Öncelikle hangi ülke normu ile uğraştığınızı bilmeniz gerekiyor. Alman, İtalyan, Amerikan... çizimleri ve mantıkları arasında farklar vardır. Örneğin Almanlar diğerlerine göre daha detaylı proje çizerler her ayrıntıyı projede gösterirler ayrıca kullanılan malzemelerin varsa kullanma klavuzlarını (kitapçıklarını) projeye eklerler yada iç şemalarını verirler. Pano detayları, malzeme listesi, marka, model, klemens bağlantıları, alman projelerinde mutlaka bulunur.
Ayrıca Coolpeuge nin söylediği gibi proje çizenin insiyatifine kalan kısımlar vardır bu cümleyi tamamen çizen belirler olarak algılmayın.1-- Gelişmiş ülkelerde litaratüre girmiş bir tanım var "YASALAR DAİMA TEKNOLOJİDEN GERİDİR" anlamında olan bu tanımdan da anlaşılacağı gibi günümüzde hızla gelişen teknoloji ürünlerinin karşılıklarını normlarda bulmak her zaman mümkün olmayabilir. 2-- Hiç bir normda tanımlanmış bir proje stili yoktur. Yine gelişmiş ülkelerde (atık Türkiyede de böyle) çizilen projeler "FİKİR VE SANAT ESERİ" kapsamında kabul edilmesinden anlaşılacağı gibi proje sitili (mantığı) de çizenin insiyatifinde bir husustur.
Bu açıklamaları dikkate alarak proje okuma konusunda şunları söyliyebilirim.
A-PROJE MANTIĞI (SİTİLİ)
1-Tüm projelerde pojeyi çizenin sitili (mantığı) öncelikle çözülmesi gerekir. Hiç kimse çizdiği projenin okunamaması için uğraşmaz. Mutlaka devre takibi ve cihazların anlaşılması için bir matık kullanmıştır. Elinize aldığınız projeye bu gözle bakınız. Sayfanın altında, üstünde, yanında, sembollerin yanında küçük açılamalar varsa bunlara dikkat ediniz.
2- Başından sonuna kadar birbirini tamamlayan mantık mutlaka vardır. Bazı reel örnekler vermek istiyorum sayfada 12/35 yazıyorsa toplam 35 sayfadan oluşan bir projedir baktığınız sayfa 12'inci sayfadır. Bazı projelerde her sayfa satır ve sutunlara bölünmüştür (sadece sutun da olabilir) Örneğin çizen 12 sayfada bir kontaktan ok çizmiş ve yanına 18/16 yazmıştır bu muhtemelen 18 sayfada 16 sutunda bu kontağın devamını bulabilirsiniz anlamındadır.
Dediğim gibi proje mantığı (sitili) kişiye yada firmaya göre değişir öncelikle mutlaka bu mantık çözülmelidir. Başkaları falanca rolenin kontağını bulmak için 100 sayfalık bir projede yarım saat arama yaparken mantığı çözen kişi birkaç saniyede kontağı bulabilir.
3-Mutlaka projenin tamamını inceleyiniz. Kapaktaki açıklamaları, pano detaylarını, malzeme listesini, klemens bağlantılarını, Motor planlarını varsa ekleri, detay çizimlerini, kullanma klavuzlarını.... önemsiz ayrıntılar diye atlamayınız. Proje çizenin mantığında proje bir bütündür her ayrıntı birbirinin devamıdır ve birbirini tamamlar. Esas proje gözüyle baktığımız Kumanda projesinde olmayan çok önemli bir detay belkide klemens planında çizilmiştir. Bu bağlamda Projenin eksik olup olmadığını kontrol ediniz bir ara sayfanın kayıp olması hemen göze batabilir fakat en sonda bulunan klemens planının olmaması eksik gibi görülmez.
Bu hususta da çizenin mantığını anlamak önemlidir. İster sayfa numarası, ister harf, rakam yada özel bir kodlama kullanmış olsun bir yerlerde kaç sayfa olduğu yada kaç bölümden oluştuğu yazıyor olmalıdır.
4- Kodlama sisteminin de bir mantık çerçevesinde olması gerekir. Örneğin F11 yazısı 11 nolu motorun sigortası ise ( genelde ülkenin kullandığı dildeki terimlerin kısaltması kullanılır SİGORTA = FUSE = F ) 11C1 11 mumaralı motorun 1 kontaktörü ve E11 de 11 nolu motorun termiği olur. Karışık projelerde okuma kolaylığı açısından proje bölümlere ayrılmıştır. Bölümlerin doğru tespit edilip çözümlenmesi gerekir.
5-Üzerinde çalışacağınız sistemin (makinanın, fabrikanın, devrenin.....) çalışma mantığını da bilmeniz gerekir. Eğer varsa kitapçığını, kataloğunu okuyunuz. Münkünse imal edenden bilgi alınız en azında operatörüne yada sorumlusuna sorunuz. Bulabilirseniz mekanik,hidrolik, pnomatik... projelerini mutlaka anlamaya çalışınız. (basit bir mekanik arızadan dolayı saatlerce elektrik arızası aradığımız oluyor). Tesisatı gözden geçiriniz kablolar nasıl döşenmiş, sıkışma sürme,gevşeklik vs varmı, nerede elektriksel bir eleman var sviçler,butonlar,fotoseller,ventiller,şalterler,.....nerede bağlı ne amaçla kullanılmış olabilir....projeden önce bunları anlamaya çalışınız.. Kısaca bu makina ne makinasıdır ne amaçla yapılmış, nasıl çalışıyor (nasıl çalışması gerekir) sorularını çözmeniz makinanın projesini çözmeniz kadar önemlidir.
ÖNEMLİ: Bu yazdıklarım ve yazacaklarım proje çizmesini bilen insanlar için geçerlidir. Yani ciddi işler, ciddi firmalar için. Yoksa Üzerinde 50-60 tane hidrolik ventil olan projeleri okumakta, arızalarını bulmakta zorlanmassınız ama zaman gelir 2 venti, bir manometre, 2 sıcaklık göstergesi, 1 zaman rolesi, 3-4 kontaktörden oluşan bir makinanın (poreje çizmesini bilmeyen birinin çizimi nedeniyle) arızasını bulamassınız. BENİM GİBİ...Bu durumda tavsiyem (yine benim yaptığım gibi) bir pazar gününüzü ayırarak tek tek kablo takibi yapmak suretiyle projeyi kafanıza göre tekrar çizmenizdir.
Arkadaşlar ben de bu işin özel bir kitabını okumadım özel bir hocam da olmadı sadece tecrübem kadarını buraya yazabilirim. Yazının uzun ve sıkıcı olmasını da istemiyorum. engineer63 arkadaşımın açtığı konuyu formun en önemli konularında biri olarak gördüğüm için zaman ayırmaya çalışıyorum. Konuyu 4 aşamada ele almak gibi bir düşüncem var.Tahmin ediyorum yazacağım her bir madde için sayfalar yada kitaplar yazılabilir. 1- Proje mantığı (sitili) 2- Kullanılan semboller ve anlamları 3-Proje takibi ve arıza bulma 4- Pratik olarak birkaç örnek.
1 aşama olan proje mantığı konusunda diğer arkadaşların da tecrübe,bilgi ve görüşleriyle katkıda bulunması bizi mutlu eder.
