Amplifikatör ve hoparlör ilişkisi.

[Mr_YAMYAM]

Çoğu medya ortamında yayınlanan yanlış bilgilendirmelerden dolayı bu konuyu açıklığa kavuşturmak amacıyla tartışma bölümü açılmıştır.
Önceki bilgilendirmelerimi ekleyerek konuya açıklık getirmek ve böylece konu ile ilgili teknik detayların daha anlaşılır ve ulaşılabilir olması için tartışmamızı açtım.

Bir ampli ile hoparlör ilişkisinde tek kriter empedans uyumudur.
Empedans uyumunun tek kuralı ise amplinin sürebileceği minumum empedansa göre belirlenmektedir.
Minumum empedans, bir amplinin aşırı yüklenmeden verebileceği max. çıkış akımına göre belirlenebilir.
ÖRNEK:
4 ohm empedansta hoparlör üzerinden max 4A akıtabilen bir amplinin max gücü de belirlenmiştir. Formülü de I2XR dir.
Bu da demektir ki amplinin max gücü 64W tır.
Aynı ampliye 8 ohm hoparlör bağlarsak ne olur?
Yük empedansımız yükseldiği için geçebilecek akım da düşecektir. Bu da yüksek empedanslı bir hoparlörde, reel koşullarda daha az güç oluşumu demektir.
Hemen ispat edelim.
4 ohm yükte 4A verebilen bir amplinin çıkış gerilimi 16V demektir. Yük empedansımız 8 ohm olursa çekilebilecek max akım 2A olacağı için gücümüz de yarı yarıya düşecektir.
I kare çarpı R formülü ile doğrularsak..
2X2=4AX8 O da eşittir 32W eder.
Ampli hoparlör ilişkisindeki bu hesaplamalar temel teori olduğu için, amplilerdeki DUMPING FACTOR tekniğine de değinmemiz gerekmektedir.
Damping factör kısaca öngörülen yük empedansı ile ampli çıkış katının empedansını oranı ile belirlenmektedir.
Bu durum da bizlere şunu ifade etmektedir.
Bir ampli minumum empedanslı yük altında belli bir çıkış gerilimi verebilirken, daha yüksek yük empedansında daha yüksek gerilim verebilmektedir.
Bu durum amplilerin teknik özellikleri doğrultusunda şu şekilde ifade edilmektedir.
2X30W at 8 ohm
2X40W at 4 ohm. Bu ifadeyi hemen hemen her ampli verilerinde görebilmekteyiz.
Güç faktörü ise asla tartışılamaz olup, genel kural amplinin belli empedansta verebileceği max güç hoparlörün max. gücünden fazla olmamalıdır.
Yani max güçte 100W verebilen bir ampliye dayanma gücü 50W olan bir hoparlör bağlarsak, max güçte hoparlörlerimiz yanacak demektir.
Ancak hoparlör gücünün aşırı yüksek olmasının da hiçbir esprisi olmaz.
Yani bizler 100W lık bir hoparlörü 10W lık ampli ile çalıştırırsak, hoparlörün duyarlılığı doğrultusunda elde edebileceğimiz ses şiddeti belli olacaktır.

Ampli hoparlör ilişkisinde literatürde belirtilmiş olan teknik kuralllar...
1 Frekans karakteristiği.
Hem amplilerin hem de hoparlörlerin belli bir frekans karakteristiği bulunmaktadır. Frekans karakteristiği demek, insan kulağının duyma bölgesi içerisindeki frekansların yükseltilmesi ve ses dönüştürülebilmesi tekniğini incelemektedir.
Bir ampli frekansları yükseltirken bazı bölgeleri referans seviyeden daha yüksek ya da daha düşük yükseltebilmektedir.
Örnekle açıklamak gerekirse..
Bir amplinin teknik özellikleri belirtilirken 20Hz-20kHz ifadesi hiçbir anlam ifade etmemektedir.
Doğru ifade şu şekilde olmalıdır.
20Hz to 20kHz +/- 3 db gibi.
İfademizi teknik olarak incelersek, bu ampli bazı frekansları 3db fazla yükseltirken bazı frekansları da 3 db daha az yükseltebilmektedir. Bu olay bir amplinin de yapım kalitesinin bir kriterini ifade etmektedir.
O HALDE...
A amplisinin frekans karateristiği 20Hz-20kHz +/- 3db ise
B amplisinin frekans karakteristiği 20Hz-20kHz +/-6db ise.
A amplisi frekans responsu olarak çok daha kalitelidir demeliyiz.
Keza başka bir amplinin frekans karakteristiği 20Hz-20kHz +/-1db ise bu ampli diğerlerinden çok çok daha kalitelidir.
Frekans karakteristiği kriteri aynı zamanda bir hoparlörde de teknik olarak incelenmektedir.
Yani hoparlörler mevcut elektriksel frekansları ses'e çevirirken de bazı bölgeleri fazla bazı bölgeleri de düşük seviyede çevirebilir. Frekans karakteristiği olgusu hoparlörlerde de teknik kaliteyi ifade ediyor olup, amplideki kriterlerle aynı şekilde incelenmektedir.

Konumuz içerisinde merak ettiğiniz ve hoparlör ampli ilişkisi dahilindeki anlamadığınız noktaları sorabilirsiniz.

 

[ozgurece-TA3HGU]

Onursal Hocam diğer forumda şu şekilde bir bilgi paylaşılmış. Doğruluğunu tam olarak bilemiyorum ama sizin görüşünüz bizler için öğrenme ,tecrübe ve bu sürecin sonunda elektroniğe gönül veren yeni arkadaşlarımıza bilgilendirme olacak.

6 Ω sürebilen bir amfinin çıkışına daha yüksek empedanslı hoparlör bağlanabilir, sadece amfinin maksimum gücünü alamamış olursun.
Mesela 6 Ω yüke 100 W verebilen bir amfi, aynı şartlarda 12 Ω yüke 50 W verir.

Hoparlör gücüne gelince, amfinin çıkış gücü neyse EN AZ o güçte bir hoparlör bağlanmalı. Fazlası olabilir ama eksiği olmamalı.
Yukarıdaki örnekten gidersek, 6 ? yüke 100 W verebilen bir amfiye EN AZ 6 ? ve EN AZ 100 W lık hoparlör bağlamak lazım.
6 Ω, 1000 W hoparlör de bağlayabilirsin, ama sadece 100 W alırsın o hoparlörden. 12 Ω 100 W da bağlayabilirsin,
bu durumda sadece 50 W alırsın.

En fazla 6 Ω sürebilen bir amfiye 4 Ω yük bağlarsan, volümü fazla açmamayı garanti etmen lazım.
Kısık seste bu şekilde iş görür. Ama volümü fazla açtığın anda amfi çıkış katını patlatabilirsin.
Anında patlamaz. Çıkış entegresi üzerinde çok aşırı güç tüketilir, fazla ısınır ve sonunda gider.

Ben size şunu sormak istiyorum Çıkış 4Ω olan SONY anfimize 8Ω veya 16Ω 50W Hoparlör takarsak ne gibi sorunlar yaşayabiliriz.

 

[Mr_YAMYAM]

Ben size şunu sormak istiyorum Çıkış 4Ω olan SONY anfimize 8Ω veya 16Ω 50W Hoparlör takarsak ne gibi sorunlar yaşayabiliriz.

Hiçbir sorun olmaz.
Hoparlörün karakteristiği ve amplinin damping faktörü doğrultusunda daha iyi veya daha kötü ses duyabilirsin.
Hoparlörün frekans karakteristiğinin diğer hoparlörle aynı olduğunu kabul edersek daha az güç elde edebilirsin.

Diğer forumdan aldığın bilgiler doğru.

 

[Mr_YAMYAM]

@sasen1 görüldü
Sasen konumuz içerisinde özgür'e amplini anlatabilirsin.
Ama Özgür'in technics amplisi de senin LM1875 li amplini kötekler haa
Şaka bir yana hoparlör ampli uyumu konusunda burada sizlerdeki cihazlar ile testler yapabiliriz.

 

[sasen1]

Mr_Yamyam hocam önce böyle güzel bilgilendirmeler ile sizleri tekrar görmekten duyduğum memnuniyeti dile getirmek isterim. Değişik güzel sorular geldikçe sizin bilgilerinizden hepimiz faydalanmış olacağız.

Daha önce sizinle yapmış olduğumuz sizin tasarımınız olan LM1875 amplinin üzerinde -18Hz den 20KHz e kadar değişik bas ve tiz frekans aralıklarında testlerimizi yapmıştık.Hatta bu testleri benim Technics SU-V620 ampli üzerinde de yaparak karşılaştırmıştık.LM1875 bu testlerde Technics e göre daha başarılı çıkmıştı.
https://www.kontrolkalemi.com/forum/konu/pc-bazlı-osilaskoplar.140704/page-9#post-913420

Ancak LM1875 in bu kalitesini bendeki Sony hoparlörler ile alamamıştık.İşte burada hoparlörün kalitesinin önemi ortaya çıkmaktaydı. Steinberg Monitör kulaklık ile duyduğum bas sesleri hoparlörler verememişti.

Bazı hoparlörlere bakıyoruz üzerinde 40Hz to 35KHz yazıyor.Bu 35Khz neyi ifade eder?Madem ki bu frekansı duyamıyoruz firmalar niye böyle bir üretim yapar?Hoparlör seçimini nasıl ve neye göre yapmalıyız?

 

[Mr_YAMYAM]

Bazı hoparlörlere bakıyoruz üzerinde 40Hz to 35KHz yazıyor.Bu 35Khz neyi ifade eder?Madem ki bu frekansı duyamıyoruz firmalar niye böyle bir üretim yapar?Hoparlör seçimini nasıl ve neye göre yapmalıyız?

Literatürde bu tekniğe BAND GENİŞLİĞİ denilmektedir. (Band width)
Bir amplinin band genişliği ne denli yüksek olursa duyulabilir frekans bölgesindeki bozulma da o denli az olacaktır.
Ayrıca insan kulağı bu kadar yüksek frekansları duymasa da, harmoniksel olarak 24kHz e kadar sağlıklı bir insan kulağının algıladığı tespit edilmiştir.
@ozgurece35 ye yapmış olduğum amplinin band genişliği 100kHze kadardır. Ancak güç bandı olarak yanlış hatırlamıyorsam 35-40kHz e kadardı. Yani bu ampli 35kHz frekansları sadece -3db zayıflatma ile verebilir. Bu da bu frekansları duyabilecek birileri varsa rahatlıkla duyabilir demektir.
ÖNEMLİDİR:
Bir hoparlörün band genişliği belirtilirken tolerans farkları da belirtilmelidir.
Herhangi bir hoparlörde 40Hz-35kHz ifadesi varsa bunun pek anlamı yoktur.
Ancak 40Hz to 35kHz +/-3db gibi bir ifade varsa bu hoparlörler manyak derecede pahalı demektir.

Ancak LM1875 in bu kalitesini bendeki Sony hoparlörler ile alamamıştık.İşte burada hoparlörün kalitesinin önemi ortaya çıkmaktaydı. Steinberg Monitör kulaklık ile duyduğum bas sesleri hoparlörler verememişti.

İşte burada ampli hoparlör uyumu denilen mevzuu ortaya çıkmaktadır.
Kulaklığını referans olarak alacak olursak SONY hoparlörlerde alamadığın o frekansları verebilecek bir hoparlör bağladığında senin amplin de kulaklıktan duyduğun gibi ses verecektir.
Aynı konuyu @ozgurece35 de kendi kulaklığı ile test etmiş ve gudurmuştu

 

[Mr_YAMYAM]

Küçük ama çok kaliteli hoparlör kabini yapmak isterseniz...
https://www.lazada.sg/products/fostex-10cm-full-range-speaker-unit-p1000k-i1107494714.html
Bu tür kabinler referans mesafede kullanılmak için imal edilmişlerdir.
Örneğin bir PC monitörünün iki yanına ve kulak hizasından takribi 0.5m gibi uzaklıktan, dinleme yapmak veya post production amaçlı kullanılmaktadır.
@ozgurece35 ve @sasen1
Bu küçücük hoparlörler sizlerdeki 20cm lik SONY ve peyniir hoparlörleri aratmaz.
Hatta ecik daha iyi de denilebilir.
Ürün orijinal FOSTEX 6301B lerin REPLACEMENT ürünü olarak piyasaya sürülmüştür.
www.fostexinternational.com/docs/archive_products/6301B_Series.shtml

NOT:
Sasen ile yapmış olduğumuz testlerde SONY hoparlör ile 32Hz lik frekansları duyamamış, ama kulaklık ile rahatlıkla duymuştu.
Eğer 32Hz gibi frekansları duyabilmek isterseniz başlangıç olarak şöyle bir ürün önerebilirim.
https://www.hifisound.de/Do-it-your...s/Woofer/Accuton-C220-6-222-Ceramic-Bass.html
Eğer bu hoparlöre pahalı derseniz darılır
Çünkü 32Hz i duyurabilecek en makul fiyatta bulabildiğim bir hoparlördür.

 

[ozgurece-TA3HGU]

Onursal Hocam benim kullandığım Sony kabinler W.Germany üretim yani eski üretim. FOSTEX Bu kabinleri kötekler mi ?

 

[sasen1]

Onursal Hocam benim kullandığım Sony kabinler W.Germany üretim yani eski üretim. FOSTEX Bu kabinleri kötekler mi ?

Ekli dosyayı görüntüle 84064
Ekli dosyayı görüntüle 84065
Ekli dosyayı görüntüle 84066
Ekli dosyayı görüntüle 84067
Ekli dosyayı görüntüle 84068

Merhaba @ozgurece35 hoparlörlerin çalışma frekans aralığı nedir, üzerinde yazılmamış bir bilginiz var mı?

 

[ozgurece-TA3HGU]

Frekans aralığı ve Tüm özellikler bu şekilde.

Specifications
Type: 3 way, 3 driver loudspeaker system
Frequency Response: 38Hz to 25kHz
Power Handling: 60W
Crossover Frequency: 800, 6000Hz
Impedance: 8Ω
Bass: 1 x 250mm cone
Midrange: 1 x 80mm cone
Tweeter: 1 x 20mm dome
Enclosure: closed
Dimensions: 270 x 530 x 285mm
Weight: 9kg
Year: 1984