Yıldız /Üçgen yolvermeyle ilgili takıntılı düşünceler

[CEVDET ÇALIK]

Motorlara 4kw dan sonra mutlaka yıldız/üçgen yolvermek gerektiği kanısı piyasada oluşmuş durumda. Bu çok doğru bir düşünce değil. İlgili motor üzerinde bulunan etiket değerlerine bakarak motora yıldız veya üçgen olarak yol verilebilir.

4kw dan sonra motorlara yıldız/üçgen yol verilmesi daha çok TEDAŞ'ı ilgilendiren bir husustur. Elektrik sistemlerinde ki gerilim düşümlerinin %5'in üzerinde olamaması istenir. Gerilim düşümünüz %5'in üzerindeyse ilgili sistemi besleyen Orta gerim trafolarının daha büyük seçilmesi gerekmektedir.

Bildiğiniz gibi motorlar ilk kalkış anlarında gerilim düşümlerine neden olmaktadır.Bu gerilim düşümlerinin en aza indirgenmesi için TEDAŞ 4kW'lık motorlardan sonra ki güçlerde yıldız/üçgen yol verilmesini istemektedir.

Fakat sizin kendi fabrikanız vardır. Bu fabrikanında kendisine ait bir trafosu vardır. Bu trafonun gücüne göre gerekirse 200kW'lık motora bile direk yol verebilirsiniz.Hiç bir sorun çıkmaz.

Örnek Uygulama

7,5kW motor yaklaşık 15A akım çeker. Yıldız üçgen yol vermenin kuralı kitaplarda şu şekilde geçer.Ana ve üçgen kontaktör akımlarını bulmak için motor nominal akımı 0,66 ile çarpılır. 15x0,66=9,9A dolayısıyla ilgili motor için kullanılacak ana ve üçgen kontaktörlerin akımları 12A olması gerekir.

Yıldız kontaktör akımını bulmak için motor nominal akımı 0,33 ile çarpılır. 15x0,33=4,95A Yıldız kontaktörü içinde 7A kontaktör yeterli olacaktır.

Yıldız kontaktörün seçiminde genelde şöyle bir not düşülür. Motor yük altında kalkacak ise motor nominal akımı 0,66 ile çarpılır. 15x0,66=9,9A dolayısıyla ilgili motor için kullanılacak ana , üçgen ve yıldız kontaktörlerin akımları 12A olması gerekir.

Motorun termik röle değerini bulmak için motor nominal akımı 0,56 'ya set edilir.15x0,56=8,4 kullanılacak olan bu termik röle Ana kontaktörün çıkışına takılmalıdır.

Devrede motor koruma kullanılacak ise ilgili motor koruma devrenin en başına konulacağı için motor nominal akımına uygun bir motor koruma seçilmelidir.13-18A bir motor koruma uygun olacaktır.

 

[aigln36]

Yıldız/üçgen YV bir takıntı değil, bütün şebeke açısından bir kolaylıktır. bu TEDAŞ bakımından olduğu gibi tüketici açısındanda böyledir. çünkü sizin 7,5 kW lık motorunuz ilk kalkınmasında nom. akımının en az 6 katını çekecektir. sizin ifadenizle yakl. 15 A çekiyorsa, ilk hareketinde kısa bir süre 15*6= 90A le tesisinizi yükleyecektir. bu durumda o anda devrede olan diğer alıcılar oluşan ger. düşümünden olumsuz etkilenecektir. Ayrıca panoda kullanılan başta sigortalar olmak üzere AA rölesi ve kontaktör gibi üzerinden akım geçen elemanlarınızın değerini olduğundan daha büyük seçmek gerekir.Bu da maliyeti artırır.Yoksa ilk anda sürekli sigorta attırır, durur.Size iş yaptırmaz. Halbuki motor Y/Ü olarak yol alıyor olsaydı, başlangıçdaki Yıldız akımı Üçgen akımının 1/3'ü kadar yani 20A olacaktı. Dolayısıyla şebekedeki hiçbir alıcıyı etkilemeden ve gerl düş oluşturmadan normal devrini alacaktır.

Fakat Y/Ü yol vermenin olmazsa olmaz şartları vardır. Kesinlikle yük altında kalkınması gereken motorlara (örneğin;mikser motorları gibi) Y/Ü yol verme gibi diğer düşük gerilimle YV sistemlerinden hiç birisi uygulanamaz. Bu yöntemler ancak boşta kalkınacak olan motorlara uygulanabilir. Yük altındaki bir motorun gerilimini düşürürseniz, onun ilk hareket momentini düşürmüş olursunuz. motorun ilk hareket momenti (semerleşme momenti de denir) yük momentinden küçük olursa yükü kaldıramaz (mili dönmez, kilitlenmiş gibi olur) Bu durum uzun süre devam ederse motor aşırı akım çeker, sargılar ısınır,ısınır ve kızarır. sonunda yanar.

Yük altında kalkınması gereken motorlara doğrudan yol verilir. Evet bunlar gerekirse 200kW bile olabilirler. Bir tesiste doğrudan yol alacak olan motorların toplam gücü; tesisi besleyen trafonun nom gücüne göre belirlenir. daha fazlası aşırı yüklenmelere neden olur ki bu da zararlıdır.

Ayrıca yük altında kalkınacak olan motorların karekteristik özellikleri de buna uygun olmalıdır. Bu tip motorların ilk hareket momentleri çok iyi olmalıdır. Bunlar rotor yapısı bakımından Çift sincap kafesli ve yüksek reaktanslı motorlardır.

 

[zeybek]

Tartısmaya bende bir ucundan katılayım, 4 kw, dan yukarı güçlerde yıldız/üçgen yol verilmesi 1950 li yıllarda cıkmş olan, İÇ TESİSAT TALİMATNAME sinde bulunmaktadır. Yani o yıllarda, bir cocuga elbise biçilmiş, cocuk yıllar geçmiş ama hala o elbise üzerındedir. O yıllarda, kasaba , ilçe gibi yerleşim yerlerınde, elektrık mahalli dizel generatörle saglanmakda ve küçük güçlerdeydi. Yıllar geçdi,eletrik şebekeleri güçlendi, gelişdi. Ama bu talımat hala yürürlüktedir. Yıldız/üçgen kalknma olmasınmı ? , olsun elbet. Ama 4 kw , gücü bence kadük kalmaktadır.Zaten uygulamada bu güçün üzerınde uygulamalar vardır. En azından tesisatın yeterliliğine, elektrık veren müessenini oynaına göre dense , bence daha uygun olur..

 

[REZİSTANS]

uygulamalarda 5.5 kw tan sonra yıldız üçgen yol verilir genelde ve motorlar ilk kalkınmada 1.73 A. fazla akım çekerler.ister özel ister işletme trafosu olsun en sağlıklısı yıldız üçgen yol vermektir diye düşünüyorum.