1- SERİ HABERLEŞME
RS-232 (Recomended Standart), Veri uçbirim ekipmanı, (DTE, Data Terminal Equipment) ve Veri Haberleşme Ekipmanı (DCE, Data Comminications Equipment) arasında seri-ikili veri alışverişi ile arayüz oluşturmak amacı ile tasarlanmıştır. DTE bir uçbirim veya bilgisayar, DCE ise modem veya benzeri bir haberleşme cihazıdır
1. TARİHÇE
RS-232 ilk olarak 1960’ ta Electronic Industries Association (EIA) tarafından benimsenmiştir. Standart yıllar boyunca gelişmiş ve 1969 yılında üçüncü sürümü (RS-232-C ) PC üreticilerinin standart seçimi olmuştur. 1987 yılında dördüncü sürümü kabul edilmiştir. (RS232-D ayrıca EIA 232-d olarak da bilinir) Bu yeni sürümün özelliği üç adet test hattının eklenmiş olmasıdır.
Bu bölümde RS-232 Standardının önemli bileşenleri ve PC dünyasında en çok kullanılan özellikleri anlatılmaktadır. Asıl öneri metninde özellikle belirtilmemesine rağmen RS-232 seri portlarını kullanan cihazlarda DB-25 tipi konnektörler kullanılmaktadır. Ayrıca günümüz PC lerinde de asenkron çalışma şekli yalnızca 9 işaret kullandığı için, PC RS-232 uygulamalarında DB-9 tipi konnektör de kullanılmaktadır. Ancak dökümanda, standartta tanımlı 20 işlevsel, 3 ayrılmış ve iki etkisiz toplam 25 adet pin de anlatılmaktadır. Yine bir zorunluluk olmamasına rağmen, DTE tarafında erkek, DCE tarafında dişi konnektör kullanılır.
2. SERİ HABERLEŞME
Seri haberleşmenin temelindeki prensip, Verinin tek bir hat veya devre üzerinde aynı anda tek bir bit olmak üzere iletilmesidir. Seri port bilgisayar veri yolunundan aldığı 8, 16 veya 32 lik paralel bit paketlerini 8, 16 veya 32’lik seri bit akımlarına dönüştürür. Seri haberleşme ismini bu prensipten alır; iletilecek bilginin her biti bir yerden diğerine seri olarak iletilir. Teorik olarak bir seri hat, bir yerden diğerine seri işareti iletmek için yalnızca bir işaret hattı ve toprak olmak üzere iki kabloya ihtiyaç duyar.
Ancak pratikte bu uzun bir süre için çalışmaz ve işaretteki bazı bitler kaybolur ve sonuç etkilenir. Eğer alan uçta bir bit bile eksik olursa ulaştırılan diğer bitler kayacağından, paralel işarete dönüştürüldüğünde sonuç hatalı veri olarak ortaya çıkacaktır. Güvenilir seri haberleşmeyi sağlamak için çeşitli şekillerde ortaya çıkabilecek bu bit hatalarının düzeltilmesi gereklidir.
3. SERİ HABERLEŞME YÖNTEMLERİ
Seri bit hatalarını düzeltmek için kullanılan iki seri iletim metodu vardır. İlki, her biti ayırarak iletim periyodunu tam olarak haberleşmenin her iki ucunda bir saat (Clock) ile eş zamanlı hale getiren senkron haberleşmedir. Alan uç, saati kontrol ederek bir bitin eksik olup olmadığını veya fazladan bir bitin (Genellikle elektiriksel olarak ortaya çıkar) seri dizi (Stream) içinde ortaya çıkıp çıkmadığını tespit edebilir. Örneğin bir taşıyıcı bandın üzerinde bir ürün taşındığını ve ürünün beş saniyede bir, bir algılayıcı cihaz önünden geçtiğini varsayalım. 5. saniye süre içerisinde cihaz bir cisim algılarsa, bunu taşınan üründen farklı bir cisim olduğunu anlar ve alarm verir. Eğer 5. saniyede bir cisim geçmezse, bu seferde eksik bir ürün olduğunu farkeder ve başka bir alarm verir. Bu yöntemin zayıf yanı, haberleşmenin herhangi bir ucu saat işaretini kaybettiğinde, iletim durur.
Diğer bir seçenek ise (PC 'lerde kullanılan) her veri bitinin izlenmesine yardımcı olması için bit dizisinin içine işaretleyiciler eklemektir. Kısa bir veri akımının başlangıcı, belirten bir başlangıç biti eklenerek, her bitin yeri bitlerin düzenli aralıklarda zamanlanmasıyla, tespit edilebilir. Her 8 bitlik dizinin önünde başlangıç biti gönderilmesiyle iki sistemin eş zamanlı çalışmasına gerek kalmaz, tek dikkat edilmesi gereken, her iki sistemin port hızlarının aynı olmasıdır. Haberleşmenin alıcı ucu başlangıç bitini aldığında kısa süreli birzaman sayacı çalıştırır. Dizilerin kısa tutulmasıyla, zaman sayacının devre dışıkalmasının önüne geçilmiş olur. Bu yöntem haberleşme kanalının alan ve gönderen uçlarının bir işaret hattı ile tam olarak eş-zamanlılığı sağlanmadığı için asenkron haberleşme olarak bilinir. Her bit dizisi, mesaj (Word) adı verilen 5 ila 8 bitlik gruplara bölÜnür. PC ortamında 7 veya 8 bitlik mesajlar kullanılır.
İlki, ASCII tablosundaki büyük ve kÜçük tüm metin karakterlerini (127 karakter) sağlarken, ikincisi bir Byte'ı tam anlamı ile ifade eder. Geleneksel olarak bir mesajın en arkadaki biti ilk, en öndeki biti son olarak gönderilir. Haberleşme sırasında gönderen taraf, her mesajı, başına bir başlangıç biti, sonuna da bir veya iki duruş biti ekleyerek kodlar. Bazen de ilk duruş biti ve son bit arasına veri doğruluğunu kontrol etmek için bir eşlik (Parity) biti eklenir. Bundan sık sık veri çerçevesi (Data frame) olarak söz edilir. Kullanılabilecek beş değişik eşlik vardır. Darbe eşlik (Mark parity) biti her zaman lojik "i" değerine kurulur, boşluk eşlik biti lojik "O"dır. Çift eşlik (Even parity) biti mesaj içindeki bitlerin sayısı çift ise lojik "O"a, tek eşlik (Odd parity) biti ise bit sayısı tek ise lojik "O"a kurulur. Son iki yöntem bit tabanlı iletim hatalarının tespiti için bir yol sağlar. Eşlik bitlerinin kullanımı zorunlu değildir, bu her çerçevede iletilecek bir bitten tasarruf sağlar ve bundan eşliksiz (Non parity) bit çerçevesi olarak söz edilir.
Baund Oranı: Saniyede Taşınan Bit Oranı
Bit Oranı: Saniyede Taşınan Bilgi Bit Oranı
Kanal Verimi: Bit Oranı / Baund Oranı
Yukarıdaki örnekte 8 / 11 = 0.73
Asenkran Seri Veri çerçevesi (8E1)
Yukarıdaki öruekte veri çerçevesinin nasıl oluşturulduğu ve saat ile nasıl eş¬zamanlı hale getirildiği gösterilmektedir. Bu örnekte 8E1 olarak geçen, 1 duruşve çift eşlik biti ile 8 bitlik bir mesaj kullanmaktadır.
4. BİT ORANLARI
Her asenkron seri işaretin önemli diğer bileşeni ise verinin iletildiği bit oranıdır. Verinin gönderildiği oranlar en az 300 bps (Bits per second, saniyede bit) hızına dayanır. 50, i 00 ve 150 bps gibi daha düşük hızlar olsa da, günümüz teknolojisinde bunlar kullanılmamaktadır. Daha hızlı oranlar 300 bps'lik orana dayanır. İkiye katlanarak, 600, 1200, 2400, 4800, 9600, 19200 ve en yükseği günümüz BIOS'ları tarafından desteklenen azami 38400 oranı mevcutur. Seri portu denetlernek iç İn yazılım denetİmİnİn CPU üzerİndekİ yükünden dolayı birkaç yıl önce en yüksek port hızı 19200 İdİ. Bugün, yeni Mİcro Channel, EISA, VL Bus ve PCI anakartları. ile, yeni sistemler bus mastering DMA denetiminin avantajı ile mikroişlemci yükünü ortadan kaldırıp 38400 oranına çıkmaktadırlar. BIOS'u atlayarak donanımı doğrudan denetleyerek 115200 ve üstü hızlara akıllı portlar kullanarak erişmek mümkündür. Yeni yüksek hızlı modemlerin ortaya çıkışı yüzünden, yüksek hızlı portlar da geliştirilmektedir. Tüm bu gidişhat Evrenseli Seri Veriyolunun (Universal Serial Bus, USB) ortaya çıkışı ile tümüyle değişmiştir.
Aşağıda RS-232-C standardında tanımlanan tüm işaretler listelenmiştir. Her işaret harfleri, V.24 eşdeğeri (CC/IT), DB-25 ve DB-9 konnektör üzerindeki pin numarası, yönü ve ismi ile tanımlanmıştır. Devre harfleri aşağıdaki gibi ilişkilendirilmiştir:
Devre V.24 DB-25 DB-9 İşaret İsmi
AA 101 1 - Koruyucu Toprak (Protective Ground)
AB 102 7 5 İşaret toprağı (Signal Ground)
BA 103 2 3 İletilen Veri ( Transmitted Data)
BB 104 3 2 Alınan Veri ( Receive Data)
CA 105 4 7 Gönderme Talebi ( Request to Send)
CB 106 5 8 Gönderme için Hazır ( Clear to Send)
CC 107 6 6 Veri Kümesi Hazır ( Data Set Ready)
CD 108 20 4 Veri Uçbirimi Hazır ( Data Terminal Ready)
CE 125 22 9 Ring Tespitçisi ( Ring Detector)
CF 109 8 1 Taşıyıcı Tespiti (Carrier Detect)
CG 110 21 - İşaret Kalitesi Tespiti ( Signal Quality Detect)
CH / CI 111/112 23 - Veri İşaret Oranı Seçicisi (Data signal Rate Selector)
DA 113 24 - Gönderici İşaret Zamanlaması (Transmitter Signal Timing DTE)
DB 114 15 - Gönderici İşaret Zamanlaması (Transmitter Signal Timing DCE
DD 115 17 - Alıcı İşaret Zamanlaması (Receiver Signal Timing)
SBA 118 14 - İkinci TX
SBB 119 16 - İkinci RX
SCA 120 19 - İkinci RTS
SCB 121 13 - İkinci CTS
SCF 122 12 - İkinci CD
9 - Pozitif test için ayrılmıştır
10 - Negatif test için ayrılmıştır
11 - -
18 - -
25 - -
• Eğer ilk harf A ise bu ortak bir devredir.
• Eğer ilk harf B ise bu bir işaret devresidir.
• Eğer ilk harf C ise bu bir denetim devresidir.
• Eğer ilk harf D ise bu bir zamanlama devresidir
• Eğer harflerin önünde bir S harfi varsa bu ikincil (Secondary) kanaldır.
1. CD (Carrier Detect)
2. RXD (Receive Data)
3. TXD (Transmit Data)
4. DTR (Data terminal Ready)
5.
gnd (Ground)
6. DSR (Data Set Ready)
7. RTS (Request To Send)
8. CTS (Clear To Send)
9. RI (Ring Indicator)
AA: Koruyucu toprak
Bu hat seri bağdaştırıcının güç toprağına bağlanmıştır. Bu hat işaret toprağı olarak kullanılmamalıdır. Bu kablo eğer mümkünse ara bağlantı kablosunun ekranına bağlanabilir. Bu hattın karşılıklı olarak bağlanmasıyıla, taraflardan birinde meydana gelebilecek bir izolasyon hatası veya başka bir problemden ötürü işaret toprağından büyük bir akımın akması engellenmiş olur. Öte yandan birbirinden çok ayrı yerlerde iki cihazın bağlantısı söz konusu olduğunda,
toprak potansiyelleri arasında aşırı fark olabileceğinden, cihazlara zarar verecek kadar güçlü bir akımın bu hat üzerinden akması olasılığından ötürü kullanılmayabilir. Eğer bu akım yeterince kuvvetli ise elektriksel etkileşime de sebep olabilir.
AB: İşaret toprağı
Bu alınan ve gönderilen tüm işaretler için referans olarak kullanılan mantıksal bir topraktır. Bu işaret çok önemlidir ve her haberleşmede bulunmalıdır.
BA: Gönderilen Veri
Bu hat DTE'den DCE'ye veri iletimi için kullanılır. Birşey iletilmediğinde mantıksal "1" durumunda bırakılır. Uçbirim aşağıdaki hatların hepsi mantıksal "1" seviyesinde olduğunda iletime başlar:
• Göndenneye Hazır (Clear To Send )
• Veri Uçbirimi Hazır (Data Terminal Ready)
• Veri Kümesi Hazır (Data Set Ready)
• Veri Taşıyıcısı Tespit Edildi (Data Carrier Detect)
BB: Alınan Veri
Bu devre DCE'den DTE'ye veri alımı için kullanılır. Uçbirim iletime aşağıdaki hatların hepsi birden mantıksal " 1" seviyesinde olduğunda başlar:
• Gönderme Talebi (Request To Sen d)
• Veri Uçbirimi Hazır (Data Terminal Ready)
• Veri Kümesi Hazır (Data Set Ready)
• Veri Taşıyıcısı Tespit Edildi (Data Carrier Detect)
Standart çıkış seviyelerini, -5'ten -15 V'a mantıksal "1" için ve +5'ten +15 V'a mantıksal 0 için, giriş seviyeleri olarakta -3'tan -15 V'a mantıksal "I" ve +3'ten +15 V'a mantıksal "0" olarak belirlemiştir. Bu seviyeler, her ne kadar standart DTE ve DCE arasında en fazla 15 m mesafeyi dikte ederse de, daha uzun mesafelerde de uygun kablo kullanımı ile bitlerin doğru olarak okunmasını sağlayabilmektedir. Dikkat edileceği üzere mantıksal" 1 "ler negatif gerilimlerle ifade edilmiştir. Bunun için belirli bir sebep yoktur.
CA: Gönderme Talebi (Request To Send)
Bu hatta DTE, veri almak istediğinde DCE'ye bir işaret gönderir
CB: Göndermeye Hazır (Clear To Send)
Burada DCE, DTE'den veri almaya hazır olduğunda bir işaret gönderir. (Örneğin yerel modem telefon hattı ile karşı taraftaki modeme bağlandığında...)
CC: Veri Kümesi Hazır (Data Set Ready)
Lojik seviye 1 'de bu hat DCE DTE'ye veri göndennek için hazır olduğunu bildirir. (Örneğin modem, karşıdaki modem ile bağlandığında ve iletim modunda olduğunda...)
CD: Veri Uçbirimi Hazır (Data Terminal Ready)
DTE'den mantıksal seviye "1" gönderildiğinde DCE veri alış verişine başlayabilir. Bu hat mantıksal "O"a geçtiğinde DCE tüm haberleşmeyi sonlandıracaktır. (Bir modem tüm iletimi durdurup, hattı kestiğinde, uçbirim öykünmesi veya iletişim programınızda "DRO? DTR " mesajını görebilirsiniz.)
CF: Veri Taşıyıcısı Tespit Edildi (Data Carrier Detect)
Bu hatta DCE, DTE'ye uzaktaki bir cihaza bir taşıyıcı bağlantısı kurduğunu bildirir.
CE: Ring Belirted (Ring Indicator)
Bu hat modem otomatik cevap (Auto Answer, AA) modunda olmadığında iletişim programına uzaktaki cihazın çağrı kunnak için aradığını bildirmek için kul1anılır. Bu işaretin kullanımı seçime bağlıdır ve modem otomatik cevap modunda ise kullanılmaz.
CG: işaret Kalitesi (Signal Quality)
Bu hat nadiren kullanılır. DCE tarafından DTE'ye hattın zayıf veya iyi bir bağlantı kunnak için elverişli olmadığını bildirmek için kullanılır.
CH: Veri işaret Oranı Seçicisi (Data Signal Rate Selector)
Modem değişik bağlantı oranlarını sağladığı takdirde, DTE, bağlandığı hızı seçer. Genellikle bu hat en yüksek hızın seçilmesini sağlayan mantıksal seviye "0"da bırakılır.
CI: Veri işaret Oranı Seçicisi (Data Signal Rate Selector)
Bu işaret CH ile aynıdır fakat bu sefer DTE ile haberleştiği hızı seçer.
Zamanlama Devreleri (Timing Circuits)
Senkron çalışma şeklinde sat işaretlerinin iletimi için bir yönteme ihtiyaç duyulur. RS-232 protokolünde kullanılan üç zamanlama devresi:
• DA & DB: Gönderici işaret zamanlaması (Transmitter signal timing)
o DA: DTE'ye doğru DCE (DTE'nin saat bölümü)
o DB: DCE'ye doğru DTE (DCE'nin saat bölümü)
Bu iki devre akan verinin eşzamanlı hale getirilmesi için kullanılır. Zamanlama DTE veya DCE'den verilir ancak her ikisi birden olamaz. Genellikle veri moderne veya DB devresindeki kendi saat denetimine gönderilir.
• DD: Alıcı işaret zamanlaması DCE
o DD: DCE'ye doğru DTE (DCE'nin saat
Bu devre DTE'den alınan verinin eşzamanlı hale getirilmesi için kullanılır. Bu hatta alınan saat işareti DTE'ye, BB hattı üzerinden alınan verinin anlık örneği olarak belirtilir.
----------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------
2-USB PORT(UNIVERSAL SERIAL BUS)
USB yani evrensel seri yolu,kasamızın arkasındaki kablo karmaşasının önüne geçiyor. Bilgisayarımıza bağlı çevrebirim(monitör,klavye,fare,,joystick...) aygıtlarında bulunan USB arabirimi sayesinde, kullandığımız tüm parçaların bağlantılarını kasaya yapmaktan kurtuluyoruz. USB arabirimi paralel ve seri portlardan çok daha hızlıdır.Ayrıca aynı veri yolunu kullanan birden fazla aygıt arasındaki çakışmaları da önlemektedir. (her ikisi de paralel porta bağlanan yazıcı ve scanner arasındaki çakışmalarda olduğu gibi.) USB arabirimine sahip herhangi yeni bir aygıt aldığımızda bunu bilgisayarımıza tanıtmamız gerekmiyor. Aygıtımızı PC'mize bağlıyoruz ve bize beraberinde verilen CD'yi sürücüye yerleştirdiğimizde Windows kendisi otomatik olarak aygıtı tanıyor ve bu işlemi yapmak için bilgisayarın kapalı olması gerekmiyor işletim sistemi açıkken yapılabiliyor.Bu ayrıcalık USB'nin en büyük avantajlarından biri. Yan tarafta USB yuvaları gösterilmiştir.
USB teknolojisi diğer arabirimlerden farklıdır.Teorik olarak bir USB arabirimine 127 tane aygıt bağlamak mümkün fakat pratikte bunu veri yolu tıkanmalarından dolayı uygulamak pek de mümkün değil. Şimdilik ancak 7 tane aygıtı bağlayabiliyoruz. PC'mizde aynı anda birden fazla USB aygıtı kullanmak istiyorsak bir USB Hub'a(dağıtıcı) ihtiyacımız var. Bu hublar High Power(yüksek gerilimli) ve Low Power (düşük gerilimli) olmak üzere iki çeşittir. High power dağıtıcımıza yazıcı,modem,video kamera, harici hard disk gibi çalışmak için yüksek elektrik harcayan aygıtlar bağlanır. Low power dağıtıcıya ise klavye, fare,, joystick gibi düşük gerilimle çalışan aygıtları bağlayabiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken nokta aygıtların yanlış Hub'a bağlanmamasıdır.Eğer bir yazıcıyı tutup ta Low power huba bağlarsanız Windows yazıcıyı göremeyecek dolayısıyla yazıcı çalışmayacaktır. USB arabiriminde kullanılan kabloların
maximum uzunluğu 5 metredir. Bu arabirim seri ve paralel portların aksine "Hot Plugging" özelliğine sahiptir. Yani işletim sistemini yeniden başlatmaya gerek kalmadan bu aygıtları takıp sökebiliriz. PC'niz USB aygıtını bir defa tanıdıktan sonra her söküp takışınızda bir daha tanıtmanıza gerek kalmıyor. USB'de veri yoluna entegre edilmiş güç beslemesi ile modem,internet kamera gibi çoğu aygıt harici güç beslemesine ihtiyaç duymaz. Hub'a ve bağlı aygıt sayısına bağlı olarak aygıt başına 100 ile 500 mA verilebilir. Yukarıda USB kabloları ve USB Hub gösterilmiştir.
USB spesifikasyonuna göre iki değişik bağlantı şekli mevcut. A serisi fişler yassı ve dikdörtgen şeklinde bir kesite sahipler. Bunlar her zaman USB kablosunun her iki ucunda bulunur ve Upstream yönünü, yani Host PC’yi gösterirler. Low Speed aygıtlar (saniyede 1.5 Megabit), Mouse, Joystick veya klavye gibi hep A serisi fişe sahip bir kablo ile sıkıca bağlıdır. Bir ucunda A ve diğerinde de altıgen B fişine sahip kablolar sadece Full Speed aygıtlarda (saniyede 12 Megabit), scanner veya yazıcı gibi, bulunur. Ayrıca A-A ve B-B USB kabloları da vardır, ancak bunlar USB spesifıkasyonuna aykırıdır. Ya veri yolunda transfer hatalarına neden olur ya da daha da kötüsü USB aygıtlarına hasar verebilirler.
bu bilgiler umarım işinize yarar eğer resim falan da istersen verebilirimkolay gelsin.