoIP uygulamalarında Cisco, Nortel Networks ve Motorola router çözümleri sunuyorlar.
LEAST COST ROUTING (LCR) NEDİR?
Least Cost Routing’ (LCR), telefon görüşmelerinin, şebeke içinde otomatik olarak en düşük maliyetle yapılmasını sağlayan sistemlere verilen ortak isim. Özellikle birbirinden farklı tarifeler uygulayan telekom operatörlerinin bulunduğu ülkelerde hızla yaygınlaşan LCR sistemleri, ülkemizde de çok şubeli kurumların ilgisini çekiyor. Şubeler arasında kurulan VoIP yapısı , LCR sistemi ile bir araya getirildiğinde hem telefon giderlerinde maksimum tasarruf sağlıyor., hem de güçlü bir iletişim altyapısı sunuyor. Kullanıcının çevirdiği numaralar, Türk Telekom’a yönlendirilmeden önce, sistem tarafından değerlendiriliyor. Örneğin İstanbul’da bulunan bir kullanıcı 0312 ile başlayan bir telefon numarası çevirdiğinde, sistem bunun Ankara’ya yapılan bir çağrı olduğunu fark ediyor ve çağrıyı otomatik olarak veri hatları üzerinden Ankara ofisindeki telefon santraline yönlendiriyor, buradan da şehir içi arama yapılıyor. Kullanıcı, örneğin 0252 ile başlayan bir numara çevirdiğinde, sistem bunun Muğla’ya yapılan bir çağrı olduğunu fark ediyor. Bu durumda Muğla’da bir ofis olmadığı için sistemin bu çağrıyı nereye yönlendireceğine karar vermesi gerekiyor. İstanbul’dan Muğla’yı şehirler arası olarak aramak , İzmir’den Muğla’yı aramaya göre daha yüksek tarifeden ücretlendiriliyor. Bu nedenle sistem çağrıyı İzmir ofisteki telefon santraline yönlendiriyor.
SES KALİTESİ VE ALGORİTMALAR
VoIP ile elde edilen sesin kalitesi 2 bileşene bağlıdır. Ses sıkıştırması için seçilen algoritma ve sesin taşındığı WAN ortamının sağladığı QoS (Servis Kalitesi) özellikleri. Her üreticinin kendi ürününün en iyi ses kalitesini verdiğini söylediği bir ortamda, üreticilerin ses kalitesini karşılaştırmak için objektif bir ölçüt belirlenmesi zorunlu hale geldi. MOS (Mean Opinion Score) değeri, ses kalitesini ölçmek için kullanılıyor. MOS’un ölçümü sırasında çok sayıda kişi özel bir odada, kaydedilmiş telefon konuşmalarını dinliyor ve sesin kalitesi için 1 ile 5 arasında bir değer veriyor. Daha sonra toplanan değerlerin ortalaması alınıyor ve normal telefon konuşması (MOS değeri 4.1) referans alınarak ses kalitesi belirleniyor.
Sıkıştırma algoritmaları: Ses sıkıştırması için kullanılan algoritma elde edilecek sesin kalitesini belirleyen etkenlerden birisi. Sesin dijital olarak iletilmesi ilk olarak, G.711 PMC algoritması ile sağlanıyor, bu yöntem sesi sıkıştırmadan 64Kbps ile iletiyor. Halen Türk Telekom da dahil olmak üzere birçok telefon operatörü, normal telefon konuşmalarını iletmek için bu yöntemi kullanıyor. Bu nedenle G.711’in MOS değeri 4.1 ses kalitesi için referans olarak alınır. Bu ses kalitesi telefon kalitesi (toll quality) olarak isimlendiriliyor. Sesi sıkıştırmak için ilk olarak kullanılan G.726 ADPCM ve G.728 LD-CELP algoritmaları gerekli bant genişliğine paralel olarak ses kalitesini de düşürüyor. Daha sonraları, sesi sıkıştırmak için kullanılan DSP teknolojisindeki gelişmeler ile insan sesinin özelliklerine göre sıkıştırma yapılıyor.Bu sayede ses kalitesini düşürmeden çok düşük bant genişlikleri ile sesi iletme imkanı ortaya çıkıyor.Örneğin G.725.1 MP-MLQ algoritması, G.726 ADPCM’ e göre 5 kat daha fazla sıkıştırma sağlarken, aynı zamanda daha iyi bir ses kalitesi sunuyor. Aşağıda değişik algoritmalar için MOS değerleri bulunuyor. Günümüzde VoIP hem düşük bant genişliği, hem de yüksek ses kalitesi sağladığından yaygın olarak tercih ediliyor. Bu çerçevede G.729 ve G.723.1 algoritmaları sıklıkla kullanılıyor. Ancak her zaman en düşük bant genişliği sağlayan algoritma en ideal seçeneği oluşturmuyor. Kullanılacak algoritma seçilirken, istenen ses kalitesi, mevcut bant genişliği, DSP özellikleri, izin verilen gecikme süresi, paket boyutu, saniyedeki paket sayısı gibi bir çok faktörün göz önünde bulundurulması gerekiyor.
QoS desteğinin ses kalitesi üzerindeki etkisi QoS olarak isimlendirilen WAN altyapısının sağladığı servis kalitesi, iki uzak nokta arasındaki iletişimde elde edilen ses kalitesini gösteriyor. Altyapının sesin taşınması için gerekli QoS değerlerini sağlamaması durumunda iyi bir ses kalitesi elde edilemiyor. Data iletişimi için tasarlanan WAN altyapıları, sesin kaliteli bir şekilde iletilebilmesi için birçok QoS hizmetini sağlıyor. Garanti edlmiş bant genişliği (reserved bandwith), belli limiti aşamayan gecikme (guaranteed maximum delay), sınırlı gecikme süresi farkı (jitter), sıfır paket kaybı bunlardan birkaçı.
Örneğin internet’in WEB ve E-Mail için tasarlanmış olması, Internet üzerinden kaliteli telefon konuşması yapılmasını engelliyor. Yakın bir gelecekte Internet’in de ses ve görüntüyü destekleyeceğini biliyoruz. Ancak o zamana kadar VoIP yapacak firmalar kendi QoS destekli WAN altyapılarını kurmak zorundalar. Böyle bir altyapının en önemli bileşeni, ses ve görüntü destekli routerlar. Elbette bu cihazların yukarıda sayılan QoS hizmetlerini sağlaması için WAN altyapısı planlanarak buna uygun konfigürasyonların uygulanması gerekiyor. Ses ve görüntü için gerekli altyapının oluşturulması günümüzde başlı başına bir mühendislik konusu haline gelmiş durumda.
Kaynak: www.santralci.com
IP telefon servis sağlayıcısı (İTSS)
İnternet servis sağlayıcısı (İSS)
Devre anahtarlamalı şebeke taşıyıcısı / servis sağlayıcı
Yani, İSS aboneye internet erişimi sağlarken İTTS IP telefona olanak sağlayan yazılım, donanım vb. hizmetleri sağlamaktadır. Kullanılan IP telefon çeşidine göre PSTN de devreye girdiğinden. Devre anahtarlamalı şebeke taşıyıcısı / İşletmecisi de hizmet vermektedir. IP telefon; kullanılan terminal ,ağ geçitleri ve nerede tesis edeildiği ile transmisyon ortamına bağlı olarak 3 farklı şekilde gerçekleştirilmektedir. Bunlar, PC’den PC’ye IP telefon. PC’den telefona/faksa IP telefon ve telefonden telefone (veya fakstan faksa) IP telefon şeklindedir.
PC’DEN PC’YE IP TELEFON
PC’den PC’ye aramanın gerçekleşmesi için her iki uçtaki PC’nin ses kartı, milrofon, hoperlör ve gerekli yazılıma sahip olaması veinternet ‘e bağlı olması gerekli. Günümüzde en yaygın IP telefon şekli PC’den PC’ye yapılan aramalardır. Aranan tarafı uyarmak (zil vb) mümkün değildir. Bu nedenle;yapılacak sesli haberleşmeler her iki tarafın zaman olarak anlaşması gereklidir. Genellikle, konuşma odalarında (Chat Rooms), yazı formatında sağlana iletişimin, sesli haberleşme talebi üzerine gerekli donanım ver ise telefona anahtarlanması şekşinde oluşmaktadır. PC’den PC’ye yapılan IP telefonu görüşmesinin ses kalitesi düşüktür. İneterner Servis Sağlayıcısı (İSS) açısından bakıldığında, internet’e bağlanan her abonenin kullandığı hattan habgi formda bilgi geçtiği incelenemeyeceğinde, İSS’nin görevi bilginin bir noktadan bir noktaya iletiminden ibarettir.Bu yapıda çağrılar PSTN’e yönlendirilmediğinden ağ geçitlerine gerek yoktur. İnternet’te PC’den PC’ye ses ileten ücretsiz yazılımlar bulunmaktadır.
PC’DEN TELEFONA (FAKSA) IP TELEFON
PC’den telefona veya PC’den faksa iletişim 1996 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Genellikle düşük ücret ile “perakende” telefon hizmeti veren şirketlerce tercih edildi. Ancak ucuzluğu nedeniyle kısa sürede milyonlarca kullanıcıya ulaştı. Servis sağlayıcılar açısından bakıldığında, işletmeciler ile ara bağlantı, yönlendirme ve ücret paylaşımı gibi hususlar devreye girer. Bu nedenle, servis sağlayıcılar sınırlı sayıda ülke ile anlaşma yapabilmekte veya servis kalitesi açısından tolare edilebilir bir hizmet olan PC’den Faksa IP telefonu tercih etmektedir. Bu yapıda, IP tabanlı şebeke ile PSTN arasındaki bağlantı ağ geçitleri ile sağlana bilmektedir. Ağ ğeçitleri sesi sayısala dönüştürüp , paketler halinde IP tabanlı şebekeye iletmektedir. Diğer tarafta ise ağ geçidi bu işlemin tersini yaparak paketleri sese dönüştürmektedir. Multimedya özelliklere sahip bir PC ile herhangi bir telefon veya faks kullanıcısına çağrı yapmak mümkün olabilmektedir. Yurtiçi ve uluslararası aramalara olanak sağlayan bu hizmet genellikle kullanıcılara ücretsiz verilmektedir.
TELEFONDAN TELEFONA (VEYA FAKSTAN FAKSA)
Ticari olarak 1997’de verilmeye başlayan telefondan telefona IP telefon hizmeti, IP telefonun gelişmesinde çok önemli rol oynadı. Çünkü hem ucuz hem alışılagelmiş telefon kullanılabiliyor. Ancak bu hizmet, taşıyıcı açısından önemli yatırımlar gerektiriyor. Öncelikle arayan ve aranan abonenin bağlı olduğu santralde IP tabanlı şebekeye irtibat için ağ geçitleri gerekiyor. Ağ geçitleri servis götürülecek her merkeze kurulmalıdır. Mevcut altyapısı olmayan, sektöre yeni giren işletmeciler için, düşük maliyet gerektiren Ön ödemeli kartlar (pre-paid card) kullanılarak servis verilebiliyor. Dolayısıyla piyasaya giriş yatırımı düşük olabiliyor. Bu sistemde son derece ucuz konuşma imkanı vardır. Kalitede gün geçtikçe geleneksel telefon seviyesini yakalamaktadır. IP telefon teknolojisi ile sağlanan hizmetler yukarıda ifade edilen hizmetlerle sınırlı değildir. Sayısal formata dönüştürülebilen her türlü verinin IP teknolojisi ile iletilmesi mümkün olabilmektedir.Bu kapsamda“anything over IP” sloganı,IP telefon uygulamalarının sınır tanımadığının bir ifadesi olarak kullanılmakta olup “XoIP” kısaltması ile de telekominükasyon literatüründe yer almış durumdadır.
VOIP İÇİN NE TÜR ÜRÜNLER VE TEKNOLOJİ KULLANILIYOR?
VOIP sistemleri, yüksek hızlı veri hatları, router, PBX santral, getaway ve diğer yardımcı cihazlardan oluşuyor. Cisco, Alcatel, Nokia , Ericcson gibi firmaların IP telefon konusunda ürünleri mevcut.
Yüksek Hızlı Veri Hatları: VoIP çözümlerinde çoğunlukla Türk Telekom’un sağladığı Leased –Line veya Frame Relay htları kullanılıyor. Bu hatlar ile ulaşılamayan yerlere, uydu bağlantıları ile ulaşmak da mümkün. Kullanılan WAN protokolüne ve diğer cihazların performansına da bağlı olmak üzere, pratik olarak 64Kb band genişliğine sahip bir hat üzerinde aynı anda 4 adede kadar telefon görüşmesi yapabiliyor.
Gateway’ler: Sesin IP paketlerine dönüştürülmesi ‘gateway’ler aracılığıyla sağlanıyor. Bu gateway’lerin bir yüzü santrale, diğer yüzü ise ‘IP network’üne bakıyor. Ses, istenilen algoritmaya göre paket haline dönüştürüldükten sonra gerekli ‘IP header’ları ekleniyor ve ‘IP network’üne aktarılıyor. Gateway ile telefon santrali arasında çok değişik bağlantı seçenekleri mevcut. Bağlantı şekli, kullanım yoğunluğu, uygulamalar ve kullanılmakta olan telefon santralinin modeline de bağlı olarak seçiliyor. Analog bağlantılar için ‘Foreign Exchange Office’ (FXO), 'Foreign Exchange Station’ (FXS) ve ‘Ear and Mouth’ (E&M) ses kartları kullanılıyor. Dijital bağlantılar için ise ISDN BRI ve ISDN PRI ses kartları uygun seçsnskleri oluşturuyor.
Router’lar:Veri ve paket haline dönüştürülen sesin yönlendirilmesi işlevi router’lar aracılığıyla sağlanıyor. Router’lar üzerinde bu ses paketleri incelenerek, gerekiyorsa bant genişliğini daha verimli kullanabilmek için ‘RTP Header Compression’, ses kalitesini sağlayacak ‘Quality of Service’ (QoS) ayarları yapılıyor ve paketler yönlendiriliyor.VoIP uygulamalarında Cisco, Nortel Networks ve Motorola router çözümleri sunuyorlar.
LEAST COST ROUTING (LCR) NEDİR?
Least Cost Routing’ (LCR), telefon görüşmelerinin, şebeke içinde otomatik olarak en düşük maliyetle yapılmasını sağlayan sistemlere verilen ortak isim. Özellikle birbirinden farklı tarifeler uygulayan telekom operatörlerinin bulunduğu ülkelerde hızla yaygınlaşan LCR sistemleri, ülkemizde de çok şubeli kurumların ilgisini çekiyor. Şubeler arasında kurulan VoIP yapısı , LCR sistemi ile bir araya getirildiğinde hem telefon giderlerinde maksimum tasarruf sağlıyor., hem de güçlü bir iletişim altyapısı sunuyor. Kullanıcının çevirdiği numaralar, Türk Telekom’a yönlendirilmeden önce, sistem tarafından değerlendiriliyor. Örneğin İstanbul’da bulunan bir kullanıcı 0312 ile başlayan bir telefon numarası çevirdiğinde, sistem bunun Ankara’ya yapılan bir çağrı olduğunu fark ediyor ve çağrıyı otomatik olarak veri hatları üzerinden Ankara ofisindeki telefon santraline yönlendiriyor, buradan da şehir içi arama yapılıyor. Kullanıcı, örneğin 0252 ile başlayan bir numara çevirdiğinde, sistem bunun Muğla’ya yapılan bir çağrı olduğunu fark ediyor. Bu durumda Muğla’da bir ofis olmadığı için sistemin bu çağrıyı nereye yönlendireceğine karar vermesi gerekiyor. İstanbul’dan Muğla’yı şehirler arası olarak aramak , İzmir’den Muğla’yı aramaya göre daha yüksek tarifeden ücretlendiriliyor. Bu nedenle sistem çağrıyı İzmir ofisteki telefon santraline yönlendiriyor.
SES KALİTESİ VE ALGORİTMALAR
VoIP ile elde edilen sesin kalitesi 2 bileşene bağlıdır. Ses sıkıştırması için seçilen algoritma ve sesin taşındığı WAN ortamının sağladığı QoS (Servis Kalitesi) özellikleri. Her üreticinin kendi ürününün en iyi ses kalitesini verdiğini söylediği bir ortamda, üreticilerin ses kalitesini karşılaştırmak için objektif bir ölçüt belirlenmesi zorunlu hale geldi. MOS (Mean Opinion Score) değeri, ses kalitesini ölçmek için kullanılıyor. MOS’un ölçümü sırasında çok sayıda kişi özel bir odada, kaydedilmiş telefon konuşmalarını dinliyor ve sesin kalitesi için 1 ile 5 arasında bir değer veriyor. Daha sonra toplanan değerlerin ortalaması alınıyor ve normal telefon konuşması (MOS değeri 4.1) referans alınarak ses kalitesi belirleniyor.
Sıkıştırma algoritmaları: Ses sıkıştırması için kullanılan algoritma elde edilecek sesin kalitesini belirleyen etkenlerden birisi. Sesin dijital olarak iletilmesi ilk olarak, G.711 PMC algoritması ile sağlanıyor, bu yöntem sesi sıkıştırmadan 64Kbps ile iletiyor. Halen Türk Telekom da dahil olmak üzere birçok telefon operatörü, normal telefon konuşmalarını iletmek için bu yöntemi kullanıyor. Bu nedenle G.711’in MOS değeri 4.1 ses kalitesi için referans olarak alınır. Bu ses kalitesi telefon kalitesi (toll quality) olarak isimlendiriliyor. Sesi sıkıştırmak için ilk olarak kullanılan G.726 ADPCM ve G.728 LD-CELP algoritmaları gerekli bant genişliğine paralel olarak ses kalitesini de düşürüyor. Daha sonraları, sesi sıkıştırmak için kullanılan DSP teknolojisindeki gelişmeler ile insan sesinin özelliklerine göre sıkıştırma yapılıyor.Bu sayede ses kalitesini düşürmeden çok düşük bant genişlikleri ile sesi iletme imkanı ortaya çıkıyor.Örneğin G.725.1 MP-MLQ algoritması, G.726 ADPCM’ e göre 5 kat daha fazla sıkıştırma sağlarken, aynı zamanda daha iyi bir ses kalitesi sunuyor. Aşağıda değişik algoritmalar için MOS değerleri bulunuyor. Günümüzde VoIP hem düşük bant genişliği, hem de yüksek ses kalitesi sağladığından yaygın olarak tercih ediliyor. Bu çerçevede G.729 ve G.723.1 algoritmaları sıklıkla kullanılıyor. Ancak her zaman en düşük bant genişliği sağlayan algoritma en ideal seçeneği oluşturmuyor. Kullanılacak algoritma seçilirken, istenen ses kalitesi, mevcut bant genişliği, DSP özellikleri, izin verilen gecikme süresi, paket boyutu, saniyedeki paket sayısı gibi bir çok faktörün göz önünde bulundurulması gerekiyor.
QoS desteğinin ses kalitesi üzerindeki etkisi QoS olarak isimlendirilen WAN altyapısının sağladığı servis kalitesi, iki uzak nokta arasındaki iletişimde elde edilen ses kalitesini gösteriyor. Altyapının sesin taşınması için gerekli QoS değerlerini sağlamaması durumunda iyi bir ses kalitesi elde edilemiyor. Data iletişimi için tasarlanan WAN altyapıları, sesin kaliteli bir şekilde iletilebilmesi için birçok QoS hizmetini sağlıyor. Garanti edlmiş bant genişliği (reserved bandwith), belli limiti aşamayan gecikme (guaranteed maximum delay), sınırlı gecikme süresi farkı (jitter), sıfır paket kaybı bunlardan birkaçı.
Örneğin internet’in WEB ve E-Mail için tasarlanmış olması, Internet üzerinden kaliteli telefon konuşması yapılmasını engelliyor. Yakın bir gelecekte Internet’in de ses ve görüntüyü destekleyeceğini biliyoruz. Ancak o zamana kadar VoIP yapacak firmalar kendi QoS destekli WAN altyapılarını kurmak zorundalar. Böyle bir altyapının en önemli bileşeni, ses ve görüntü destekli routerlar. Elbette bu cihazların yukarıda sayılan QoS hizmetlerini sağlaması için WAN altyapısı planlanarak buna uygun konfigürasyonların uygulanması gerekiyor. Ses ve görüntü için gerekli altyapının oluşturulması günümüzde başlı başına bir mühendislik konusu haline gelmiş durumda.
Kaynak: www.santralci.com
